Co łagodzi stan zapalny jelit? Czy leki wystarczą?

Napisano 19.01.2023 | Medyczna Asystentka | Czas czytania: 5 min.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Nieswoiste zapalenie jelit (IBD) dotyczy dwóch chorób, które wywołują stan zapalny przewodu pokarmowego, czyli choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Objawy obejmują skurcze żołądka, biegunkę i gazy. Leki i zabiegi chirurgiczne mogą pomóc w radzeniu sobie z zaostrzeniami IBD, doprowadzając stan do remisji. Jak wygląda i ile trwa leczenie zapalenia jelita?

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Czym jest stan zapalny jelit i jak się objawia?

Termin nieswoiste zapalenie jelit (IBD) opisuje grupę zaburzeń, w których dochodzi do podrażnienia jelit. Infekcja jelit często jest wywołana nagromadzeniem się bakterii czy wirusów. Jest wynikiem ataku układu odpornościowego na drobnoustroje lub pokarm w jelitach, powodując stan zapalny, który prowadzi do uszkodzenia jelit. Kiedy występuje ciężkie podrażnienie, choroba jest uważana za aktywną, a osoba doświadcza zaostrzenia objawów. Natomiast gdy stan zapalny jest mniejszy lub nie występuje, osoba zwykle nie ma objawów i wówczas choroba jest w stanie remisji.

Czytaj także:

Dwa główne typy IBD to wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego ogranicza się do okrężnicy lub jelita grubego. Z drugiej strony choroba Leśniowskiego-Crohna może obejmować każdą część przewodu pokarmowego od ust do odbytu. Najczęściej jednak wpływa na ostatnią część jelita cienkiego lub okrężnicy, lub obu. Jeśli występują dokuczliwe objawy, należy udać się do specjalisty. Lekarz zaproponuje odpowiednią terapię — często długotrwałą farmakoterapię. Wielu pacjentów ceni nowoczesne rozwiązanie, jakim jest recepta przez internet, którą można uzyskać bez wychodzenia z domu.

Podobnie jak w przypadku innych chorób przewlekłych, osoba z nieswoistym zapaleniem jelit zwykle przechodzi przez okresy, w których choroba zaostrza się i powoduje objawy, po których następują okresy, w których symptomy zmniejszają się lub znikają, a zdrowie powraca. Objawy stanu zapalnego wahają się od łagodnych do ciężkich i ogólnie zależą od tego, która część przewodu pokarmowego jest zajęta — inne będą dotyczyć jelita grubego, a inne okrężnicy. Jednak podczas stanu zapalnego w jelitach można doświadczać:

  • skurczów i bólu brzucha,
  • biegunki (czasami na przemian z zaparciami) lub pilnej potrzeby wypróżnienia się (naglące parcie na jelita),
  • śluzu lub krwi w stolcu,
  • nagromadzenia gazów,
  • wzdęć,
  • rozstroju żołądka (w tym nudności i wymioty),
  • gorączki,
  • utraty masy ciała,
  • utraty apetytu,
  • niedokrwistości z niedoboru żelaza spowodowana utratą krwi.

Przyczyny powstawania stanu zapalnego jelit

Dokładna przyczyna zapalenia jelit pozostaje nieznana. Jedną z możliwych przyczyn jest nieprawidłowe działanie układu odpornościowego. Kiedy układ odpornościowy próbuje zwalczyć wrogiego wirusa lub bakterię, nietypowa odpowiedź immunologiczna powoduje, że układ odpornościowy atakuje również komórki w przewodzie pokarmowym. Co więcej, z IBD powiązano kilka mutacji genów. Z tego powodu dziedziczność wydaje się również odgrywać rolę w tym, że stan zapalny jelit występuje częściej u osób, których członkowie rodziny cierpią na tę chorobę. Zapalenie jelita może również występować w wyniku błędów dietetycznych czy zatrucia substancjami. 

Wśród czynnika ryzyka zalicza się wiek. Większość osób, u których rozwija się IBD, jest diagnozowana przed ukończeniem 30 roku życia. Ale u niektórych osób choroba rozwija się dopiero w wieku 50 lub 60 lat. Wymienia się również palenie papierosów, a także przyjmowanie niektórych leków.

Jakim schorzeniom towarzyszy stan zapalny jelit?

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna mogą wpływać na rozwój powikłań w tym:

  • raka jelita grubego,
  • zapalenia skóry, oczu i stawów,
  • pierwotnego stwardniającego zapalenia dróg żółciowych,
  • zakrzepów,
  • odwodnienia,
  • niedożywienia,
  • niedrożności jelit,
  • powstawanie przetok czy szczelin odbytu.

Jak zdiagnozować stan zapalny jelit?

W przypadku zaobserwowania u siebie niepokojących symptomów należy udać się do specjalisty. Lekarz stawia diagnozę nieswoistego zapalenia jelit na podstawie objawów, wywiadu medycznego i wyników badań jak:

  • Badanie kału — pacjent dostarczy próbkę kału, która zostanie wysłana do laboratorium, aby wykluczyć możliwość bakteryjnych, wirusowych lub pasożytniczych przyczyn problemu. Ponadto kał zostanie zbadany pod kątem śladów krwi, których nie widać gołym okiem.
  • Morfologia krwi — specjalista pobierze krew, która następnie zostanie poddana testom w laboratorium. Wzrost liczby białych krwinek sugeruje obecność stanu zapalnego.
  • Badania obrazowe — tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (MRI) i ultrasonografia (USG) są również stosowane w diagnostyce choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.
  • Sigmoidoskopia — podczas tej procedury lekarz używa sigmoidoskopu, czyli wąskiej, elastycznej rurki z kamerą i światłem, do wizualnego zbadania końcowego odcinka jelita grubego, w tym odbytnicy i esicy. Sigmoidoskop wprowadza się przez odbyt, a ścianę jelita ocenia się wzrokowo pod kątem wrzodów, stanów zapalnych i krwawień. Lekarz może również pobrać próbki (biopsja) błony śluzowej jelita, które zostaną zbadane w laboratorium pod mikroskopem.
  • Kolonoskopia — jest podobna do sigmoidoskopii, z tym wyjątkiem, że lekarz używa kolonoskopu, dłuższej elastycznej rurki, do zbadania całej okrężnicy.
  • Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego zwana gastroskopią lub EGD — jeśli u pacjenta występują objawy infekcji górnego odcinka przewodu pokarmowego, takie jak nudności i wymioty, lekarz użyje endoskopu, wąskiej, elastycznej rurki z kamerą i lampą, którą wkłada się przez usta – w celu zbadania przełyku, żołądka i dwunastnicy, czyli pierwszej części jelita cienkiego.

Zapalenie jelita — jak leczyć?

Chociaż nie ma lekarstwa na IBD, możliwe jest zmniejszenie stanu zapalnego i zajęcie się objawami za pomocą różnych terapii. Cele leczenia IBD obejmują zatrzymanie przyszłych zaostrzeń i wyleczenie stanu zapalnego w jelitach, zarówno w błonie śluzowej, jak i na głębokim poziomie komórkowym, a także pojawiających się zmian np. wrzodów w jelicie cienkim. Ponieważ IBD często powoduje problemy w różnych częściach ciała, pomocna może być wielospecjalistyczna opieka.

Wielu pacjentów nurtuje pytanie: „Co leczy jelita?”. Leczenie może obejmować leki, zabiegi chirurgiczne oraz szereg zmian w diecie i stylu życia, które pomagają zmniejszyć stan zapalny i wspomagają układ odpornościowy. To, jakie działanie zaproponuje lekarz, jest zależne od obszaru, który jest dotknięty chorobą.

Leki przeciwzapalne są często pierwszym krokiem w leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, zazwyczaj w przypadku łagodnej do umiarkowanej choroby. Do wywołania remisji stosuje się również kortykosteroidy, jednak wówczas terapia jest krótkotrwała. Oprócz działania przeciwzapalnego sterydy działają immunosupresyjnie. Niektórzy pacjenci stosują leki na zapalenie jelita grubego bez recepty, jednak trzeba pamiętać, żeby przed przyjęciem danego medykamentu skonsultować się ze specjalistą.

Leczenie chirurgiczne IBD również zależy od postaci choroby. Istnieje kilka opcji chirurgicznych dostępnych dla osób z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. To, która z nich jest odpowiednia dla pacjenta, zależy od kilku czynników:

  • zakresu choroby,
  • wieku,
  • ogólnego stanu zdrowia.

Często wykonuje się proktokolektomię, czyli usunięcie całego jelita grubego. Jednak dzięki zabiegowi nie można wyleczyć choroby Leśniowskiego-Crohna, a nadmierna ingerencja chirurgiczna może w rzeczywistości prowadzić do większej liczby problemów. Niemniej niektórzy pacjenci wymagają w pewnym momencie operacji i wówczas usuwa się niektóre części układu pokarmowego.

Co na chore jelita — leczenie domowe zapalenia jelita

Chociaż nie wykazano, aby żadna konkretna dieta zapobiegała lub leczyła IBD, zmiany w sposobie odżywiania się mogą być pomocne w radzeniu sobie z objawami. Ważne jest, aby porozmawiać z lekarzem o sposobach modyfikacji diety, jednocześnie upewniając się, że otrzymujemy potrzebne składniki odżywcze. Na przykład, w zależności od objawów, lekarz może zasugerować zmniejszenie ilości spożywanego błonnika lub produktów mlecznych. Również małe, częste posiłki mogą być lepiej tolerowane. Ogólnie rzecz biorąc, nie ma potrzeby unikania pewnych pokarmów, chyba że powodują one symptomy lub pogarszają objawy.

Innym ważnym aspektem samoopieki jest nauczenie się, jak radzić sobie ze stresem, który może wpływać na zaostrzenie dolegliwości. Jedną z technik jest sporządzenie listy rzeczy powodujących stres, a następnie zastanowienie się, które z nich warto wyeliminować z codziennej rutyny. Ponadto, gdy czujemy, że nadchodzi stres, pomocne może być wzięcie kilku głębokich oddechów. Nauka medytacji, znajdowanie czasu dla siebie i regularne ćwiczenia to kolejne ważne narzędzia do zmniejszania ilości stresu w życiu.

Można rozważyć uczestnictwo w grupie wsparcia zapewniający kontakt z innymi osobami, które dokładnie wiedzą, jaki wpływ ma nieswoiste zapalenie jelit na życie, ponieważ przechodzą przez to samo. Mogą zaoferować pomoc i wskazówki, jak radzić sobie z objawami i ich wpływem na codzienne funkcjonowanie.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Informacje zawarte w dziale „Blog" serwisu NaszaRecepta.pl należy traktować jedynie jako informacyjno-edukacyjne. Treści te i porady w nich zawarte nie mogą w żadnym wypadku zastąpić bezpośredniego kontaktu z lekarzem i nie powinny być również uznawane za profesjonalną poradę medyczną. Wydawca serwisu NaszaRecepta nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywanie porad z materiałów informacyjno-edukacyjnych bez wcześniejszej konsultacji ze specjalistą.