Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Żółtaczka to wbrew pozorom nie tyle choroba, co zespół objawów, które bardzo często pojawiają się w przebiegu wielu schorzeń. Żółtaczka objawy ma dość charakterystyczne – składają się na nie między innymi zażółcenia skóry oraz twardówek oczu. Wyróżnić można kilka rodzajów i typów żółtaczki. Co jeszcze warto wiedzieć o żółtaczce, jej przyczynach i rozpoznaniu? Informacje na ten temat znajdziesz w poniższym artykule. Poruszamy również kwestię szczepień przeciw żółtaczce i działań profilaktycznych, których warto dopilnować, by zminimalizować ryzyko pojawienia się żółtaczki.
Spis treści
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Czym jest żółtaczka?
Żółtaczka sama w sobie nie jest chorobą – to raczej zespół charakterystycznych objawów ze strony organizmu, które towarzyszą innym schorzeniom. Gdy w grę wchodzi żółtaczka, objawy zaobserwować można między innymi w postaci żółtawych zabarwień skóry, twardówki i spojówek, a także błon śluzowych oraz narządów wewnętrznych. Główną przyczyną żółtaczki jest hiperbilirubinemia, czyli zbyt duża ilość bilirubiny w organizmie. To właśnie nadmiar bilirubiny przyczynia się do pojawiania się objawów, które są charakterystyczne dla żółtaczki. Bilirubina to barwnik żółciowy pochodzący z rozpadu czerwonych krwinek. We krwi przenoszona jest w połączeniu z białkiem albuminą. Bilirubina wydalana jest przez wątrobę do przewodu pokarmowego, gdzie po przemianach chemicznych opuszcza organizm. Prawidłowe stężenie bilirubiny wynosi 1 mg/dl lub 17 µmoli/dl, natomiast z żółtaczką mamy do czynienia po trzykrotnym przekroczeniu tej normy, co odpowiada 3 mg/dl lub 50 µmoli/dl.
Do żółtaczki prowadzić może nadmierne wytwarzanie bilirubiny, zahamowanie jej metabolizmu, a także problemy z jej wydalaniem z organizmu. Upośledzone wydalanie bilirubiny może być związane między innymi z utrudnionym odpływem żółci. Wiele osób zastanawia się ponadto, czy żółtaczka jest zaraźliwa. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że zależy to od przyczyny żółtaczki u danego pacjenta. Jeśli przyczyną żółtaczki jest wirus zapalenia wątroby typu A, B lub C, wówczas może dojść do zakażenia innych osób. Jeśli chodzi natomiast o leczenie żółtaczki, skupić należy się przede wszystkim na jej źródle, czyli eliminacji przyczyny dolegliwości. Farmakologia odgrywa tu duże znaczenie, dlatego przydatna może być e-recepta online. To rozwiązanie doceniane jest między innymi za szybkość kontaktu z lekarzem w dowolnych godzinach – bez potrzeby wcześniejszej rejestracji.
Rodzaje i typy żółtaczki.
Wyróżnia się 4 rodzaje żółtaczki: żółtaczka fizjologiczna, żółtaczka przedwątrobowa, żółtaczka wątrobowa oraz żółtaczka pozawątrobowa.
- Żółtaczka fizjologiczna – ten rodzaj żółtaczki może towarzyszyć nam od urodzenia. U zdrowego noworodka stężenie bilirubiny we krwi zwiększa się od 2-3 dnia życia. W tym okresie u wielu noworodków może uwidocznić się żółtaczka. Ten rodzaj żółtaczki nie wymaga leczenia, ponieważ powinien ustąpić po kilku dniach. Badania należy przeprowadzić jedynie w momencie, kiedy żółtaczka będzie się przedłużać.
- Żółtaczka przedwątrobowa (żółtaczka hemolityczna) – za przyczyny jej wystąpienia uważa się nadmierną produkcję bilirubiny, związaną nadmierną hemolizą. Ten rodzaj żółtaczki powoduje zakłócenie procesów przemiany materii oraz wydalania bilirubiny. Towarzyszy jej najczęściej niedokrwistość i podwyższone stężenie LDH.
- Żółtaczka wątrobowa (żółtaczka miąższowa) – ten rodzaj żółtaczki wiąże się z dysfunkcją wątroby, gdzie część komórek wątrobowych zostaje upośledzona. Przyczyną takiego stanu może być wirusowe zapalenie wątroby (WZW), ostre uszkodzenia wątroby oraz nowotwory.
- Żółtaczka pozawątrobowa (żółtaczka mechaniczna) – pojawia się w momencie wystąpienia nieprawidłowości w odprowadzaniu żółci do przewodu pokarmowego. Przyczyną żółtaczki mechanicznej jest zastój żółci, który spowodowany jest upośledzeniem czynności dróg żółciowych. Może on wynikać m.in. z kamicy żółciowej, guzów nowotworowych lub zapalenia dróg żółciowych.
Żółtaczkę spowodowaną WZW dzieli się na typy A, B i C.
- Żółtaczka typu A (żółtaczka pokarmowa) – ten typ żółtaczki wywoływany jest przez wirusa HAV. Najczęściej przenosi się on drogą pokarmową, dlatego powszechnie mówi się wówczas o chorobie brudnych rąk. Ta żółtaczka objawy, oprócz tych najbardziej charakterystycznych, daje także w postaci ciemniejszego moczu oraz odbarwionego stolca.
- Żółtaczka typu B (żółtaczka wszczepienna) – może być przyczyną poważnych powikłań, w tym m.in. marskości wątroby. Wspomnieć należy, że wirus WZW typu B jest o wiele bardziej zakaźny niż wirus HIV. To żółtaczka zakaźna, która może ponadto powodować bardzo groźne powikłania.
- Żółtaczka typu C – powoduje ją wirus zapalenia wątroby typu C. Ten rodzaj zakażenia początkowo nie ma objawów, dlatego wiele osób nie wie, że może ją mieć. Łatwo o zakażenie, gdy nie pilnuje się higieny zabiegów – zarazić można się np. u kosmetyczki czy stomatologa (przez krew).
Przyczyny żółtaczki.
Jak zaznaczono wcześniej, żółtaczka objawy daje między innymi w postaci żółtych przebarwień. Przyczyną takiego stanu jest hiperbilirubinemia. Jest to nadmierna ilość bilirubiny w organizmie człowieka. Jeśli chodzi o przyczyny żółtaczki, mogą być one różne, stąd najlepszą diagnozę postawi oczywiście lekarz. W momencie kiedy żółtaczka wystąpi u zdrowych i młodych osób, jej prawdopodobną przyczyną może być wirusowe zapalenie wątroby (WZW typu A, B lub C). Z kolei w przypadku gdy objawy żółtaczki pojawiają się u zdrowej osoby po zażyciu dużych dawek leków, wówczas przyczyną może być właśnie zbyt duża dawka przyjętych medykamentów. Jeśli nie zostały wykryte choroby wątroby oraz dróg żółciowych, wówczas przyczyną żółtaczki może być również zespół Gilberta, czyli choroba genetyczna prowadząca do uszkodzeń wątroby. Trzeba wiedzieć, że żółtaczka pojawia się także w konsekwencji guza trzustki lub kamicy przewodów żółciowych, a ponadto przyczyną żółtaczki u osób starszych mogą być również nowotwory.
Objawy żółtaczki.
Zarówno żółtaczka u niemowląt oraz dzieci, jak i żółtaczka u dorosłych mają dość charakterystyczne objawy. Wspomniano już wcześniej, że żółtaczka objawy wykazuje w związku z nagromadzeniem się znacznej ilości bilirubiny. Do najważniejszych symptomów żółtaczki zaliczyć można zatem żółte zabarwienie oczu, a także zażółcenie skóry. Objawem żółtaczki może być również ściemnienie moczu oraz odbarwienie stolca. Wyróżnić można ponadto pewne symptomy dodatkowe, o których warto w tym miejscu wspomnieć. Żółtaczce towarzyszyć może na przykład świąd skóry oraz bóle kolkowe, ponadto innymi objawami, jakie czasem towarzyszą żółtaczce, są: spadek masy ciała, wymioty, nudności, a także gorączka.
Jak rozpoznać żółtaczkę – objawy zewnętrzne.
Jak wspomniano już wcześniej żółtaczka objawy zewnętrzne ma bardzo charakterystyczne, dlatego trudno ich nie zauważyć. Warto przypomnieć również, że żółtaczka nie jest chorobą, a jedynie zespołem objawów, które towarzyszą niektórym schorzeniom. Wiadomo już, że żółtaczka u dorosłych, jak również żółtaczka u niemowląt oraz u dzieci, objawia się żółtym zabarwieniem skóry i białkówek oczu. Trzeba jednak wiedzieć także, że w niektórych przypadkach może wystąpić również silny świąd skóry, ponadto zaobserwować można u chorego wyraźnie ciemniejszy mocz. W przypadku wystąpienia powyższych objawów najlepszym rozwiązaniem będzie wizyta u specjalisty. Doświadczony lekarz, na podstawie przeprowadzonej diagnostyki podstawowej i poszerzonych badań specjalistycznych, będzie w stanie najlepiej stwierdzić, jaka jest przyczyna dolegliwości pacjenta, a także zaproponować mu działania zaradcze.
Kiedy jest szczepienie na żółtaczkę?
Szczepienia przeciw żółtaczce dotyczą obecnie żółtaczki typu A oraz żółtaczki typu B. Jak dotąd nie wynaleziono natomiast szczepionki, którą można zastosować przeciw żółtaczce C.
Żółtaczka typu A – szczepienie składa się z dwóch dawek szczepionki, którą podaje się w odstępie 6-12 miesięcznym, nie wcześniej niż po ukończeniu przez dziecko 12 miesięcy. Szczepionki podawane są w formie zastrzyku domięśniowego. Szczepienie to jest odpłatne.
Żółtaczka typu B – szczepionka na WZW typu B jest obowiązkowa i zaleca się ją noworodkom oraz dzieciom do ukończenia 18 roku życia. Szczepionka obowiązkowa składa się z trzech dawek – pierwsza podawana jest w ciągu doby od narodzin, druga w 2 miesiącu życia, a trzecia – w 7 miesiącu życia.
Profilaktyka – czy da się zapobiegać żółtaczce?
By nie martwić się o to, że żółtaczka objawy wykaże w naszym przypadku, skupić warto się na prewencji. W przypadku żółtaczki typu A oraz żółtaczki typu B zdecydowanie najlepszą metodą zapobiegania będą szczepienia. Do dziś nie udało się jednak stworzyć szczepionki przeciw WZW C, więc żółtaczka typu C stanowić może wciąż śmiertelne zagrożenie dla człowieka. W jej przypadku profilaktyka polega przede wszystkim na używaniu sprzętu sterylizowanego, a także na dokładnym zabezpieczaniu próbek krwi, która może stanowić materiał potencjalnie zakaźny. Jeśli chodzi o profilaktyczne działania, przede wszystkim warto skupić się na swoim stanie zdrowia, regularnie kontrolować parametry pracy krwi i narządów, a dodatkowo dbać o higienę żywności i higienę osobistą. Gdy w grę wchodzi żółtaczka niewirusowa, trzeba pamiętać również, że nie można nadużywać leków stosowanych na własną rękę, a leki przepisane przez lekarza należy stosować jedynie w dawkach przez niego ustalonych.
Wiele osób zastanawia się również, co zrobić, gdy lekarz zdiagnozuje żółtaczkę. Jak leczyć żółtaczkę? Leczenie żółtaczki uzależnione jest przede wszystkim od przyczyny jej wystąpienia, a także od stopnia zaawansowania objawów. W przypadku objawów żółtaczki należy pilnie zgłosić się do lekarza, który na podstawie badań określi jej przyczynę i ustali dalsze działania. Wszelkie działania zalecane przez lekarza polegać będą przede wszystkim na usunięciu przyczyny żółtaczki, czyli leczeniu chorób, które przyczyniły się do wystąpienia charakterystycznych objawów. Leczenie mogą wspomóc również leki na wątrobę, które wspierają pracę tego narządu, a także odpowiednia dieta, która pomoże wątrobie prawidłowo funkcjonować.
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
