Potówki u dzieci — co je powoduje i jak je leczyć?

Potówki u dzieci, nie dość, że są bardzo nieestetyczne, to jeszcze mogą stanowić źródło dużego dyskomfortu i skutkować tym, że maluch jest niespokojny. Co je powoduje? Jak się pozbyć zaskórników? Czy da się ich uniknąć? Odpowiadamy na wszystkie pytania w artykule.

Potówki u dziecka — co je powoduje?

Potówki u dziecka to wysypka, spowodowana najczęściej przegrzaniem dziecka i w rezultacie, nadmiernym poceniem się [1] [2]. Gruczoły potowe u małych dzieci (w szczególności u noworodków oraz niemowląt) nie są jeszcze dostatecznie rozwinięte i czasami może dochodzić do ich zablokowania. W rezultacie na skórze pojawiają się charakterystyczne zmiany. 

Jak wyglądają potówki u dziecka? Wysypka może mieć postać [1] [2] [4]:

• niewielkich pęcherzyków z przezroczystym płynem wewnątrz, są to tzw. potówki zwykłe. Jeśli wysięk jest zmętniony, mowa o potówce białej, natomiast gdy doszło do nadkażenia bakteryjnego, jest to potówka ropna,
• czerwonych krostek z zapalną otoczką i ropnym pęcherzykiem w centralnej części, są to tzw. potówki czerwone.

Potówki mogą się rozwijać pojedynczo lub w skupiskach, natomiast jeśli chodzi o obszary ciała, nie ma tutaj reguły. Zdarzają się zarówno potówki u dziecka na brzuchu, jak i potówki na plecach, u dziecka mogą się pojawić także potówki na twarzy, głowie, szyi, pupie czy też stopach. Zazwyczaj potówki nie wymagają wizyty u lekarza, jednak jeśli rodzice mają obawy o zdrowie dziecka, mogą się skonsultować ze specjalistą. Dzięki rozwiązaniom, takim jak e-porada czy recepta przez Internet, można szybko uzyskać pomoc — rozwiać wątpliwości lub otrzymać receptę na lek, który pomoże się uporać z problemem. 

Czynniki, które sprzyjają pojawieniu się potówek, to [3] [4]: 

• stosowanie na skórę małego dziecka maści, które mogą blokować gruczoły potowe,
• stosowanie u dziecka, które ma skłonność do silnego pocenia się, tłustej oliwki, która może zatykać ujścia gruczołów potowych,
• upał. 

Natomiast w przypadku starszych dzieci czynnikiem, który może zwiększyć ryzyko wystąpienia potówek, jest nadmierna aktywność fizyczna w upale [3]. 

Jak pozbyć się potówek u dziecka?

Jak się pozbyć potówek? Na szczęście to nietrudne. Tym, co na potówki u dziecka pomoże, są delikatne kremy na odparzenia dostępne bez recepty, zawierające dekspantenol, lanolinę lub alantoinę. To składniki aktywne, które nawilżają skórę, chronią przed dalszym podrażnianiem oraz wspierają jej regenerację. Przed zastosowaniem jakiegokolwiek leku u noworodka lub niemowlaka, należy się skonsultować z lekarzem lub farmaceutą. Dodatkowo warto doinformować się w zakresie zalecanych środków ostrożności oraz ostrzeżeń związanych ze stosowaniem danego preparatu. 

Potówki u dziecka — jak leczyć? Lista przykładowych leków dostępnych bez recepty:

• Alantan — na potówki u rocznego dziecka można zastosować preparat bogaty w alantoinę oraz D-pantenol. Składniki te działają przeciwzapalnie oraz pielęgnująco,
• AZETA — organiczna emulsja na potówki jest przeznaczona do codziennej pielęgnacji niemowląt od dnia narodzin. Wyróżnia ją kremowa konsystencja oraz zawartość naturalnego talku mineralnego. Preparat łagodzi stan zapalny skóry oraz przyspiesza gojenie podrażnień. Reguluje także wydzielanie potu oraz wzmacnia płaszcz lipidowy skóry,
• Bepanthen Baby — to znany na rynku produkt, który chroni skórę małego dziecka przed odparzeniami pieluszkowymi, a także wspomaga naturalne procesy regeneracyjne. Bepanthen Baby można stosować już od pierwszych dni życia, 
• Maść Linomag na odparzenia — dermokosmetyk może być stosowany u dzieci od 1. miesiąca życia. Zawarte w nim składniki aktywne, takie jak lanolina bezwodna oraz wazelina biała, łagodzą podrażnienia oraz wspierają gojenie odparzeń skóry,
• Sudocrem Baby — ten produkt jest w szczególności polecany do stosowania w pieluszkowych odparzeniach skóry. Zawarte w nim składniki aktywne, lanolina oraz tlenek cynku, wspomagają regenerację skóry, działają także łagodząco, ochronnie oraz antybakteryjnie. Sudocrem tworzy na powierzchni skóry barierę, która zabezpiecza przed drażniącymi czynnikami np. moczem.

Co stosować na potówki u dziecka, jeśli chodzi o leki dostępne na receptę? Aby wesprzeć procesy regeneracyjne skóry i załagodzić zmiany, lekarz może przepisać bardziej specjalistyczny preparat np. z kalaminą i tlenkiem cynku lub leki przeciwhistaminowe.

Jak dbać o skórę dziecka, na której pojawiają się potówki?

Skoro wiemy już, czym smarować potówki, warto powiedzieć co nieco o pielęgnacji skóry dziecka, u którego wystąpiły te nieestetyczne zmiany. Najważniejsze jest, żeby [2]: 

• dbać o odpowiednie nawodnienie dziecka, 
• dokładnie osuszać dziecko po każdej kąpieli (poprzez wklepywanie ręcznika, a nie pocieranie nim),
• regularnie i często zmieniać maluchowi pieluszkę,
• ubierać malucha w przewiewne i nieprzegrzewające nadmiernie ciała ubranka, 
• zrezygnować z płynów do kąpieli czy też żeli pod prysznic, które mogłyby jeszcze bardziej podrażnić skórę.

Aby przynieść dziecku ulgę, można zastosować zimne okłady. Natomiast nie wolno wyciskać potówek, nakładać na nich maści ani tym bardziej przemywać skóry malucha preparatami zawierającymi alkohol. 

Jak zapobiegać powstawaniu potówek u dziecka?

Zapobieganie powstawaniu potówek polega na unikaniu sytuacji, w których dziecko mogłoby się nadmiernie przegrzać. Wskazane zatem jest [1] [3]: 

• częste wymienianie pieluszki, 
• dokładne osuszanie malucha po każdej kąpieli, 
• szybkie zdejmowanie ubranek po ich przepoceniu,
• ubieranie dziecka w lekką bawełnianą odzież, nieprzesadzanie z warstwami ubranek,
• unikanie przykrywania malucha ciężkimi kołderkami i kocami,
• upewnienie się, że w sypialni dziecka panuje odpowiednia temperatura i pomieszczenie to jest dobrze wentylowane,
• upewnienie się, że w gorące dni maluch otrzymuje wystarczającą ilość płynów (zwłaszcza jeśli jest bardzo aktywne). 

Warto w tym miejscu także przypomnieć podstawowe zasady pielęgnacji skóry zdrowego noworodka [4]: 

• malucha należy kąpać kilka razy w tygodniu w czystej wodzie, okolice takie jak pośladki, pachy czy szyja można myć z wykorzystaniem delikatnego kosmetyku dedykowanego noworodkom od 1. dnia życia, natomiast kikut pępowiny wymaga delikatnego przemywania 70% etanolem, 
• nie jest zalecane, aby stosować na skórę noworodka oliwki, ponieważ kosmetyk ten może zatykać gruczoły potowe i w ten sposób przyczyniać się do powstawania potówek, 
• rekomendowane jest używanie pieluszek jednorazowych i zmieniani ich nie rzadziej niż co 3 godziny oraz dodatkowo po każdym oddaniu stolca przez dziecko, 
• nie jest zalecane, aby do pielęgnacji skóry noworodka używać wilgotnych chusteczek, chusteczek nawilżanych, zasypek czy też pudrów,
• przy każdej zmianie pieluszki należy przemyć wodą skórę w miejscu kontaktu z pieluszką i dokładnie osuszyć. Dodatkowo można użyć preparatów ochronnych, np. zawierających tlenek cynku.

Czy potówki u dziecka są groźne?

Potówki u dziecka są zwykle niegroźne, tego typu wysypka stanowi sygnał, aby unikać sytuacji, w których może dojść do przegrzania dziecka. Ponieważ jednak potówki mogą powodować dyskomfort i sprawiać, że dziecko jest podenerwowane, lepiej im zapobiegać. W rzadkich przypadkach (np. wskutek rozdrapywania krostek) potówki mogą się rozwinąć w ropne zakażenia bakteryjne, wtedy nie należy zwlekać z wizytą u lekarza. Prawdopodobnie taki stan będzie wymagać zastosowania antybiotyków miejscowo.  

Potówki łatwo pomylić z innymi jednostkami chorobowymi, takimi jak np.: 

• osutka polekowa — w większości przypadków za skórne objawy, które pojawiają się po zastosowaniu danego leku, odpowiada nadwrażliwość immunologiczna [5]. 
• trądzik noworodkowy i niemowlęcy – u około 20% noworodków na policzkach pojawiają się charakterystyczne zaskórniki, uważa się, że do ich powstania przyczynia się stymulacja gruczołów łojowych poprzez hormony produkowane przez matkę [6]. Gdy zmiany skórne pojawiają się po 3. miesiącu życia, mowa o trądziku niemowlęcym, 
• wyprysk atopowy – jeśli nieestetycznym zmianom skórnym towarzyszą: uporczywy i bardzo nasilony świąd skóry, a także rozdrażnienie i niepokój dziecka, taki objaw może wskazywać nie na potówki, a na atopowe zapalenie skóry. Choroba rozwija się we wczesnym dzieciństwie i ma podłoże genetyczne, przyczyną jest wadliwa budowa naskórka oraz nieprawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego [7].

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości związanych ze zdrowiem malucha zawsze warto skonsultować się z lekarzem pediatrą. Natomiast budzące obawy zmiany skórne, w tym również potówki u dziecka można pokazać dziecięcemu dermatologowi.