Skutki uzależnienia od alkoholu – czy można je odwrócić?

Uzależnienie od alkoholu może wpływać niekorzystnie na każdy narząd naszego organizmu. Do czego prowadzi alkoholizm? Czy skutki nadużywania alkoholu, następstwa psychiczne lub fizyczne, można odwrócić? Odpowiadamy na te pytania w artykule.

Fizyczne skutki uzależnienia od alkoholu

Konsekwencje uzależnienia od alkoholu, które są zwykle szybko zauważalne przez społeczeństwo lub najbliższych krewnych, to między innymi: głębokie zmarszczki, opuchnięta twarz, szara skóra o niezdrowym odcieniu oraz zaczerwione oczy [1]. To jednak niejedyne skutki fizyczne alkoholizmu — nałóg ten oddziałuje na wiele różnych struktur organizmu. 

• Na czym polegają lęki alkoholowe? Jak sobie z nimi poradzić?
• Depresja alkoholowa – skutek czy przyczyna alkoholizmu?
• Wszywka alkoholowa – na czym polega jej działanie?

Niektóre następstwa alkoholizmu początkowo są niezauważalne, natomiast w perspektywie długofalowej mogą się wiązać z poważnym pogorszeniem stanu zdrowia, a nawet śmiercią osoby uzależnionej od napojów wysokoprocentowych. Na szczęście obecnie dzięki rozwiązaniom takim jak teleporada czy recepta online, można szybko skonsultować problemy zdrowotne z lekarzem, a także wykupić potrzebne leki, które pomogą w przywróceniu równowagi w organizmie (o ile to możliwe). Do czego prowadzi alkoholizm? Poniżej znajdują się uporządkowane informacje na temat fizycznych skutków choroby alkoholowej. 

Alkoholizm i jego skutki — układ pokarmowy

Jeśli chodzi o układ pokarmowy, skutkiem nadużywania alkoholu może być częściowe lub trwałe uszkodzenie struktur odpowiadających za trawienie oraz wchłanianie substancji odżywczych [2]. W rezultacie u alkoholika mogą wystąpić objawy, takie jak: biegunki, krwawienia z przewodu pokarmowego, przewlekłe nudności czy wzdęcia [2]. Negatywną konsekwencją alkoholizmu, związaną z układem pokarmowym jest również zespół Mallory’ego-Weisa, czyli podłużne pęknięcie błony śluzowej przełyku [3].

W szczególności podatne na negatywny wpływ alkoholu są narządy takie jak trzustka oraz wątroba. Alkoholowe zapalenie trzustki może prowadzić do rozwoju cukrzycy, zwiększać ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej, a nawet — doprowadzić do śmierci z powodu ogólnoustrojowego zapalenia i niewydolności wielonarządowej [4]. Natomiast jeśli chodzi o wątrobę, u alkoholika może się rozwinąć odwracalne stłuszczenie tego narządu lub bardzo niebezpieczne, a nawet w ciężkich przypadkach prowadzące do zgonu choroby: alkoholowe zapalenie wątroby oraz marskość wątroby [5] [6]. 

Inne konsekwencje uzależnienia od alkoholu, związane z układem pokarmowym to [2] [6]: 

• choroby dziąseł i uzębienia, 
• hiperglikemia i cukrzyca, 
• owrzodzenia dwunastnicy, 
• owrzodzenia żołądka,
• próchnica, 
• przewlekłe zapalenie błon śluzowych przewodu pokarmowego,
• refluks żołądkowo-przełykowy,
• zapalenie błony śluzowej przełyku,
• zapalenie języka i jamy ustnej, 
• zwiększone ryzyko perforacji żołądka,
• zwiększone ryzyko raka przełyku,
• żylaki odbytu,
• żylaki przełyku.

Skutki zdrowotne picia alkoholu — układ krążenia

Nadużywanie alkoholu nie pozostaje bez wpływu na serce i układ krążenia. U osób, które spożywają w nadmiarze napoje wysokoprocentowe, istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia takich nieprawidłowości, jak [2] [7] [8]: 

• anemia, 
• choroba niedokrwienna serca, 
• kardiomiopatia alkoholowa (postępujące uszkodzenie mięśnia sercowego),
• nadciśnienie tętnicze,
• przerost komory sercowej,
• udar mózgu (obumarcie części mózgu wynikające z zatrzymania dopływu krwi do tkanki mózgowej),
• zaburzenia rytmu serca (arytmia, migotanie przedsionków lub częstoskurcz komorowy), 
• zakrzepy i zatory żylne,
• zwiększone ryzyko zawału serca oraz udaru mózgu.

Uzależnienie od alkoholu skutki — układ nerwowy

Alkohol działa toksycznie na komórki układu nerwowego. Skutki choroby alkoholowej to przede wszystkim polineuropatia, czyli uszkodzenie nerwów obwodowych przekazujących bodźce czuciowe i ruchowe, czego konsekwencją jest postępujące zaburzenie funkcji czuciowych, ruchowych i autonomicznych [9] [10] [11]. Poza zaburzeniami czucia u alkoholików częste są również [9] [10] [16]: 

• dolegliwości bólowe (związane z uciskaniem nerwów), 
• drżenie rąk, występujące także w okresie abstynencji, 
• niedowłady, 
• porażenia, 
• problemy z mową,
• udary,
• zaburzenia równowagi wskutek zaniku robaka móżdżku,
• zaburzenia widzenia, a nawet ślepota.

Bardzo niebezpieczne jest zatrucie alkoholowe, ponieważ stan ten może poskutkować trwałym uszkodzeniem mózgu, a nawet śmiercią [19]. Charakterystyczne objawy, które świadczą o zatruciu alkoholowym to [19]: 

• atak padaczki, 
• blada skóra, 
• dezorientacja, 
• hipotermia, 
• nieregularny oddech, 
• wymioty, 
• utrata przytomności. 

Ich zauważenie powinno skłonić do wezwania pogotowia ratunkowego.

Skutki nadużywania alkoholu — układ kostno-mięśniowy

Konsekwencje alkoholizmu są odczuwalne również w obrębie układu kostno-mięśniowego. Skutkami nadużywania alkoholu są bowiem [12] [13]: 

• osłabienie siły mięśniowej,
• zaburzenie procesów remineralizacji kości, 
• zaburzone przyswajanie wapnia i co za tym idzie, większa podatność kości na złamania,
• zaniki mięśni,
• zmniejszenie masy kostnej,
• zwiększone ryzyko wystąpienia osteoporozy oraz osteopenii (zmniejszenie gęstości kości).

Skutki uzależnień od alkoholu — układ hormonalny i rozrodczy

Jeśli chodzi o skutki choroby alkoholowej, dotyczące układu hormonalnego oraz układu rozrodczego, należą do  nich [2]: 

• atrofia jąder u mężczyzn, 
• hiperkortyzolemia oraz rzekomy zespół Cushinga,
• przedwczesne wystąpienie menopauzy,
• upośledzenie płodności,
• zaburzenia erekcji, a nawet impotencja u mężczyzn, 
• zaburzenie funkcjonowania tarczycy,
• zaburzenia miesiączkowania u kobiet,
• zmniejszone libido, 
• zwiększone ryzyko raka sutka u kobiet. 

Skutki choroby alkoholowej — układ odpornościowy

Skutki zdrowotne picia alkoholu, związane z układem odpornościowym to przede wszystkim większa podatność na różnego rodzaju infekcje oraz choroby zakaźne [2]. W wyniku upośledzenia układu odpornościowego u alkoholików występują często choroby, które są rzadkie u osób z prawidłowo funkcjonującym układem immunologicznym, takie jak [2]: 

• choroby autoimmunologiczne, 
• choroby układu moczowego, 
• gruźlica, 
• sepsa,
• wirusowe zapalenie wątroby,
• zakażenie skóry i tkanki podskórnej, 
• zapalenie opon mózgowych,
• zapalenie płuc.

Alkoholizm zwiększa także ryzyko nowotworzenia [2], jednak temu zagadnieniu poświęcamy więcej uwagi w dalszej części tekstu. 

Psychiczne skutki uzależnienia od alkoholu

Konsekwencje alkoholizmu są odczuwalne także, jeśli chodzi o sferę psychiczną. Skutkiem nadużywania alkoholu są bowiem zmiany charakteru (w tym również zachowania impulsywne i agresja), zaburzenia funkcji poznawczych oraz problemy z pamięcią (w tym również o charakterze trwałym) [2] [14]. Niebezpieczne choroby psychiczne, do których przyczynia się nadużywanie alkoholu to także: depresja alkoholowa, przewlekła psychoza alkoholowa, psychoza Korsakowa, otępienie alkoholowe, zaburzenia lękowe oraz encefalopatia Wernickego (uszkodzenie mózgu wynikające z niedoboru tiaminy) [2] [14].

W sytuacji, gdy alkoholik nagle odstawi alkohol, może u niego wystąpić zespół odstawienny (inaczej zespół abstynencyjny) [15] [16]. Objawy, które są charakterystyczne dla tego stanu to: drgawki (w tym również zagrażające życiu), drżenia mięśniowe, majaczenie alkoholowe (delirium), omamy, uczucie niepokoju oraz zawroty i bóle głowy [15]. U osób nadużywających alkohol obserwuje się uszkodzenia pamięci, niebezpieczeństwo stwarza także utrata świadomości w wyniku nadmiernego spożycia alkoholu [17]. Taki stan może poskutkować upadkiem, urazem, wypadkiem drogowym, zwiększa również ryzyko napaści seksualnej.

Odwracalne skutki uzależnienia od alkoholu

Niektóre z wymienionych powyżej skutków nadużywania alkoholu są odwracalne, pod warunkiem całkowitego zaprzestania picia alkoholu oraz, w zależności od przypadku, wdrożenia odpowiedniej suplementacji. Odwrócić można np. takie stany jak [7] [10]: 

• anemia, 
• dolegliwości gastryczne wynikające z podrażnienia układu pokarmowego, 
• nadciśnienie tętnicze,
• zaburzenia równowagi.

Możliwe jest także leczenie polineuropatii wywołanych chorobą alkoholową — jeśli pacjent na wczesnym etapie uzależnienia zaprzestanie całkowicie pić alkohol oraz wdroży suplementację witaminy B1, istnieje szansa, że większość objawów polineuropatii ustąpi [16].

Nieodwracalne skutki uzależnienia od alkoholu

Niestety wiele stanów chorobowych wywołanych nadużywaniem alkoholu ma charakter trwały — alkoholowe zapalenie wątroby, marskość wątroby, trudności ze skupieniem uwagi czy też utrata pamięci, jeśli już wystąpią, mogą się rozwinąć w stan przewlekły [6] [7]. Nieodwracalne skutki picia alkoholu dotyczą także kobiet w ciąży — w wyniku spożywania alkoholu (nawet w małych ilościach) wzrasta bowiem ryzyko porodu przedwczesnego, poronienia oraz wystąpienia u dziecka zespołu FAS (inaczej Zespół Alkoholowy Płodu) [18]. Schorzenie to skutkuje licznymi nieprawidłowościami, zarówno fizycznymi, jak i psychicznymi, możliwe powikłania FAS u dziecka to między innymi: opóźnienie umysłowe, agresja, nadpobudliwość, wady wrodzone narządów wewnętrznych (np. serca), a także skłonność do nałogów [18]. 

Skutki uzależnienia od alkoholu — choroby nowotworowe

Na końcu warto wspomnieć o zdrowotnych i społecznych skutkach alkoholizmu w postaci zwiększonego ryzyka chorób nowotworowych. Nadmierne spożycie alkoholu może bowiem doprowadzić do rozwoju [16]:

• nowotworów w obrębie krtani lub gardła, 
• raka odbytnicy, 
• raka piersi,
• raka przełyku,
• raka jelita grubego, 
• raka wątroby lub trzustki.

Rokowania w przypadku wyżej wymienionych chorób nowotworowych mogą być bardzo niekorzystne — przykładowo, dla raka trzustki przeżywalność do 5 lat po rozpoznaniu wynosi 5% [20], tymczasem większość pacjentów z rakiem przełyku dożywa jedynie kilku miesięcy od postawienia rozpoznania [21].