Ospa u dzieci — przebieg, leczenie, objawy

Ospa u dzieci, szczególnie w wieku noworodkowym lub niemowlęcym, może mieć ciężki przebieg oraz dawać bardzo niebezpieczne powikłania [1]. Maluch, u którego wykwity pojawią się w jamie ustnej, może być narażony na niedożywienie i odwodnienie, mogą się u niego rozwinąć również zapalenie płuc, zapalenie mózgu, czy wtórne zakażenia bakteryjne [2]. Jak zaczyna się ospa u dzieci? Na czym polega leczenie ospy u dzieci? Podpowiadamy. 

Ospa u dzieci — przebieg choroby

Jak zaczyna się ospa u dzieci? Pierwsze objawy mogą być niecharakterystyczne, należy do nich: ból głowy, bóle kostno-mięśniowe, gorączka oraz złe samopoczucie [3]. Następnie pojawia się charakterystyczna wysypka w postaci czerwonych plamek i grudek [3]. Jak długo trwa ospa u dzieci? Objawy w postaci wysypki mogą być zauważalne przez od 1 do 3 tygodni dawać przez 1 do 3 tygodni [4], natomiast moment, kiedy dziecko zaraża ospą, można poznać po obecności wykwitów z pęcherzykami. Dopiero gdy wszystkie krostki zmienią się suche strupki, można uznać, że pacjent już nie zaraża [5]. 

• Ospa bezobjawowa – czy ospa wietrzna może przebiegać bezobjawowo?
• Ospa – początki. Jak ją rozpoznać i jak się zaczyna?
• Ospa – leczenie. Maści, leki, domowe wspomagacze

Ospa jest bardzo zaraźliwa, można się nią zarazić drogą wziewną lub przez kontakt bezpośredni, zarówno z wydzieliną dróg oddechowych chorego, jak i treścią pęcherzyków, które pokrywają jego skórę [4]. W przypadku zauważenia pierwszych objawów choroby należy jak najszybciej udać się do lekarza. Im mniej czasu minie od postawienia diagnozy do wdrożenia kuracji, tym niższe jest ryzyko wystąpienia powikłań. Na szczęście dzięki takim rozwiązaniom jak teleporady czy e-recepta dostęp do konsultacji z lekarzem i leków został znacznie ułatwiony. 

Objawy ospy u dzieci

Jak wygląda ospa u dziecka? Charakterystyczne dla ospy u dzieci objawy w postaci czerwonych plamek pojawiają się najpierw na tułowiu, następnie wysypka dotyka stopniowo całego ciała. W ciągu kilku dni plamki przechodzą różne stadia, od lekko wypukłych krostek, przez swędzące pęcherzyki wypełnione płynem po suche strupki [3]. W przypadku noworodków oraz niemowląt, niezależnie od tego, jak rozwija się ospa u dzieci oraz czy zaobserwowano ciężki, czy łagodny przebieg ospy u dziecka, pojawienie się oznak tej choroby stanowi wskazanie do wizyty u lekarza. Dla małego dziecka choroba może bowiem być bardzo niebezpieczna [1]. 

Zachorowalność na ospę a szczepienia ochronne

Co na ospę u dziecka zastosować, aby uchronić je przed zachorowaniem? Najlepszym sposobem na zachowanie zdrowia jest zaszczepienie go przeciwko ospie wietrznej [5]. Szczepionka jest w szczególności zalecana dzieciom przed ukończeniem 12 roku życia, a także [6]: 

• kobietom, które nie chorowały wcześniej na ospę wietrzną i planują ciążę, 
• osobom w okresie remisji, z obniżoną odpornością lub o wysokim ryzyku ciężkiego przebiegu choroby, 
• wszystkim osobom, które nie chorowały na ospę wietrzną i nie zostały wcześniej zaszczepione w ramach szczepień obowiązkowych albo zalecanych. 

Jak wygląda leczenie ospy u dzieci?

Leczenie ospy u dzieci polega na [4]: 

• dopilnowaniu, aby dziecko brało często prysznic i osuszaniu je poprzez delikatne wklepywanie bez pocierania, 
• pilnowaniu, aby maluch odpoczywał w łóżku, 
• podawaniu leków mających na celu obniżenie gorączki i załagodzenie świądu,
• w przypadku, gdy ospa ma cięższy przebieg — stosowaniu acyklowiru, 

Co na ospę u dziecka stosować, żeby zbić gorączkę? Bezpiecznym rozwiązaniem będzie podanie paracetamolu, natomiast należy unikać ibuprofenu oraz kwasu acetylosalicylowego [7]. Czym smarować ospę u dzieci? Lekarz może zalecić preparaty na bazie oktenidyny lub leki homeopatyczne o działaniu antyświądowym i przyspieszającym gojenie zmian skórnych [8]. Co więcej, jeśli świąd jest uporczywy, lekarz może przepisać także doustne leki przeciwhistaminowe [7]. Leczenie warto wspomóc poprzez obcięcie dziecku paznokci oraz zakładanie mu specjalnych rękawiczek, które zapobiegną rozdrapywaniu zmian skórnych. Gdy uda się przechorować ospę, mały pacjent zyskuje odporność do końca życia [4]. 

W sytuacji, gdy wystąpią powikłania, dziecko może wymagać hospitalizacji i leczenia specjalistycznego. W większości przypadków jednak obserwowany jest łagodny przebieg ospy u dziecka, pozbawiony powikłań oraz o charakterze samoograniczającym się [7]. Ciężki przebieg może dotyczyć osób z niedoborami odporności lub przyjmujących leki immunosupresyjne [7]. 

Powikłania po ospie u dzieci — jak ich uniknąć?

Nieleczona ospa u dzieci może dawać niebezpieczne powikłania, takie jak np. [3]: 

• kłębuszkowe zapalenie nerek (często przebiega bezobjawowo i bezboleśnie, natomiast jeśli daje objawy, są to: dolegliwości bólowe, nietypowa barwa moczu, pienienie się moczu czy też problemy żołądkowe), 
• wtórne zakażenia bakteryjne, powikłania ropne, a nawet sepsa (w szczególności sepsa u dziecka może być bardzo niebezpieczna, ponieważ stan ten prowadzi do bezpośredniego zagrożenia życia),
• wykwity w jamie ustnej, uniemożliwiające przyjmowanie płynów (ospa wietrzna w jamie ustnej może stanowić istotne źródło dyskomfortu podczas jedzenia lub przyjmowania płynów. Aby zminimalizować ból, należy podawać dziecku pokarmy w formie półpłynnej lub płynnej, wskazane jest również płukanie jamy ustnej zaleconymi przez lekarza preparatami), 
• zaburzenia neurologiczne, np. ostra ataksja móżdżkowa lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (najczęstszym powikłaniem neurologicznym ospy jest ataksja móżdżkowa, czyli zaburzenie objawiające się trudnościami w płynnym i dokładnym wykonywaniu ruchów), 
• zapalenie płuc (zapalenie płuc po ospie jest bardzo niebezpieczne i może nawet doprowadzić do śmierci chorego), 
• zapalenie stawów (powikłania stawowe po ospie są bardzo rzadkie), 
• zapalenie mięśnia sercowego (choroba jest bardzo niebezpieczna, ponieważ prowadzi do uszkodzenia serca), 
• zapalenie różnych części oka (u nawet 29% dzieci z ospą wietrzną obserwowane są wykwity na powiekach. W przypadku ich wystąpienia, jeśli pacjent odczuwa dyskomfort lub ma zaburzenia widzenia, należy się niezwłocznie udać do lekarza okulisty [9]. 

Jak uniknąć powikłań po ospie? W sytuacji, gdy została zdiagnozowana ospa u dziecka, maluch powinien pozostać w domu do końca okresu zaraźliwości. Bardzo ważne jest również, aby [2]: 

• dbać o właściwe nawodnienie dziecka, 
• jak najszybciej wdrożyć leczenie objawowe (podawać zalecone przez lekarza leki przeciwgorączkowe oraz preparaty przeciwświądowe), 
• pielęgnować skórę chorego dziecka zgodnie z zaleceniami lekarza. 

Przed ciężkim przebiegiem ospy oraz jej powikłaniami chroni także szczepionka przeciw ospie wietrznej, podawana w dwóch dawkach. Skuteczność szczepienia wynosi powyżej 95%, chroni ono dziecko przez całe życie [5].