Przewlekła obturacyjna choroba płuc - POChP

POChP, czyli przewlekła obturacyjna choroba płuc, to tuż po chorobie wieńcowej i udarze mózgu, trzecia najczęstsza przyczyna zgonów na świecie. Według danych WHO w samej tylko Polsce z powodu POChP umiera co roku ponad 14 000 chorych. Na rozwój przewlekłej obturacyjnej choroby płuc są w szczególności narażone palacze, seniorzy oraz osoby, w których miejscu pracy lub zamieszkania jest bardzo zanieczyszczone powietrze.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc – czym jest?

POChP, inaczej przewlekła obturacyjna choroba płuc, należy do chorób cywilizacyjnych. Obecnie POChP zajmuje 3. miejsce wśród najczęstszych przyczyn zgonów (wg raportu WHO) – schorzenie jest odpowiedzialne za śmierć 3 milionów ludzi rocznie. Choroba ma charakter postępujący i prowadzi do utrudnienia przepływu powietrza w drogach oddechowych. Nie da się je całkowicie wyleczyć, jednak stosując się do zaleceń lekarza oraz przyjmując zalecane leki na POChP można kontrolować jej objawy.

Przyczyny POChP. Czy palacze chorują częściej?

Za najważniejszą przyczynę POChP uznaje się czynniki środowiskowe. Przewlekła obturacyjna choroba płuc rozwija się przede wszystkim w następstwie:

• palenia tytoniu (w tym także w wyniku biernego palenia);
• ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza obecne w miejscu pracy lub w miejscu zamieszkania;

Niewielki odsetek chorych na POChP posiada uwarunkowania genetyczne predysponujące do rozwoju choroby w postaci wrodzonego niedoboru alfa1-antytrypsyny (AAT). Częstość występowania tego zaburzenia genetycznego szacuje się na 1:1500–1:3000 żywych urodzeń.Inne przyczyny przewlekłej obturacyjnej choroby płuc to:

• infekcje układu oddechowego we wczesnym dzieciństwie;
• nawracające infekcje oskrzelowo-płucne,
• nadreaktywność oskrzeli/astma.

Czy palacze chorują częściej na POChP? Okazuje się, że tak. Ryzyko rozwoju przewlekłej obturacyjnej choroby płuc choroby rośnie proporcjonalnie do ilości wypalanych papierosów, koreluje również dodatnio z czasem trwania nałogu nikotynowego.

Jak rozwija się i przebiega przewlekła obturacyjna choroba płuc?

Przebieg POChP zależy w dużej mierze od wieku chorego oraz tempa pogarszania się czynności płuc. W miarę upływu lat objawy mogą się nasilić do tego stopnia, że będą one uniemożliwiały normalne życie, a nawet, w krytycznych przypadkach – doprowadzą do przedwczesnego zgonu. Z tego powodu im wcześniej zostanie postawione rozpoznanie, tym lepsze rokowania.Najważniejszym czynnikiem, który wpływa na rozwój przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, jest palenie tytoniu, z tego powodu osoby palące, u których zdiagnozowano POChP powinny dołożyć wszelkich starań, żeby porzucić ten nałóg. Zaprzestanie palenia tytoniu ma kluczowy wpływ na dalsze rokowania.W różnych stadiach zaawansowania przewlekłej obturacyjnej choroby płuc może dojść do zaostrzenia choroby, czyli nasilenia objawów. Ich przyczyną są najczęściej zakażenia, wirusowe lub bakteryjne, dróg oddechowych. Do zaostrzenia przebiegu POChP mogą się przyczynić również:

• ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza, np. wychodzenie na zewnątrz, kiedy ogłoszony został alarm smogowy;
• zażywanie niektórych leków (z tego powodu należy zawsze informować lekarza o zdiagnozowanej przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc);
• choroby, które współistnieją z POChP lub rozwinęły się w następstwie POChP, takie jak: odma opłucnowa, zapalenie płuc lub zatorowość płucna.

Objawy POChP

Pierwszym objawem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc jest zazwyczaj przewlekły kaszel, któremu towarzyszy poranne odkrztuszanie plwociny. Symptomu tego nie należy lekceważyć, tym bardziej, jeśli pacjent pali papierosy.Inne objawy POChP to:

• ataki duszności, zwykle podczas nieznacznego wysiłku;
• świszczący oddech;
• uczucie ściskania w klatce piersiowej.

U pacjentów ze zdiagnozowaną ciężką postacią POChP stwierdza się również: niedożywienie, duży spadek masy ciała, osłabienie, sinicę oraz obrzęki obwodowe. Symptomy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc rozwijają się przez wiele lat – u chorego stopniowo pogarsza się wentylacja płuc, obserwuje się również wzrost ciśnienia krwi w naczyniach płucnych. W ostatniej fazie POChP może prowadzić do zagrażającej życiu niewydolności serca oraz niewydolności oddechowej.WARTO WIEDZIEĆ: przewlekła obturacyjna choroba płuc może się rozwijać, początkowo nie dając żadnych objawów, zdarza się, że rozpoznanie zostaje postawione przypadkowo podczas wizyty u lekarza medycyny pracy.

Objawy zaostrzenia POChP

Najważniejsze objawy zaostrzenia POChP to:

• nasilenie duszności, kaszlu oraz odkrztuszania plwociny;
• podwyższenie temperatury ciała;
• zmiana koloru plwociny na żółty lub zielonkawy;
• zwiększenie ilości odkrztuszanej plwociny;

Zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc może mieć charakter nagły lub stopniowy. W obu sytuacjach nie należy odkładać wizyty u lekarza na później, ponieważ może to mieć wpływ na dalsze rokowania.

Leczenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP)

Najlepszym badaniem, które pozwala na ocenę wentylacji płuc i co za tym idzie, umożliwia rozpoznanie POChP jest spirometria. Inne istotne badania to także:

• EKG;
• gazometria krwi włośniczkowej;
• morfologia;
• posiew plwociny z antybiogramem;
• pulsykometria – ocena stopnia wysycenia krwi tlenem;
• RTG klatki piersiowej.

Gdy zostanie postawione rozpoznanie, wdrażana jest terapia farmakologiczna. Jakie leki na POChP są najczęściej przepisywane? Ponieważ skuteczność leczenia zależy poprawienia drożności oskrzeli, w leczeniu POChP stosuje się leki rozszerzające oskrzela – krótko oraz długo działające.

Leki wziewne na POChP

Popularnie stosowane leki wziewne na POChP to ß2-mimetyki. Ich celem jest zmniejszenie wydzielania śluzu w oskrzelach oraz pobudzenie usuwania śluzu z oskrzeli. ß2-mimetyki krótko działające i długo działające zapobiegają także wyrzutowi substancji kurczących oskrzela oraz zmniejszają obrzęk błony śluzowej oskrzeli.Poza ß2-mimetykami w leczeniu POChP wykorzystuje się również: leki cholinergiczne, preparaty złożone, zawierające lek przeciwcholinergiczny i betamimetyk krótko działający oraz glikokortykosteroidy – wiele z nich znalazło się na liście refundacyjnej NFZ. Na refundowane leki na POChP mogą liczyć między innymi seniorzy. Na rynku pojawia się coraz więcej nowych preparatów wspomagających leczenie POChP. Leki nowej generacji, np. łączące korzyści LAMA/LABA lub podawane w formie nebulizacji niosą wiele nadziei. Z ich pomocą uda się zmniejszyć dokuczliwość objawów u wielu pacjentów chorujących na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, znacznie maleje również częstość hospitalizacji.

POChP – leki nowej generacji

Niestety wśród refundowanych leków na POChP próżno szukać preparatów nowej generacji.WAŻNE: leczenie POChP opiera się również o metody niefarmakologiczne – w pierwszej kolejności pacjent powinien całkowicie zaprzestać palenia tytoniu oraz unikać przebywania w zadymionych, zapylonych lub zakurzonych pomieszczeniach. Kluczowa dla poprawy stanu zdrowia jest również profilaktyka zakażeń układu oddechowego oraz rehabilitacja pulmonologiczna. Jeśli u chorego rozwinęła się niewydolność oddechowa spowodowana POChP, lekarz może zalecić także tlenoterapię.