Wybroczyny — o czym mogą świadczyć?

Wybroczyny mogą być oznaką wielu różnych stanów chorobowych. Czerwone plamki na ciele mogą się pojawić także po przebytych schorzeniach lub w reakcji na niektóre leki. Co może spowodować wybroczyny? Na czym polega leczenie wybroczyn? Odpowiadamy na te pytania. 

Czym są wybroczyny?

Wybroczyny to niewielkie, fioletowe, brązowe lub czerwone plamki na ciele. Ich przyczyną są krwawienia pod skórą [1] [2]. Po czym poznać wybroczyny? Jak wyglądają tego typu zmiany? Dobrym testem jest naciśnięcie miejsc, w których pojawiły się wybroczyny na skórze. Podczas gdy wysypka zwykle blednie po nacisku, wybroczyny pozostają nadal czerwone. 

• Wysypka na twarzy – czego może być objawem?
• Wybroczyny u dziecka — o czym świadczą i kiedy są niebezpieczne?
• Czym jest i skąd się bierze wysypka alergiczna?

Przyczyny powstawania wybroczyn

Wybroczyny mogą się pojawiać w różnych miejscach na ciele, do ich powstania dochodzi w wyniku pęknięcia naczyń włosowatych i wycieku krwi do skóry [1] [2], stąd też inna nazwa — wylewy podskórne. Najczęstsze przyczyny wybroczyn to [1] [2] [3]: 

• choroby autoimmunologiczne (choroba Schönleina-Henocha), 
• choroby nowotworowe, takie jak np. białaczka (nowotwór szpiku kostnego),
• infekcje bakteryjne (np. inwazyjna choroba meningokokowa, paciorkowcowe zapalenie gardła, szkarlatyna), 
• małopłytkowość, 
• niektóre choroby wirusowe (np. cytomegalia, mononukleoza zakaźna, gorączka krwotoczna Ebola),
• oparzenie słoneczne,
• posocznica, 
• przebyta chemioterapia, 
• przeciążenie naczyń krwionośnych, np. wskutek podnoszenia ciężarów lub wyczerpującego porodu,
• schorzenia związane z układem krwionośnym, np. zapalenie wsierdzia,
• szkorbut (niedobór witaminy C),
• ukąszenie owada,
• uraz — upadek, uderzenie, stłuczenie, ugryzienie, 
• zapalenie naczyń.

Wybroczyny na ciele mogą powstać także wskutek stosowania niektórych leków. Tego typu działania niepożądane mogą wywołać np. [1]: 

• dezypramina, 
• karbamazepina, 
• niesteroidowe leki przeciwzapalne, 
• penicylina
• warfaryna. 

Z tego powodu w przypadku nowoczesnych sposobów świadczenia usług medycznych, takich jak np. e-recepta, bardzo istotne jest poinformowanie lekarza o wszelkich skutkach ubocznych, które pojawiały się po przyjęciu danego leku. Po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem specjalista jest w stanie dobrać tak preparaty, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. 

Diagnostyka wybroczyn, czyli jak poznać powód ich powstania?

Wybroczyny u dziecka lub osoby dorosłej zawsze warto skonsultować z lekarzem. W pierwszej kolejności należy się udać do lekarza dermatologa. Specjalista przeprowadzi wywiad oraz badania fizykalne, zleci także odpowiednie badania, które pogłębią diagnostykę (np. morfologię krwi). Niektóre stany powodujące wybroczyny na skórze mogą być bardzo poważne, dlatego nie należy lekceważyć tego objawu. W szczególności pilnej konsultacji z lekarzem wymaga sytuacja, gdy wybroczynom towarzyszą dodatkowe objawy, takie jak np. duszności czy gorączka. 

Wybroczyny jako pozostałość po chorobie — kiedy mogą się pojawić?

Czerwone plamki na ciele mogą się pojawić jako pozostałość po chorobie. Przykładowo, wybroczyny na podniebieniu to charakterystyczny objaw paciorkowcowego zapalenia gardła (inaczej anginy paciorkowcowej). Choroba objawia się dodatkowo silnym bólem gardła (odczuwalnym w szczególności podczas połykania), bólem głowy, nudnościami, gorączką oraz przekrwieniem błon śluzowych [4].  

Inne schorzenie, w którego przebiegu pojawiają się wybroczyny na skórze, to choroba Schönleina-Henocha (inaczej plamica Henocha i Schönleina). Choroba autoimmunologiczna ma związek z sezonowymi zakażeniami dróg oddechowych, jak dotąd jej przyczyny nie zostały do końca poznane [5]. Inne objawy, które mogą na nią wskazywać to: obrzęk tkanki podskórnej rąk i stóp, przemijające zapalenie stawów skokowych i\lub kolanowych, bóle brzucha, a także krwiomocz lub białkomocz [5]. 

Wybroczyny pojawiają się także w przebiegu nowotworu szpiku kostnego (białaczki). Towarzyszą im często: duszność, krwawienia z dziąseł i nosa, osłabienie oraz znaczne osłabienie odporności [6]. Nieleczona ostra białaczka szpikowa może doprowadzić do śmierci chorego w ciągu kilku-kilkunastu dni.  

Dość łatwe do zaobserwowania są wybroczyny przy infekcji wirusowej oraz wybroczyny na ciele po infekcjach bakteryjnych. Przykładowo, mononukleoza zakaźna, wywoływana przez wirusa Epsteina i Bar, wywołuje krwawe wybroczyny na migdałkach [8]. Podobnie szkarlatyna — w przebiegu choroby pojawiają się czerwone plamy na podniebieniu [9]. 

O czym jeszcze mogą świadczyć wybroczyny? Sepsa to kolejny przykład schorzenia, które powoduje zakrzepy krwi w naczyniach i w rezultacie powstanie krwotocznej wysypki. Stan ten jest bardzo niebezpieczny i nawet jeśli jest leczony, jest śmiertelny w prawie 50% przypadków [10]. Wybroczyny mogą się również pojawić jako pozostałość po przechorowanej chorobie COVID-19 [11] [12] – zgodnie z danymi naukowymi u pacjentów zakażonych koronawirusem obserwowano rozsiane zmiany krwotoczne, lekarze używają także w odniesieniu do zmian skórnych po COVID-19 sformułowań typu „wysypka covidowa” lub „covidowe palce” [11]. 

Leczenie wybroczyn — jak powinno wyglądać?

Jak leczone są wybroczyny? Jak się pozbyć nieestetycznych czerwonych plam na skórze? To zależy ich przyczyny. W wielu przypadkach wybroczyny mają charakter samo ustępujący i znikają wraz z wyeliminowaniem przyczyny, która doprowadziła do ich pojawienia się [2]. Przykładowo, wybroczyny po ciąży i porodzie znikają samoistnie po kilku dniach, w przypadku infekcji bakteryjnej konieczna jest antybiotykoterapia, natomiast zakażenie wirusem wymaga podawania leków przeciwgorączkowych oraz przeciwzapalnych, w zależności od rodzaju choroby. Jeśli jednak wybroczyny na skórze stanowią objaw poważniejszej choroby, konieczne jest wdrożenie bardziej specjalistycznego leczenia, w tym także wymagającego hospitalizacji. Szczególnie poważne stany to np. wspomniana posocznica (sepsa) czy też choroby nowotworowe. 

W poprawie wyglądu po przebytej chorobie mogą pomóc domowe sposoby na wybroczyny na skórze — odpowiednie zbilansowanie diety, tak aby uzupełnić niedobory pokarmowe oraz zwiększenie podaży witaminy C. Suplementację należy omówić z lekarzem, ponieważ witamina C,  spożywana w większych ilościach może się przyczyniać do rozwoju kamicy nerkowej [13].