Objawy zapalenia pochwy. Przyczyny i leczenie

Nawet 60% kobiet w wieku reprodukcyjnym [1] przebyło przynajmniej raz w życiu zapalenie pochwy. Objawy takie jak świąd okolic intymnych, nietypowa wydzielina czy też specyficzny zapach śluzu to najczęstsze dolegliwości zgłaszane u ginekologa [2]. Co wywołuje stan zapalny? Na czym polega diagnostyka i leczenie tego problemu zdrowotnego? Odpowiadamy na te pytania w niniejszym artykule.

Zapalenie pochwy – objawy

Jak rozpoznać zapalenie pochwy? Objawy, które mogą na to wskazywać to [1] [3]: 

• Czym jest irygacja pochwy i kiedy powinno się ją wykonywać?
• Biały śluz z pochwy – czy to coś groźnego?
• Atrofia pochwy – jakie są jej przyczyny? Objawy i leczenie

• ból podczas stosunku, 
• nietypowy, rybi zapach śluzu z pochwy,
• obrzęk błony śluzowej, 
• pieczenie pochwy,
• świąd okolic intymnych,
• upławy w kolorze kremowym, szarym lub białym, 
• zaczerwienienie okolic intymnych.

Wyżej wymienione dolegliwości nie występują jednak u wszystkich kobiet z zapaleniem narządu rodnego – u nawet polowy z nich zakażenie przebiega bezobjawowo [1]. Objawy zapalenia pochwy mogą być także mylone z alergią, podrażnieniem lub innymi chorobami [4]. 

Przyczyny zapalenia pochwy

Co powoduje zapalenie pochwy? Przyczyny mogą być bardzo różnorodne. Zaliczamy do nich zarówno czynniki endogenne, jak i egzogenne [5]. Stan zapalny pochwy może się rozwinąć np. w następstwie [5] [6]:

• awitaminozy,
• chorób ogólnoustrojowych (np. cukrzycy),
• nadmiaru estrogenów, 
• niedostatecznej dbałości o higienę okolic intymnych,
• nieuważnego korzystania z toalet, sauny lub publicznych basenów,
• określonych nawyków seksualnych (np. przy nienależytym dbaniu o higienę podczas seksu analnego),
• określonych zdarzeń fizjologicznych (np. po miesiączce lub poronieniu), 
• osłabionej odporności – np. wskutek ekspozycji na nadmierny stres, długotrwałej antybiotykoterapii lub stosowania używek, 
• pielęgnacji okolic intymnych kosmetykami, które zawierają sztuczne barwniki lub substancje drażniące,
• przebytego zabiegu chirurgicznego lub ginekologicznego,
• ryzykownych zachowań seksualnych,
• stosowania niewłaściwej diety, bogatej w cukry i produkty wysokoprzetworzone, 
• stosowania zbyt często irygacji, co prowadzi do zaburzenia równowagi flory bakteryjnej pochwy, 
• zakażenia bakteryjnego, wirusowego, grzybiczego lub pierwotniakami. 

Nieleczone zakażenie pochwy może się wiązać z licznymi negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Jeśli doszło do bakteryjnego zapalenia pochwy, skutki, które mogą wystąpić, jeśli nie podejmie się zawczasu leczenia, to: większe ryzyko zakażeń przenoszonych drogą płciową oraz przedwczesnego porodu, gorączka połogowa, a także zapalenie tkanki łącznej pochwy oraz błony śluzowej macicy [6]. Dlatego też  w przypadku zauważenia objawów zapalenia pochwy nie należy wdrażać leczenia na własną rękę – niezbędna jest wizyta u lekarza ginekologa. W dzisiejszych czasach dostęp do tego typu specjalistów jest znacznie ułatwiony. Poza umówieniem się na klasyczną wizytę stacjonarną, z ginekologiem można odbyć także konsultacje w formie zdalnej. Podobnie wygląda sprawa z receptami – można je uzyskać bardzo szybko przez Internet. W ten sposób lepiej dostępne są nie tylko recepty na różne leki, ale także recepta online na tabletki antykoncepcyjne. 

Rodzaje zapalenia pochwy 

Co odpowiada za zapalenia pochwy? Rodzaje stanów zapalnych, które wyróżniają ginekolodzy, prezentują się następująco [6] [7]: 

• bakteryjne zapalenie pochwy – objawy takie jak nieprzyjemny zapach z pochwy czy też upławy, mogą świadczyć o tym,  że doszło do zaburzenia naturalnej równowagi flory bakteryjnej. W rezultacie pochwa jest gorzej chroniona i może dojść do namnożenia się w niej szkodliwych chorobotwórczych bakterii,
• grzybicze zapalenie pochwy – objawy w postaci serowatych, grudkowatych upławów oraz zapachu drożdży sugerują wystąpienie kandydozy. Przed namnażaniem się szkodliwych drożdżaków chronią bakterie Lactobacillus, 
• zakażenie pierwotniakami – stan zapalny pochwy może wywoływać rzęsistek pochwowy, wtedy początkowy przebieg choroby jest bezobjawowy. Dopiero z czasem pojawiają się szare upławy o nieprzyjemnym zapachu. 

Inne, rzadziej występujące rodzaje zapalenia pochwy to [8] [9]: 

• atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) – tzw. zanikowe zapalenie pochwy dotyczy kobiet w wieku menopauzalnym oraz młodych dziewcząt z zaburzeniami hormonalnymi. Głównym czynnikiem etiologicznym jest hipoestrogenizm, czyli nadmiar estrogenów,
• alergiczne zapalenie pochwy – u alergików każda zmiana wkładek higienicznych, tamponów, podpasek, a nawet proszku do prania może wywołać niepożądane objawy, w tym także stan zapalny okolic intymnych.

Diagnostyka zapalenia pochwy

Podejrzenie bakteryjnej lub grzybiczej waginozy można wysunąć na podstawie wywiadu z pacjentką oraz obserwacji upławów. Dodatkowo wykonywane jest także badanie ginekologiczne z użyciem wziernika oraz pomiar pH środowiska pochwy [1]. Lekarz może również pobrać wydzielinę pochwową i obejrzeć ją pod mikroskopem lub zlecić wykonanie posiewu z antybiogramem [1].

Leczenie zapalenia pochwy 

Co robić, gdy zdiagnozowano bakteryjne zapalenie pochwy? Czym leczyć dolegliwość? W takiej sytuacji stosowane są antybiotyki, które działają na bakterie Gram-ujemne, np. metronidazol podawany doustnie lub miejscowo albo klindamycyna w postaci kremu dopochwowego [1] [6]. 

A co, jeśli pacjentka cierpi na grzybicze zapalenie pochwy? Leczenie w takim przypadku polega na podawaniu doustnym leków przeciwgrzybiczych, takich jak ketokonazol, flukonazol lub itrakonazol oraz preparatów miejscowych [6].

WAŻNE: Zarówno w przypadku bakteryjnego zapalenia pochwy, jak i kandydozy nie należy przerywać leczenia na własną rękę, nawet jeśli wydaje się, że objawy ustąpiły. W przeciwnym razie pacjentka naraża się na wysokie ryzyko nawrotu choroby. Po zakończeniu leczenia niezbędne może się okazać odbudowanie prawidłowej flory bakteryjnej poprzez zastosowanie kuracji probiotykami. 

Profilaktyka – jak zapobiegać zapaleniom pochwy? 

Profilaktyka zapalenia pochwy polega na [5]: 

• dbaniu o higienę współżycia seksualnego, czyszczeniu gadżetów erotycznych przed i po ich użyciu, 
• dbaniu o higienę codzienną okolic intymnych – noszeniu przewiewnej bielizny, poprawnym osuszanie narządów płciowych po myciu, częstej zmianie wkładek, podpasek i tamponów oraz  podcieraniu się od przodu do tyłu, 
• nienadużywaniu alkoholu i papierosów, 
• stosowaniu właściwej diety, tak aby zminimalizować ryzyko wystąpienia awitaminozy lub niedoboru istotnych składników odżywczych, 
• stosowaniu probiotyków, np. w postaci jogurtów i kefirów,
• unikaniu stresu.