Anoreksja u dzieci — jak rozpoznać pierwsze objawy? Przyczyny i leczenie

Jeśli chodzi o zaburzenia odżywiania u dzieci i nastolatków, kluczowe znaczenie ma wczesne wykrywanie i zapobieganie. Zaburzenia odżywiania są nie tylko niebezpieczne i powszechne, ale mogą być również trudne do zdiagnozowania. Rozpoznanie objawów zaburzeń odżywiania i stworzenie bezpiecznego, zdrowego środowiska dla dziecka może pomóc zapobiegać rozwojowi zaburzeń odżywiania i wpływać na jego samopoczucie. Na co należy zwracać uwagę? Jak wyprowadzić dziecko z anoreksji?

Anoreksja u dzieci i nastolatków — czynniki ryzyka

Zaburzenia odżywiania to złożone stany, które powodują, że ludzie rozwijają nieodpowiednie nawyki żywieniowe. Nie chodzi tu tylko o zmianę diety czy próbę zrzucenia niewielkiej ilości kilogramów – zaburzenia odżywiania to choroby psychiczne, które potrafią zawładnąć czyimś życiem i życiem ich najbliższych. Chociaż prawdą jest, że zaburzenia odżywiania występują najczęściej wśród nastoletnich dziewcząt, mogą dotknąć osoby każdej płci, niezależnie od wieku i pochodzenia. Jednostki cierpiące na zaburzenia odżywiania zwykle mają obsesję na punkcie swojego wyglądu, wagi i kształtu ciała. To powoduje, że kontrolują lub ograniczają spożycie żywności, co prowadzi do dokonywania niezdrowych wyborów dotyczących żywności. Te niezdrowe zachowania mogą powodować wiele długotrwałych problemów psychicznych i fizycznych, a nawet być śmiertelne.

• Anoreksja — skutki zaburzeń odżywiania


Anorexia nervosa (jadłowstręt psychiczny) to zaburzenie odżywiania będące formą samozagłodzenia. Dzieci i nastolatki z tym problemem zdrowotnym mają zniekształcony obraz własnego ciała. Osoby z anoreksją mają obsesję na punkcie bycia szczupłymi i irracjonalny lęk przed przybraniem na wadze. Starają się utrzymać swoją wagę na jak najniższym poziomie i często osiągają to poprzez głodzenie się i angażowanie się w zachowania „oczyszczające”, podczas których próbują usunąć kalorie z organizmu. Takie działanie może prowadzić do osłabienia organizmu, a jeśli wystąpią inne problemy zdrowotne, czasami należy wprowadzić farmakoterapię. Wystawiona przez lekarza recepta online pozwoli zakupić dany środek.

Jak wspomniano wyżej, anoreksja częściej występuje u dziewcząt i kobiet. Jednak u chłopców i mężczyzn coraz częściej rozwijają się zaburzenia odżywiania, prawdopodobnie związane z rosnącą presją społeczną. Anoreksja jest również bardziej powszechna wśród nastolatków. Mimo to ludzie w każdym wieku mogą rozwinąć to zaburzenie odżywiania, chociaż zdarza się to rzadko u osób powyżej 40 roku życia. Nastolatki mogą być bardziej zagrożone ze względu na wszystkie zmiany, jakie przechodzą ich ciała w okresie dojrzewania. Mogą również doświadczać zwiększonej presji rówieśników i być bardziej wrażliwe na krytykę, a nawet przypadkowe komentarze na temat wagi lub kształtu ciała.

Niektóre czynniki, które zwiększają ryzyko anoreksji to:


• Genetyka — zmiany w określonych genach mogą zwiększać ryzyko anoreksji u niektórych osób. Jednostki, których krewny pierwszego stopnia – rodzic, rodzeństwo lub dziecko – cierpiał na to zaburzenie, są znacznie bardziej narażone na anoreksję.
• Dieta i odczuwany głód — co ciekawe, dieta jest czynnikiem ryzyka rozwoju zaburzeń odżywiania. Istnieją mocne dowody na to, że wiele objawów anoreksji to w rzeczywistości objawy głodu. Głodzenie wpływa na mózg i wywołuje zmiany nastroju, sztywność myślenia, niepokój i zmniejszenie apetytu. Głodzenie i utrata masy ciała mogą zmienić sposób pracy mózgu u osób wrażliwych, co może utrwalić restrykcyjne zachowania żywieniowe i utrudnić powrót do normalnych nawyków żywieniowych.
• Trudne doświadczenia — niezależnie od tego, czy jest to nowa szkoła, dom czy praca; rozpad związku lub śmierć bądź choroba bliskiej osoby, zmiana może wywołać stres emocjonalny i zwiększyć ryzyko rozwoju anoreksji.

Dzieci z anoreksją często pochodzą z rodzin bardzo sztywnych i krytycznych. Rodzice mogą być natrętni i nadopiekuńczy, a ich pociechy — zależne i niedojrzałe emocjonalnie. Często też odcinają się od innych. Mogą mieć inne problemy ze zdrowiem psychicznym, takie jak zaburzenia lękowe czy depresję.

Przyczyny anoreksji u dzieci

Zaburzenia odżywiania mogą być spowodowane przez szereg czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych. Zrozumienie, w jaki sposób różne czynniki ryzyka wchodzą ze sobą w interakcje i prowadzą do zaburzeń odżywiania lub je zachęcają, może pomóc lepiej chronić dziecko.

Genetyka może odgrywać dużą rolę w tym, czy ktoś jest bardziej narażony na zaburzenia odżywiania. Dzieci z bliskimi krewnymi, które cierpią na zaburzenia odżywiania lub inne zaburzenia psychiczne, takie jak lęki, uzależnienia i depresja, są bardziej narażone na rozwój anoreksji. Niektóre stany psychiczne i zaburzenia mogą również przyczynić się do rozwoju zaburzeń odżywiania. Przykładowe u około 25% kobiet z cukrzycą typu 1 w pewnym momencie życia rozwijają się zaburzenia odżywiania, najczęściej w postaci diabulimii.

Dzieci wykazujące oznaki perfekcjonizmu lub braku elastyczności behawioralnej często rozwijają zaburzenia odżywiania. W połączeniu ze złym obrazem ciała czynniki te mogą się wzajemnie napędzać i przekształcić w zaburzenie odżywiania. Wiele dzieci, które już miały historię innych zaburzeń lękowych, takich jak lęk uogólniony lub zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne, jest również bardziej podatnych na rozwój zaburzeń odżywiania.

W przypadku osób predysponowanych do pewnych czynników ryzyka samo istnienie w społeczeństwie z obsesją na punkcie szczupłości i „idealnego ciała” może szybko popchnąć je w kierunku rozwoju zaburzeń odżywiania. Znęcanie się i dokuczanie są niestety powszechne w grupach małych dzieci, ale kiedy te komentarze koncentrują się na czyimś wyglądzie i zawstydzaniu z powodu masy ciała danej osoby, mogą sprawić, że szczupłość stanie się niezbędną częścią udanej socjalizacji. 

W dobie mediów społecznościowych, w których aplikacje stały się głównym miejscem spotkań towarzyskich małych dzieci, wymiany pomysłów i wyrażania siebie, zrozumienie, w jaki sposób media społecznościowe mogą przyczyniać się do zaburzeń odżywiania, jest ważniejsze niż kiedykolwiek. Aplikacje takie jak Snapchat, Instagram i TikTok łączą autoportret z filtrami, photoshopem i wymierną aprobatą innych osób poprzez polubienia i komentarze. Gdy dziecko zetknie się z treściami dotyczącymi zaburzeń odżywiania, wiele algorytmów będzie promować tego typu treści. Może to doprowadzić do tego, że dziecko zostanie zaatakowane wiadomościami, które normalizują i zachęcają do ograniczania spożywania jedzenia czy innych autodestrukcyjnych praktyk.

W jakim wieku dzieci najczęściej zaczynają chorować na anoreksję?

Mówi się, że nie ma „zbyt małych” dzieci na rozwój zaburzeń odżywiania. Niemniej najczęściej ma to miejsce podczas okresu dojrzewania i z tego powodu anoreksja jest zwłaszcza powszechnym problemem u 12-latków.

Jak rozpoznać objawy anoreksji u dzieci?

Zaburzenia odżywiania u dzieci są często bardzo trudne do rozpoznania. Anoreksja często objawia się inaczej niż u osób starszych, a dezinformacja na temat zaburzeń odżywiania obfituje nawet wśród lekarzy.

Chociaż zaburzenia odżywiania wydają się być powszechne w naszej kulturze, prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń odżywiania u konkretnego dziecka jest dość niskie, a większość rodziców nie obserwuje aktywnie początkowych objawów. Jednak z perspektywy czasu wielu rodziców jest w stanie zidentyfikować niektóre z wczesnych sygnałów ostrzegawczych i żałuje, że nie zostało o nich lepiej poinformowanych. W konsekwencji, we wczesnym okresie zaburzeń odżywiania u dziecka, często brakuje okazji do postawienia diagnozy. Jest to niefortunne, ponieważ wczesne rozpoczęcie leczenia znacznie poprawia wyniki terapii. 

Dzieci i młodsza młodzież mogą nie wykazywać bardziej oczywistych (i stereotypowych) objawów zaburzeń odżywiania, które obserwujemy u  starszych pacjentów z tymi problemami. Na przykład młodsi pacjenci są mniej skłonni do objadania się lub stosowania zachowań kompensacyjnych (zachowań mających na celu zminimalizowanie konsekwencji napadowego objadania się), takich jak wymiotowanie czy stosowanie środków przeczyszczających.

Oznaki i objawy zaburzeń odżywiania mogą się różnić w zależności od osoby, a także zależą od rodzaju problemu. Jeśli jednak zauważysz u swojego dziecka kombinację poniższych objawów, może to oznaczać, że rozwinęło się u niego lub zaczyna się rozwijać zaburzenie odżywiania.

Wśród objawów behawioralnych wymienia się:

• kompulsywne lub nadmierne ćwiczenia,
• nietypowe zachowanie przy jedzeniu (np. naleganie na używanie określonych sztućców, krojenie jedzenia na bardzo małe kawałki),
• nagłe zainteresowanie gotowaniem, ale odmowa jedzenia tego, co samodzielnie ugotowano,
• chęć jedzenia samodzielnie lub w ukryciu,
• noszenie luźnych ubrań,
• wymioty po jedzeniu lub pójście do toalety bezpośrednio po jedzeniu,
• spożywanie dużych ilości jedzenia bez przybierania na wadze,
• wielokrotne ważenie się,
• izolację społeczną.

Do symptomów fizycznych zaliczamy:

• nienormalnie niską lub wysoką wagę,
• długotrwałą stagnację wagi (młodzież zwykle przybiera na wadze do 20. roku życia),
• wyczerpanie i nadmierne zmęczenie,
• ciągle uczucie zimna,
• bóle brzucha,
• zawroty głowy lub uczucie omdlenia,
• infekcje jamy ustnej,
• wrażliwe lub zniszczone zęby,
• blizny na palcach, kostkach lub grzbiecie dłoni spowodowane chorobą,
• nieprzyjemny oddech,
• bardzo suchą skórę (po uszczypnięciu i puszczeniu pozostaje „w górze”),
• utratę płynów (odwodnienie),
• zażółcenie skóry,
• łamliwe paznokcie,
• wypadające włosy.

W przypadku objawów psychicznych warto zwracać uwagę na:

• obsesję na punkcie wyglądu i postrzegania własnego ciała przez innych,
• rozmowę o poczuciu winy po jedzeniu,
• stres w czasie posiłków,
• niską samoocenę,
• zaburzenia depresyjne czy lękowe,
• gniew,
• intensywne wahania nastroju,
• zaburzenia snu,
• ataki paniki,
• samookaleczenia,
• myśli i impulsy samobójcze.

Zaburzenia odżywiania najczęściej rozwijają się w okresie dojrzewania, ale zostały udokumentowane już u dzieci w wieku siedmiu lat. Utrata masy ciała u rosnącego dziecka jest zjawiskiem niezwykłym i nawet jeśli dziecko zaczynało z nadwagą, należy zachować ostrożność. 

Jeśli istnieje podejrzenie, że dziecko ma problemy z jedzeniem lub wykazuje którykolwiek z powyższych objawów, należy porozmawiać z zasięgnąć rady u pediatry.

Czy anoreksja jest chorobą dotykająca wyłącznie dziewczyny?

Większość dzieci z anoreksją to dziewczynki. Ale to się zmienia. Coraz więcej chłopców również cierpi na zaburzenia odżywiania. Warto również wspomnieć, że choć anoreksję po pierwszy zaobserwowano w rodzinach z klasy wyższej i klasy średniej, to obecnie występuje we wszystkich grupach społeczno-ekonomicznych oraz w wielu grupach etnicznych i rasowych.

Reakcja rodziców i najbliższych na anoreksję u dzieci

Zapewnienie dzieciom wiedzy i zrozumienia, czym jest zaburzenie odżywiania i jak może się rozwinąć, jest najlepszym sposobem ochrony ich przed rozwojem choroby. Zwłaszcza że ​​tak wiele dezinformacji jest dostępnych online, trzeba upewnić się, że dzieci otrzymują dokładne informacje w zrozumiałej dla nich formie.

Nie ma idealnego podręcznika ani zestawu zasad, jeśli chodzi o rozmowę z dzieckiem na trudne tematy. Otwartość i szczerość pomogą utrzymać produktywność każdej rozmowy. Bardzo istotne jest zapewnienie dziecku przestrzeni do dialogu i traktowanie poważnie jego problemu. Chociaż może być trudno zrozumieć, dlaczego osoba z zaburzeniami odżywiania zachowuje się w taki sposób, a niektóre z problemów związanych z jedzeniem mogą wydawać się irracjonalne, to nadal pozostaje istotne, żeby podejść do zaburzenia z otwartością, powagą i unikać krytyki.

Ważne jest również, aby nie interweniować w wybory żywieniowe dzieci za pomocą negatywnych komentarzy. Muszą wiedzieć, że ich nie osądzamy i że jesteśmy, aby ich wspierać. Pomocne może być dawanie przykładu poprzez samodzielne prowadzenie zdrowego stylu życia w tym przygotowywanie zdrowych i zbilansowanych posiłków rodzinnych oraz planowanie wspólnych zabawnych i aktywnych zajęć.

Jeśli dziecko ma dostęp do mediów społecznościowych, pomocne może być pokazanie mu, w jaki sposób filtry mogą manipulować zdjęciami i filmami. Może to pomóc w zrozumieniu, że media społecznościowe są kierowane do przedstawiania wersji życia, która często różni się od rzeczywistości. Znalezienie równowagi między monitorowaniem korzystania przez dziecko z mediów społecznościowych a zapewnieniem mu swobody odkrywania i wyrażania siebie pomoże utrzymać zdrowy związek, jednocześnie chroniąc je przed potencjalnie szkodliwymi wiadomościami.

Anoreksja u dzieci — jak leczyć?

Istnieje wiele form leczenia zaburzeń odżywiania wśród dzieci i nastolatków. Odzyskanie wagi jest niezbędnym elementem przywrócenia zdrowia fizycznego i żywieniowego dziecka. Leczenie będzie zależeć od objawów, wieku i ogólnego stanu zdrowia, a także od ciężkości stanu. Często obejmuje połączenie:

• terapii indywidualnej,
• terapii rodzinnej,
• zmian behawioralnych (w zachowaniu),
• rehabilitacji żywieniowej,
• farmakoterapii np. włączenia leków przeciwdepresyjnych (jeśli dziecko ma również depresję).

Anoreksja to poważna choroba, która powoduje częste problemy zdrowotne. Może być na tyle poważna, że prowadzi do wycieńczenia organizmu, a w końcu do śmierci danej osoby. Z tego powodu zarówno lekarz dziecka, jak i dietetyk muszą być aktywnymi członkami zespołu opiekuńczego. Rodzice również odgrywają kluczową rolę w każdym leczeniu, a ich wsparcie i troska pozwalają szybciej wrócić dzieciom do zdrowia.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️