Ospa – leczenie. Maści, leki, domowe wspomagacze

Ospa to dość częsta choroba zakaźna, w szczególności w wieku dziecięcym. Schorzenie wywołane przez wirusa ospy wietrznej i półpaśca [1] przenosi się drogą wziewną lub przez bezpośredni kontakt z chorym. Jak wygląda ospa? Ile trwa ospa? Na czym polega leczenie? Odpowiadamy na wszystkie te pytania. 

Ospa — diagnostyka. Jak ją rozpoznać?

Ospa jest bardzo zaraźliwa, można się nią zarazić drogą wziewną lub przez kontakt bezpośredni z chorym, np. ekspozycję na wydzielinę pęcherzyków, które pojawiają się na jego skórze [2]. Za schorzenie odpowiada wirus półpaśca i ospy wietrznej. Przyczyny choroby zostały dokładnie poznane, dzięki czemu można ją łatwo diagnozować i następnie leczyć. 

• Ospa u dzieci — przebieg, leczenie, objawy
• Ospa bezobjawowa – czy ospa wietrzna może przebiegać bezobjawowo?
• Ospa – początki. Jak ją rozpoznać i jak się zaczyna?

Jak wygląda ospa? Pierwsze objawy pojawiają się od 10 do 21 dni po zarażeniu, należą do nich [2]: 

• symptomy zwiastunowe: ból głowy, gorączka, nudności, utrata apetytu, złe samopoczucie, zmęczenie, 
• wysypka — czerwone wykwity skórne, na początku przypominające plamki, z czasem przekształcające się w swędzące grudki, pęcherzyki z mętnym płynem w środku, a następnie krosty i strupki.  

Pierwsze objawy ospy mogą być niecharakterystyczne, w większości przypadków niepokój wzbudza dopiero wysypka w postaci czerwonych plamek i grudek. W przypadku jej zauważenia należy jak najszybciej udać się do lekarza, ponieważ im szybciej zostanie wdrożona odpowiednia kuracja, tym niższe będzie ryzyko wystąpienia powikłań. Na szczęście dzięki takim rozwiązaniom jak teleporady czy e-recepta dostęp do konsultacji z lekarzem, zwolnień lekarskich oraz potrzebnych leków i recept jest znacznie ułatwiony. W wielu przypadkach można umówić wizytę z dnia na dzień lub nawet w tym samym dniu, od razu po zauważeniu niepokojących oznak. 

Ospa — leczenie w ostrym okresie choroby

Jak leczyć ospę w ostrym okresie choroby? Leczenie polega na podawaniu leków mających na celu obniżenie gorączki (wskazany jest paracetamol, natomiast należy unikać ibuprofenu oraz kwasu acetylosalicylowego) [4]. Jeśli wystąpiła ospa bez gorączki, pozostaje łagodzenie świądu, np. poprzez smarowanie preparatami na bazie oktenidyny lub stosowanie doustnych środków przeciwhistaminowych [4]. Natomiast w cięższych przypadkach może zostać wdrożona kuracja lekiem pierwszego wyboru przy ospie — acyklowirem [3]. 

Ospa, jeśli zostało podjęte leczenie w ostrym okresie choroby, może dawać niebezpieczne powikłania, wymagające hospitalizacji i leczenia specjalistycznego. W szczególności na ich rozwój narażone są następujące grupy [2]: 

• kobiety w ciąży, 
• noworodki oraz niemowlęta, 
• osoby z upośledzoną odpornością, np. pacjenci przyjmujący leki immunosupresyjne, 
• osoby ze zdiagnozowaną przewlekłą chorobą serca lub płuc, 
• pacjenci ze zdiagnozowanymi ciężkimi chorobami skóry (np. atopowym zapaleniem skóry). 

Możliwe powikłania po ospie to [2]: 

• kłębuszkowe zapalenie nerek,
• wtórne zakażenia bakteryjne, powikłania ropne, a nawet sepsa,
• wykwity w jamie ustnej, uniemożliwiające przyjmowanie płynów,
• zaburzenia neurologiczne, np. ostra ataksja móżdżkowa lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• zapalenie płuc (zapalenie płuc po ospie jest bardzo niebezpieczne i może doprowadzić do śmierci chorego), 
• zapalenie stawów, 
• zapalenie mięśnia sercowego (choroba jest bardzo niebezpieczna, ponieważ prowadzi do uszkodzenia serca), 
• zapalenie różnych części oka (w przypadku rozwoju tego powikłania należy się niezwłocznie udać do lekarza okulisty).  

W większości przypadków jednak choroba ma łagodny przebieg, pozbawiony powikłań oraz o charakterze samoograniczającym się. Bardzo niebezpieczne jest natomiast, gdy u kobiety ciężarnej zostanie zdiagnozowana ospa wietrzna. Zarażanie jest bowiem możliwe także przez łożysko. 

Leczenie ospy w łagodnym przebiegu

Co zrobić w sytuacji, gdy rozwinęła się łagodna ospa wietrzna? Leczenie polega na podawaniu leków przeciwgorączkowych na ospę, dzień po dniu, pilnowaniu, aby chory odpoczywał w łóżku, a także stosowaniu leków, które załagodzą świąd wynikający z przekształcających się zmian skórnych. W przypadku małych dzieci leczenie warto wspomóc poprzez noszenie specjalnych rękawiczek, które uniemożliwiają rozdrapywanie zmian skórnych. 

Domowe wsparcie leczenia ospy

Jak jeszcze może być leczona ospa? Leki to niejedyne co pomoże w walce z chorobą. Kurację przyspieszą także domowe sposoby na ospę, np. stosowanie chłodnych okładów, kąpiele w letniej wodzie, przyjmowanie chłodnych pokarmów w formie półpłynnej lub płynnej. Leczenie wspomoże również stosowanie zdrowej, zbilansowanej diety, dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu oraz w przypadku osób dorosłych — rezygnacja na czas choroby z używek. 

Warto wiedzieć: ile trwa ospa, zakładając, że chory stosuje się do zaleceń lekarza oraz wdrożył wspomniane powyżej domowe sposoby? U dzieci choroba trwa zwykle maksymalnie do 10 dni, natomiast u osób dorosłych czas ten może ulec wydłużeniu do 14-21 dni.

Co zrobić zaraz po zakończeniu leczenia ospy?

Po zakończeniu leczenia większość pacjentów uzyskuje dożywotnią odporność na ospę i nigdy więcej ponownie na nią nie choruje. Wirus ospy może jednak pozostać utajony w organizmie i reaktywować się w postaci tzw. półpaśca. Półpasiec może wystąpić u każdego, kto w przeszłości przebył ospę wietrzną, niezależnie od tego, czy przebieg ospy wietrznej był łagodny, czy ciężki [5]. Choroba jest zaraźliwa, objawia się poprzez występowanie na skórze, po jednej stronie ciała, bolesnych pęcherzyków [5]. Półpaścowi towarzyszy trudny do zniesienia świąd oraz pieczenie, natomiast leczenie polega na stosowaniu leków przeciwwirusowych, od razu po zauważeniu wysypki. 

Jedynym skutecznym sposobem ochrony przed ospą i jej powikłaniami jest szczepionka przeciw ospie wietrznej. Skuteczność szczepienia podawanego w wieku dziecięcym w dwóch dawkach wynosi powyżej 95%, chroni ono przez całe życie [6]. Szczepionka jest w szczególności zalecana dla [7]: 

• dzieci przed ukończeniem 12 roku życia, 
• kobiet, które nie chorowały wcześniej na ospę wietrzną i planują ciążę, 
• osób w okresie remisji, z obniżoną odpornością, 
• osób w okresie remisji o wysokim ryzyku ciężkiego przebiegu choroby, 
• wszystkich osób, które nie chorowały na ospę wietrzną, 
• wszystkich osób, które nie zostały zaszczepione.