Skręt kiszek, czyli niedrożność jelit. Co ją powoduje?

Skręt kiszek (inaczej zwany także niedrożnością mechaniczną jelit) wymaga pilnej interwencji chirurgicznej. Co to za choroba? Co ją powoduje? Po czym poznać skręt jelit? Odpowiadamy na te pytania w niniejszym artykule.

Przyczyny skrętu kiszek

Skręt jelit (inaczej niedrożność jelita) polega na skręceniu się jelita dookoła osi długiej, co prowadzi do zatkania światła przewodu pokarmowego, zatrzymania perystaltyki oraz uciśnięcia naczyń krwionośnych jelita [1]. Lekarze gastroenterolodzy wyróżniają kilka rodzajów skrętu kiszek, przy czym najczęstszy wśród zgłaszanych przypadków jest skręt esowaty (inaczej skręt esicy lub skręt jelita grubego) [2]. Esica jest ostatnim odcinkiem jelita grubego, który łączy okrężnicę zstępującą z odbytnicą. Struktura w kształcie litery S jest najbardziej narażona na skręt kiszek, a także inne zmiany chorobotwórcze, np. polipy, uchyłki czy też nowotwory [3]. 

• Niedrożność jelit – czym jest spowodowana i jak się objawia?
• Jak powstają złogi w jelitach?
• Co łagodzi stan zapalny jelit? Czy leki wystarczą?

Skręt kiszek wymaga pilnego zgłoszenia się do szpitala i następnie interwencji chirurgicznej. Rozwiązania takie jak teleporada czy recepta przez Internet są bardzo pomocne, jednak w tym przypadku kluczowy jest czas, jaki minie od momentu wystąpienia objawów do udzielenia choremu profesjonalnej pomocy. Nie należy zatem zwlekać, lecz od razu udać się do lekarza osobiście.

Jaka jest przyczyna skrętu kiszek? Za niedrożność jelit może odpowiadać [3] [4] [5]: 

• przepuklina (uwięźnięcie jelita w różnych otworach ciała),
• stany zapalne w jamie brzusznej, 
• zatkanie jelita przez ciało obce, zarówno przypadkowo połknięty przedmiot, jak i kamienie kałowe lub żółciowe.

Do skrętu jelit może się przyczynić także nowotwór jelita grubego, ponieważ na skutek wzrostu guza w świetle jelita dochodzi do fizycznego zamknięcia światła przewodu pokarmowego [4].  

Jeśli chodzi o czynniki ryzyka skrętu jelit, należą do nich [1] [7] [8]: 

• ciąża — w Polsce częstość występowania niedrożności jelit w czasie ciąży wynosi 1 na 10 000 przypadków, najczęściej patologia jest rozpoznawana u kobiet będących w II i III trymestrze [6],
• choroba Hirschprunga — wada wrodzona, powodująca zwężenie końcowego odcinka jelita grubego,
• dystrofia mięśniowa Duchene’a — rzadka choroba genetyczna powoduje postępującą degenerację mięśni, co jest niekorzystne także w kontekście funkcjonowania układu pokarmowego,
• nadmiar w diecie produktów takich jak rośliny strączkowe, warzywa kapustne oraz niektóre owoce o działaniu wzdymającym),
• przewlekłe stosowanie środków przeczyszczających i/lub lewatywy,
• przewlekłe zaparcia,
• zrosty brzuszne powstałe po przebytych operacjach chirurgicznych lub w wyniku infekcji. 

Skręt kiszek obserwuje się również wśród hospitalizowanych pacjentów ze stwierdzonymi zaburzeniami neuropsychiatrycznymi, np. chorobą Parkinsona lub stwardnieniem rozsianym [1]. 

U dzieci możliwe przyczyny skrętu jelit to [1] [5]: 

• malrotacja jelit — rzadka anomalia rozwojowa przewodu pokarmowego, wskutek której jelito nie obraca w prawidłowy sposób,
• przepuklina, np. powstała wskutek podnoszenia zbyt ciężkich przedmiotów,
• wgłobienie jelita — patologiczne wsunięcie się jednego odcinka jelita w drugi.

Skręt kiszek — objawy

Leczenie skrętu kiszek należy wdrożyć od razu po zauważeniu niepokojących symptomów choroby. Na skręt jelit może wskazywać bardzo silny i nagły ból brzucha, pojawiający się i znikający falowo [9]. Skręt kiszek może zatrzymać perystaltykę jelit, a także powodować utratę apetytu, wymioty, wzdęcia i wywoływać uczucie przelewania się w brzuchu [9]. 

Jak postępować przy skręcie kiszek?

Niezależnie od podejrzeń każdy silny i nagły ból brzucha stanowi wskazanie do udania się do lekarza. Zamiast szukać w Internecie porad odnośnie tego, co wziąć na skręt kiszek, należy się jak najszybciej zgłosić do szpitala lub na pogotowie ratunkowe. W szczególności szybkiej oceny lekarskiej wymaga ból, który uniemożliwia normalne funkcjonowanie, a także sytuacja, gdy u pacjenta wystąpiły inne niepokojące objawy, np. wymioty lub obecność bolesnego guza. Jeśli po zgłoszeniu się do szpitala zostanie stwierdzona niedrożność jelit, konieczna może się okazać szybka operacja, ponieważ stan ten jest uważany za nagły wypadek medyczny [1]. 

Leczenie skrętu kiszek

Niedrożność jelita wymaga jak najszybszej hospitalizacji. Decyzję o konieczności przeprowadzenia operacji podejmuje chirurg, w zależności od stanu pacjenta oraz tego, co wywołało skręt jelit. Leczenie operacyjne pozwala na usunięcie przyczyny problemu, jednak czasami zdarza się, że nie można go wykonać natychmiast, przed przystąpieniem do operacji konieczne jest bowiem ustabilizowanie stanu zdrowia pacjenta [4]. W mniej poważnych przypadkach, gdy przyczyną jest połknięcie ciała obcego, operacja nie jest skomplikowana, o wiele bardziej niebezpieczny jest stan, gdy niedrożność wynika z rozwijającego się w układzie pokarmowym guza lub ma charakter wielopoziomowy. Jeśli w trakcie operacji zostanie stwierdzona martwica jelita, może być konieczna resekcja narządu [4]. Wtedy po przeprowadzeniu zabiegu pacjent musi być do końca życia odżywiać się pozajelitowo. Na szczęście takie przypadki są rzadkie. 

Powikłania po nieleczonym skręcie kiszek

Nieleczony skręt kiszek jest bardzo niebezpieczny z kilku powodów [1] [4] [9]: 

• niedrożność jelit może poskutkować zatrzymaniem przepływu krwi w narządzie i przyczynić się w ten sposób do jego martwicy, 
• skręt kiszek może się rozwinąć w zapalenie otrzewnej. Wskutek uszkodzenia ściany jelita może dojść do przedostania się treści jelitowej do jamy otrzewnej, co wymaga leczenia w postaci skomplikowanej operacji i skutkuje długą rekonwalescencją,
• wskutek narastającego ciśnienia bakterie jelitowe mogą się przedostać do krwioobiegu i może się rozwinąć infekcja ogólnoustrojowa — posocznica.