Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Udar to poważny stan, który może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia pacjentów. Zwykle spowodowany jest nagłym zaburzeniem przepływu krwi, czego efektem jest brak możliwości jej dopływu do poszczególnych obszarów mózgu. Skutkiem udaru może być niepełnosprawność lub śmierć pacjenta. Jakie wyróżnia się rodzaje udarów? Czym mogą objawiać się poszczególne rodzaje udarów mózgu? Jak wygląda diagnostyka i leczenie udaru u pacjenta? Po więcej informacji na temat udaru, a także jego profilaktyki, zapraszamy do naszego artykułu!
Spis treści
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Czym jest udar?
Udar mózgu, inaczej zaburzenie mózgowo-naczyniowe, to stan zagrażający życiu pacjenta, który związany jest z zespołem objawów klinicznych powiązanych z nagłym pojawieniem się uszkodzenia fragmentów mózgu. Dawniej udar nazywany był apopleksją lub incydentem mózgowo-naczyniowym. Obumieranie mózgu po udarze spowodowane jest zatrzymaniem dopływu krwi do tkanki mózgowej. W przypadku pojawienia się pierwszych objawów wskazujących na udar należy jak najszybciej uzyskać pomoc medyczną. Jak można podzielić udary? Wyróżnia się dwa rodzaje udarów – udar niedokrwienny, który stanowi nawet 80-90% wszystkich przypadków, a także udar krwotoczny mózgu, który diagnozowany jest u około 10% pacjentów.
Udar mózgu przyczyny może mieć różne. Bezpośrednią przyczyną udaru mózgu u pacjenta jest obumieranie poszczególnych neuronów, do którego dochodzi w wyniku niedostatecznego ukrwienia. Bardzo często udar może być efektem obecności innych schorzeń, które mogą wywierać niekorzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy pacjenta. Do najważniejszych czynników sprzyjających wystąpieniu udaru mózgu u pacjenta zalicza się obecność schorzeń takich jak nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, cukrzyca, otyłość oraz wysoki poziom cholesterolu. Sprzyjać mu może też nałogowe palenie papierosów i spożywany w nadmiarze alkohol. Inne czynniki ryzyka to niewielka aktywność fizyczna lub jej całkowity brak, a także siedzący tryb życia, który może być związany np. z wykonywaną pracą. Do wystąpienia udaru przyczynić się mogą też zaburzenia czynności nerek. Jednym z czynników ryzyka jest również wiek – im osoba jest starsza, tym ryzyko wystąpienia udaru mózgu jest większe.
Jeśli osoba zmaga się np. ze schorzeniami układu sercowo-naczyniowego o różnym nasileniu, które mogą stać się przyczyną udaru mózgu, a z różnych względów nie może udać się osobiście do lekarza, skorzystać może z rozwiązania, jakim jest e-recepta. To wygodny sposób na otrzymanie niezbędnych medykamentów, bez konieczności wychodzenia z domu.
Rodzaje udarów — udar niedokrwienny
Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje udarów, o czym mowa była już wcześniej. Jednym z rodzajów udaru jest udar niedokrwienny, często nazywany również zawałem mózgu. Udar niedokrwienny jest efektem zatrzymania przepływu krwi przez naczynia tętnicze, które są odpowiedzialne za dostarczanie tkankom mózgowym tlenu oraz składników odżywczych. Ten rodzaj udaru bardzo często pojawia się jako efekt miażdżycy. Z niedokrwiennym udarem mózgu wiązać się mogą też inne przyczyny, do których zalicza się zatory w tętnicach mózgowych. Inne możliwe przyczyny udaru niedokrwiennego to migotanie przedsionków serca, poza tym ten rodzaj udaru może być efektem przebytego zawału mięśnia sercowego, a także wad zastawkowych serca. Wyróżnia się udary niedokrwienne zakrzepowo-zatorowe, zatorowe oraz hemodynamiczne, których przyczyną jest obniżenie ciśnienia tętniczego, a także spadek krytyczny spadek regionalnego przepływu krwi w mózgu.
Udar krwotoczny
Kolejny typ udaru to udar krwotoczny, inaczej wylew krwi do mózgu lub krwotok śródmózgowy, który pojawia się najczęściej w wyniku pęknięcia ściany tętnicy mózgowej i wylania się krwi poza naczynie. Przez taki stan krew nie dociera do tkanki mózgowej, lecz niszczy tkankę nerwową, przyczyniając się do wzrostu ciśnienia wewnątrz czaszki, przez co zaburzona zostaje czynność mózgu. Udary krwotoczne bardzo często prowadzą do niepełnosprawności lub kończą się śmiercią. Choroba ta może występować u osób w każdym wieku (największe predyspozycje mają jednak osoby w wieku powyżej 50. roku życia), bez względu na płeć. Udary krwotoczne dzieli się na krwotoki śródmózgowe oraz krwotoki podpajęczynówkowe.
Do najczęstszych przyczyn krwotoków śródmózgowych zalicza się utrzymujące się przez dłuższy czas nadciśnienie tętnicze. Krwotok podpajęczynówkowy powstaje natomiast w wyniku pęknięcia tętniaka lub naczyniaka. Inne możliwe przyczyny udaru krwotocznego to infekcyjne zapalenie wsierdzia, nadużywanie alkoholu oraz stosowanie niektórych leków, w tym heparyny, a także przeciw zakrzepicy. Krwotoczny udar może być też efektem nowotworów i ich przerzutów, poza tym wiązać się mogą z nim skazy krwotoczne (nabyte i wrodzone).
Mini udar
Niekiedy u pacjentów diagnozowany jest również mini udar, zwany również małym udarem lub mikro udarem. Mini udar to schorzenie, które związane jest z nagłym zaburzeniem dostarczania krwi do mózgu. W przypadku mini udaru maksymalny czas utrzymywania się dolegliwości u pacjentów nie przekracza 24 godzin. Główną przyczyną mini udaru są przejściowe zaburzenia dopływu krwi do mózgu, poza tym wiązać się może ze zmianami miażdżycowymi w obrębie tętnic wewnętrznych. Ryzyko wystąpienia mini udaru u pacjentów wzrasta u osób z nadciśnieniem tętniczym, a także mających problemy z sercem. Nie bez znaczenia pozostaje również nałogowe palenie papierosów oraz siedzący tryb życia, który związany jest np. z wykonywaną pracą. Rozwojowi mini udaru sprzyjać może też nadwaga i otyłość oraz nadmierne spożywanie alkoholu, a także cukrzyca. Do najczęstszych objawów mini udaru zalicza się paraliż połowiczy twarzy, porażenie lub niedowład mięśni kończyny górnej, a także zaburzenia równowagi i widzenia. Pojawiać się mogą też bóle i zawroty głowy.
Jak rozpoznać udar? Diagnostyka udarów
Udar wymaga interwencji lekarskiej. Jeśli u danej osoby wystąpią objawy udaru, powinna jak najszybciej otrzymać pomoc medyczną, ponieważ bardzo ważna jest każda minuta. Jeśli więc pojawią się objawy wskazujące na możliwość wystąpienia udaru, należy jak najszybciej wezwać pogotowie. Przy udarem mózgu mogą pojawiać się silne bóle i zawroty głowy, poza tym pacjent może mieć problemy z mówieniem. Niepokojącym symptomem, który może wskazywać na udar mózgu, są też niedowłady kończyn.
Najczęstsze zwiastuny udaru to zaburzenia symetrii twarzy, które objawiają się w postaci opadnięcia kącika ust, poza tym często z udarem wiąże się opadanie powieki po jednej stronie twarzy. U osób dotkniętych udarem pojawiać się mogą też zaburzenia mowy, poza tym często pacjenci z udarem mózgu mają zaburzenia widzenia, w tym podwójne widzenie lub ograniczenie pola widzenia (niekiedy dojść może do całkowitej utraty widzenia), a także równowagi oraz koordynacji ruchów. Dojść może też do utraty przytomności. Przy podejrzeniu udaru mózgu lekarz może zlecić pacjentowi wykonanie tomografii komputerowej głowy, poza tym konieczne może okazać się badanie EKG, a także badanie krwi – morfologii krwi, wskaźników krzepnięcia, a także wysycenia tlenem. W celu ustalenia przyczyny udaru wykonuje się także USG tętnic szyjnych.
Leczenie i rehabilitacja po udarze — jak przebiega?
Bez względu na rodzaje udarów, w początkowej fazie udaru podstawą jest zabezpieczenie czynności życiowych pacjenta. Następnie pacjentowi z udarem podaje się leki trombolityczne, które rozpuszczają skrzep, który doprowadził do udaru. Konieczna może okazać się też trombektomia mechaniczna, która polega na usunięciu skrzepliny z naczynia krwionośnego. Po opuszczeniu szpitala pacjent powinien rozpocząć rehabilitację, która powinna obejmować ćwiczenia fizyczne (ruchowe oraz oddechowe) i logopedyczne, a także rehabilitację psychologiczną. Rehabilitacja powinna zostać dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Czego nie wolno po udarze mózgu? Zalecane jest między innymi zaprzestanie palenia papierosów i spożywania alkoholu, poza tym pamiętać należy o dostosowanej do stanu zdrowia aktywności fizycznej. Istotna jest również odpowiednia dieta. Ile się żyje po udarze mózgu? Długość życia pacjenta po udarze uzależniona jest od wielu czynników, w tym od jego stanu zdrowia i obecności chorób towarzyszących. Statystycznie około 30% pacjentów umiera w pierwszych 3 miesiącach od czasu wystąpienia udaru, a wielu pacjentów zmaga się z niepełnosprawnością.
Profilaktyka udaru, czyli jak im zapobiegać?
W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia u pacjenta udaru mózgu zaleca się wprowadzenie działań profilaktycznych. Przede wszystkim należy monitorować i leczyć choroby współistniejące, do których zalicza się między innymi nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, czy też cukrzycę. Należy również ograniczyć spożywanie produktów bogatych w tłuszcze zwierzęce oraz solonych potraw. Warto postawić na owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste, a także na ryby oraz niskotłuszczowe produkty mleczne. Ważna jest też aktywność fizyczna, w tym biegi, spacery, marsze oraz jazda na rowerze. Pamiętać należy również o utrzymywaniu prawidłowej masy ciała oraz o rezygnacji z używek (alkohol, papierosy). Warto mieć na uwadze, że ryzyko wystąpienia udaru mózgu zmniejsza kwas foliowy.
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
