Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Wady stóp są częstymi dolegliwościami u dzieci. Należy na nie zwracać szczególną uwagę i jak najszybciej wdrożyć odpowiednie leczenie, ponieważ w przyszłości mogą wywoływać nieprzyjemne dolegliwości. Jakie są najpowszechniejsze wady stópek? Czym się charakteryzują? Co robić, gdy dziecko stawia stopę na wewnętrznej krawędzi? Jakie ćwiczenia wykonywać, gdy dziecko krzywi stopę do środka?
Spis treści
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Najczęstsze wady stópek u dzieci
Za przyczyny powstawania wad stópek czy wad nóg u dzieci najczęściej uznaje się czynniki genetyczne; powstawanie rozbieżności między szybkim rozwojem kośćca a wolniejszym przyrostem masy mięśniowej; stosowanie nieprawidłowych metod rozwojowo-wychowawczych (np. zbyt wczesne pionizowanie dziecka z pominięciem fazy raczkowania); noszenie nieodpowiedniego obuwia.
Niezwykle istotne jest wdrożenie dostosowanego do jednostki leczenia, które pomoże uniknąć nieprzyjemności w dorosłym życiu m.in. dolegliwości bólowych. Wówczas może być możliwe rozpoczęcie farmakoterapii. Warto udać się na konsultację do specjalisty, który zbada dziecko i przepisze odpowiednie leki. Wydana e-recepta może być zrealizowana w każdej aptece na terenie Polski.
Do najczęstszych wad stópek u noworodków i starszych dzieci zalicza się:
- płaskostopie,
- stopę końsko-szpotawą (szpotawość stóp),
- stopę płasko-koślawą
- stopę wydrążoną.
Oprócz tego można spotkać się z innymi zaburzeniami np. krzywymi palcami u nóg dziecka, koślawymi kolanami czy gołębin chodem (dziecko chodzi na ugiętych kolanach).
Stopa końsko-szpotawa — charakterystyka
Stopa końsko-szpotawa (szpotawość stóp) to wada wrodzona, co oznacza, że dziecko się z nią rodzi. Stopa lub stopy obracają się do wewnątrz — kiedy patrzy się na stopę, spód stopy często jest skierowany w bok lub nawet w górę. Stopa końsko-szpotawa występuje z powodu problemu ze ścięgnami, tkankami łączącymi mięsień z kością. Ścięgna w nodze i stopie dziecka są krótsze i bardziej napięte niż powinny. Powoduje to skręcenie stopy.
Istnieją dwa rodzaje stopy końsko-szpotawej. Najczęstszym typem jest idiopatyczna stopa końsko-szpotawa, co oznacza, że przyczyna stopy końsko-szpotawej nie jest znana. Natomiast nieizolowana stopa końsko-szpotawa występuje wraz z innymi problemami zdrowotnymi np. z artrogrypozą i rozszczepem kręgosłupa.
Chłopcy są nawet dwa razy bardziej narażeni na rozwój stopy końsko-szpotawej niż dziewczęta. W grupie ryzyka znajdują się również osoby, które posiadają wśród członków rodziny przypadki występowania stopy końsko-szpotawej. Co więcej, niemowlęta są również bardziej zagrożone, jeśli mają inną wadę wrodzoną (jak rozszczep kręgosłupa lub porażenie mózgowe) czy chorobę genetyczną (np. trisomia 18 — zespół Edwardsa).
Stopa końsko-szpotawa nie wywołuje u dziecka bólu. Wiele dzieci nawet tego nie zauważy w ciągu pierwszych kilku miesięcy życia. Niemniej defekt będzie przeszkadzać w staniu i chodzeniu. Warto zaznaczyć, że deformacja nie zniknie samoistnie. Niemowlęta ze stopą końsko-szpotawą wymagają leczenia, aby rozwiązać problem, zanim osiągną wiek chodzenia.
Nieleczona stopa końsko-szpotawa może prowadzić do:
- Problemów z chodzeniem. Dzieci ze stopą końsko-szpotawą często chodzą w nietypowy sposób. Zazwyczaj ludzie stawiają kroki na podeszwach stóp, a dziecko ze stopą końsko-szpotawą może stąpać po bokach i wierzchołkach stóp.
- Infekcji stóp.
- Problemów ze stopami, w tym występowaniu modzeli.
- Zapalenia stawów, które mogą powodować ból, sztywność i obrzęk.
Naukowcy nie znają dokładnej przyczyny stopy końsko-szpotawej. Najprawdopodobniej jest to połączenie genetyki i środowiska — szczególnie używanie narkotyków i palenie podczas ciąży może zwiększać ryzyko urodzenia dziecka z wadą wrodzoną, taką jak stopa końsko-szpotawa.
Najczęstszym objawem stopy końsko-szpotawej jest zwrócenie jednej lub obu stóp do wewnątrz. Stopa skierowana jest w stronę przeciwnej nogi. Można również zauważyć, że stopa ma kształt nerki, głębokie zagięcie po wewnętrznej stronie środkowej części stopy czy wyższy łuk niż normalnie. Natomiast do współistniejących problemów zalicza się:
- mniejszy mięsień łydki w chorej nodze,
- krótszą stopę,
- sztywność kostki,
- brak pełnego zakresu ruchu w stopie.
Najczęściej specjaliści mogą zauważyć występowanie stopy końsko-szpotawej podczas badania ultrasonograficznego w czasie ciąży. USG prenatalne pokazuje zdjęcia rozwijającego się płodu. Jeśli lekarz zdiagnozuje stopę końsko-szpotawą podczas ciąży, można zacząć planować leczenie, którego dziecko będzie potrzebować po urodzeniu.
Zdiagnozowanie stopy końsko-szpotawej jest również możliwa po urodzeniu dziecka. Zwykle lekarze zauważą deformację podczas jednego z pierwszych fizycznych badań dziecka. W niektórych przypadkach specjalista może dodatkowo zalecić prześwietlenie w celu potwierdzenia diagnozy.
Zaleca się jak najszybsze leczenie stopy końsko-szpotawej. Wczesna terapia pomaga dziecku uniknąć późniejszych problemów. Najlepiej rozpocząć leczenie w pierwszych dwóch tygodniach życia dziecka.
Dotknięta defektem jednostka prawdopodobnie będzie potrzebować zespołu specjalistów do leczenia stopy końsko-szpotawej, w tym:
- Ortopedy dziecięcego, specjalizującego się w problemach kości i stawów u dzieci.
- Chirurga ortopedy, który specjalizuje się w chirurgii kości i stawów.
- Fizjoterapeuty, aby pomóc dziecku budować siłę i poruszać stopą.
Istnieje kilka metod leczenia stopy końsko-szpotawej. Zespół lekarzy omówi wszelkie opcje i ustali, która z nich jest najlepsza dla dziecka. Najczęściej stosuje się tzw. metodę Ponsetiego. To nieoperacyjna technika, podczas której na początku wykonuje się ćwiczenia rozciągające stopę, co pozwala ustawić ją w odpowiedniej pozycji, a następnie zakłada się opatrunki gipsowe. Opatrunki należy wymieniać co tydzień. Korekcja defektu następuje po 5-6 takich wymianach. Kolejnym etapem jest tenotomia (przecięcie) ścięgna Achillesa, czyli korekcja końskiego ustawienia stępu. Po zabiegu na stopę nakłada się jeszcze 2-3 opatrunki gipsowe, a później zakłada się szynę odwodzącą Denis-Browna, która zostaje z dzieckiem do ukończenia 3-4. roku życia. Takie działanie pozwala zapobiegać nawrotom zniekształcenia.
Stopa płasko-koślawa — charakterystyka
Stopa płasko-koślawa to stan, z którym rodzą się niektóre dzieci. Cechuje się obniżeniem lub zanikiem łuku poprzecznego oraz podłużnego, odwiedzeniem przodostopia, koślawością tyłostopia, a także skróceniem ścięgna Achillesa. Na początku defekt może nie wywoływać dolegliwości bólowych, jednak z czasem zaczną tworzyć się bolesne zmiany zwyrodnieniowe w obrębie okolicy układu kostno-stawowego.
Naukowcy nie są pewni, dlaczego u niektórych dzieci rozwija się stopa płasko-koślawa. Stan może być związany z występowaniem czynników genetycznych. Niemniej inne przyczyny mogą obejmować osłabione mięśnie nóg i stóp, przeciążenia stopy oraz noszenie nieodpowiedniego obuwia.
U osób ze stopą płasko-koślawą można zaobserwować ciężki, nieelastyczny chód. Stopy są niezgrabne. Niektórzy rodzice określają ten stan, że kostki ich dzieci wyginają się do środka. W zaawansowanych stadiach defektu zauważa się przykurcz i skrócenie mięśni strzałkowych, ścięgna Achillesa i więzadeł zewnętrznej strony stopy. To wpływa na ograniczenie ruchów palców. Występują również dolegliwości bólowe oraz szybkie męczenie, a także modzele i otarcia. Następnie możliwe jest występowanie zaburzeń krążenia i zmian zwyrodnieniowych w układzie kostno-stawowym. Często obserwuje się również koślawość kolan.
Lekarz może zauważyć skrzywienie stopy dziecka podczas zwykłej wizyty. Szczególnie gdy maluch zaczyna chodzić, można zaobserwować oznaki występowania defektu. Pracownicy służby zdrowia diagnozują zniekształcenie za pomocą badania fizykalnego. Można również wykonać prześwietlenie, jeśli stopa dziecka jest sztywna.
Najlepiej jak najszybciej wdrożyć leczenie. Zaleca się stosowanie ćwiczeń, które wzmocnią mięśnie kształtujące sklepienie podłużnie oraz poprzeczny łuk stopy. Wdraża się również kinezyterapię — ćwiczenia pomagające rozciągnąć przykurczone ścięgno Achillesa oraz wzmocnić osłabione mięśnie stopy. Stosuje się ortezy czy specjalnie przystosowane do stopy obuwie z wygodnymi wkładkami.
Płaskostopie — charakterystyka
Zwykle gdy osoba stoi, pod wewnętrzną częścią stopy znajduje się szczelina, ponieważ wewnętrzna strona podeszwy stopy lekko unosi się nad podłoże. W przypadku płaskostopia wewnętrzna podeszwa stopy może dotykać podłoża, co oznacza, że jedna lub obie stopy płasko leżą na ziemi.
Łuk stopy zapewnia sprężystość podczas chodzenia i pomaga rozłożyć ciężar ciała na stopy i nogi. Struktura łuków określa sposób chodzenia. Łuki muszą być zarówno mocne, jak i elastyczne, aby pomieścić naprężenia i wspierać całe ciało.
Posiadanie płaskiej stopy to powszechny defekt i w większości przypadków nie sprawia żadnych problemów. Niemniej najczęstszym objawem tego typu deformacji jest ból stopy, który bywa następstwem obciążenia mięśni i więzadeł kostki. Płaska stopa może również powodować ból pleców. Płaskostopie może również prowadzić do nierównomiernego rozłożenia ciężaru ciała oraz nierównomiernego lub szybszego niż zwykle zużycia obuwia, zwłaszcza z jednej strony, co może prowadzić do dalszych kontuzji. Mogą się również pojawiać modzele, odciski oraz rogowacenie okolicy podeszwowej.
Typowe przyczyny płaskostopia obejmują:
- czynniki genetyczne;
- niewydolność, uszkodzenie czy wiotkość stawów, więzadeł i mięśni stopy;
- następstwa urazu stopy lub kostki;
- nadmierne obciążanie stopy w tym nadwaga;
- zapalenie stawów;
- nieodpowiednio dobrane obuwie.
Ten typ zaburzenia może również rozwinąć się wraz z wiekiem i osłabieniem struktur. Płaskostopie diagnozuje się u około 70-80% dzieci. Niemniej trzeba pamiętać, że do 3-4 roku życia to stan fizjologiczny i najczęściej mija samoistnie, co jest związane z niską siłą mięśni i naturalnie wiotkimi więzadłami u malucha. Jeśli jednak starsze dziecko ma płaskostopie, uznaje się to za stan patologiczny.
Zwykle płaskostopie można zaobserwować podczas badania klinicznego przeprowadzanego przez lekarza podczas obserwacji medycznej dziecka.
Jednak każda osoba z następującymi objawami powinna skonsultować się z lekarzem:
- Płaskie stopy, które rozwinęły się dopiero niedawno.
- Unieruchamiający ból.
- Objawy, które nie ustępują po założeniu pary wkładek ortopedycznych lub po założeniu obuwia ortopedycznego.
- Pogorszenie deformacji.
- Stopy stają się sztywne, ciężkie i mają słabą ruchomość stawów.
Lekarz przyjrzy się również historii medycznej danej osoby. W niektórych przypadkach może zlecić wykonanie badania obrazowego.
Niezwykle istotnym elementem leczenia jest rehabilitacja, podczas której dzieci wykonują ćwiczenia wzmacniające stopy, usprawniające stawy, utrwalające prawidłowe wzorce ruchowe i wymuszające fizjologiczne ułożenie stopy. Takie ćwiczenia są szczególnie przydatne, gdy dziecko dodatkowo stawia nóżki do środka. Do ćwiczeń zalicza się:
- chodzenie oraz skakanie na palcach,
- podnoszenie stopami woreczków z ryżem,
- turlanie stopami piłeczki tenisowej po podłodze,
- rysowanie stopami,
- maszerowanie po linii ze skulonymi palcami,
- chodzenie na zewnętrznych krawędziach stóp.
Zaleca się również noszenie odpowiednio wyprofilowanego obuwia ortopedycznego oraz specjalnych wkładek.
Stopa wydrążona — charakterystyka
Stopa wydrążona charakteryzuje się nadmiernie wypukłym łukiem podłużnym przyśrodkowym. Może prowadzić to do szeregu problemów ortopedycznych, od okazjonalnego bólu po trwałe zmiany strukturalne.
Niektórzy ludzie rodzą się z „wysokim podbiciem”. Ale dla innych wydrążona stopa jest objawem stanu podstawowego, często pochodzenia neurologicznego, takiego jak:
- porażenie mózgowe,
- dystrofia mięśniowa,
- rozszczep kręgosłupa,
- paraliż dziecięcy,
- następstwa udaru,
- guz rdzenia kręgowego,
- choroba Charcota-Mariego-Tootha.
Często można zaobserwować również:
- szpotawe ustawienie tyłostopia,
- przykurcz ścięgna Achillesa,
- deformacje palców (w tym palce szponiaste),
- niestabilność stawu skokowego,
- zmiany zwyrodnieniowe stopy i stawów,
- dolegliwości bólowe.
Po zaobserwowaniu u swojego dziecka stopy wydrążonej należy udać się na konsultację z lekarzem, który przeprowadzi odpowiednie badania w tym badanie fizykalne czy badania obrazowe. W leczeniu stosuje się wkładki ortopedyczne, obuwie z twardą cholewką i zapiętkiem, a także specjalne ortezy, które pomagają ustabilizować staw skokowy. Stosuje się również leczenie operacyjne zależne od rodzaju defektu oraz stopnia jego nasilenia np.:
- osteotomię (przecięcie) kości piętowej czy kości śródstopia,
- usztywnienie stawów,
- przecięcie i wydłużenie ścięgien,
- rekonstrukcję więzadeł.
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
