Objawy niedoczynności tarczycy – jak rozpoznać tę chorobę?

Jeśli chodzi o schorzenia ze strony tarczycy, jedną z popularniejszych chorób jest niedoczynność tarczycy. Objawy tej dolegliwości mogą być bardzo uciążliwe, a powikłania, które ona powoduje, poważne, dlatego ważne jest wdrożenie wczesnego leczenia i odpowiedzialne podejście do terapii. Bardzo istotna jest tu oczywiście przede wszystkim samoobserwacja chorych i wiedza, jakie objawy niedoczynności tarczycy u dorosłych występują najczęściej, wówczas w odpowiednim czasie pacjenci zgłoszą się do lekarza, a skutki choroby będą mniej dokuczliwe. Podpowiadamy, jakie są objawy tarczycy, a także jak dbać o tarczycę oraz jakie są rokowania w przypadku tej choroby.

Czym jest niedoczynność tarczycy?

Zaburzenia pracy tarczycy, w tym zarówno nadczynność, jak i niedoczynność tarczycy to powszechne problemy, które dotykają coraz szerszego grona osób w różnym wieku. Do produkcji hormonów tarczyca potrzebuje odpowiedniej podaży jodu z powietrza i pożywienia – w przypadku jego niedoboru lub nadmiaru gruczoł nie produkuje odpowiedniej dawki hormonów, co może skutkować niedoczynnością lub nadczynnością. By tarczyca funkcjonowała prawidłowo, konieczne jest odpowiednie stężenie hormonu TSH (tyreotropina), który produkowany jest przez przysadkę mózgową – a jej produkcja jest natomiast pobudzana przez tyreoliberynę (TRH), która produkowana jest przez podwzgórze. Problemy przysadki i podwzgórza również mogą zatem sprawić, że dochodzi do nieprawidłowego działania gruczołu tarczycy i powiązanego z nim układu. Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy jest natomiast Hashimoto, czyli przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, które charakteryzuje się tym, że układ odpornościowy pacjenta atakuje własne komórki tarczycy, co w konsekwencji prowadzi do rozwinięcia się stanu zapalnego, zniszczenia miąższu gruczołu, rozwoju wola lub stopniowego zaniku gruczołu. Z Hashimoto zmagają się głównie kobiety.

• Naturalne leczenie nadczynności tarczycy – czy jest skuteczne?
• Powiększona tarczyca – jak rozpoznać?
• Cena badań tarczycy – badania TSH, FT3, FT4 i innych

Niedoczynność tarczycy to schorzenie, które dotyka znacznie częściej kobiety niż mężczyzn, ponadto na zachorowania najczęściej narażone są osoby starsze, choć należy zauważyć, że coraz częściej i młode kobiety zmagają się z tą chorobą. Dolegliwość ta wiąże się z niedoborem hormonów tarczycowych, do których zaliczyć można tyroksynę (T4) i trójjodotyroninę (T3), a także kalcytoninę. Choroba ta może być wrodzona, ponadto może być także nabyta i pojawiać się w wyniku różnych zmian w funkcjonowaniu organizmu, dlatego jej objawów nie można bagatelizować. Niedoczynność tarczycy może być pierwotna (uszkodzenia samej tarczycy) lub wtórna drugorzędowa (niedobór lub brak hormonu TSH, co związane jest z niedoczynnością przysadki), ponadto rzadko występuje również wtórna trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy (wiąże się ze zmianami w podwzgórzu i niskim stężeniem tyreoliberyny (TRH), który powinien stymulować przysadkę do produkcji TSH). Wszelkie niepokojące objawy niedoczynności tarczycy najlepiej skonsultować z lekarzem, który wyśle pacjentkę na dalsze badania i w razie konieczności wdroży leczenie, co ułatwić może recepta przez internet. Ważne jest przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza – endokrynolog dobierze nie tylko rodzaj preparatów przeciwko niedoczynności, ale także poziom dawki pojedynczej.

Niedoczynność tarczycy – jak ją rozpoznać? Najczęstsze objawy

Choroba ta może występować w dwóch formach – utajonej (subklinicznej) i pełnoobjawowej (klinicznej). Forma utajona jest łagodniejsza, a objawy tej postaci, mimo podwyższonego TSH, nie są nasilone, przez co często trudno je zauważyć. Pełnoobjawowa choroba ma natomiast zwykle bardziej nasilone dolegliwości, które bezpośrednio wpływają na komfort życia pacjentów. Ciężko jednak chorobę tego typu rozpoznać samodzielnie, w oparciu jedynie o jej symptomy, gdyż zwykle nie są one jednoznaczne i mogą świadczyć o różnorodnych zaburzeniach. Jakie są objawy niedoczynności tarczycy? Są one dość różnorodne, jednak do najczęściej występujących można zaliczyć:

• nieustanne osłabienie, uczucie zmęczenia, senność,
• problemy z gospodarką termiczną (odczuwanie ciągłego zimna),
• zaparcia,
• spowolniony metabolizm i przybieranie na wadze,
• zaburzenia rytmu serca,
• ochrypły głos,
• zatrzymywanie wody w organizmie,
• problemy z koncentracją i pamięcią,
• obrzęk szyi,
• problemy z włosami i brwiami (suche, łamliwe, wypadające włosy),
• łamliwe paznokcie
• problemy z menstruacją i trudności z zajściem w ciążę,
• problemy z utrzymaniem ciąży,
• obniżone libido.

Warto wiedzieć, że niedoczynność tarczycy objawy skórne również może dawać – to między innymi blada i sucha skóra, która wydaje się chropowata, a także przebarwienia skóry w obrębie kolan i łokci (ciemna skóra). Niedoczynność tarczycy objawy psychiczne także może wywoływać. Zaliczyć można tu między innymi rozchwianie emocjonalne, obniżenie nastroju oraz myśli depresyjne. Trzeba również dodać, że istnieją nietypowe objawy niedoczynności tarczycy. Są one dość dyskretne i niespecyficzne, więc ciężko na pierwszy rzut oka łączyć je z tarczycą. Zaliczyć można do nich między innymi bóle głowy, skurcze mięśni, osłabienie siły mięśniowej, otępienie.

Diagnostyka w przypadku podejrzenia niedoczynności tarczycy

Gdy w grę wchodzi podejrzenie zaburzenia pracy tarczycy, należy liczyć się z koniecznością przeprowadzenia szczegółowych badań diagnostycznych. Nie można z tym zwlekać, gdyż nieleczona lub źle leczona niedoczynność tarczycy może być dla pacjenta nie tylko uciążliwa, jeśli chodzi o objawy, ale również może prowadzić do poważnych powikłań, w tym między innymi do śpiączki hipometabolicznej, która może w niektórych przypadkach prowadzić do śmierci. W pierwszej kolejności lekarz przeprowadzi oczywiście skrupulatny wywiad medyczny, a następnie wypisze skierowanie na badania, których wyniki będą niezbędne do postawienia trafnej diagnozy. W tym celu w pierwszej kolejności należy wykonać badanie hormonów – sprawdzić należy stężenie TSH w krwi. Podwyższone TSH może świadczyć o pierwotnej niedoczynności tarczycy, ale również jeśli jego wynik nie będzie odbiegać od normy lub będzie obniżony (przy wtórnej niedoczynności tarczycy TSH będzie obniżone), warto sprawdzić także wynik badania poziomu wolnej trakcji tyroksyny (FT4) i trójjodotyroniny (TF3) – wówczas diagnoza będzie bardziej wiarygodna. Czasem potrzebne są także badania dodatkowe, w tym oznaczenie stężenia, jakie mają przeciwciała przeciwtarczycowe (diagnostyka Hashimoto – oznaczenie przeciwciał anty-TPO i anty-TG, których podwyższony wynik może świadczyć o chorobie Hashimoto), ponadto lekarz może zalecić również USG tarczycy, a także BAS (biopsję aspiracyjną cienkoigłową).

Jak dbać o tarczycę z niedoczynnością? Profilaktyka i regularne badania

Profilaktyka niedoczynności tarczycy może prowadzić do zmniejszenia ryzyka zachorowania, aczkolwiek należy mieć na uwadze, że jest to schorzenie, na którego powstawanie często nie mamy większego wpływu. Nie zaszkodzi oczywiście dieta bogata w jod – warto postawić na ryby morskie, owoce morza, sól jodowaną, a także na szpinak, brokuły oraz orzechy. Trzeba wiedzieć, że palenie papierosów jest w tym przypadku szczególnie niewskazane, ponadto bardzo istotna jest regularna aktywność fizyczna.

Źle funkcjonująca tarczyca może mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie wielu organów ciała i doprowadzić do poważnych powikłań, dlatego w przypadku stwierdzonej niedoczynności tarczycy, leczenie jest koniecznością. Jeśli choroba zostanie zdiagnozowana, istotne jest przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza – na własną rękę nie można rezygnować z przyjmowania zapisanych leków, czy też zmieniać dawkowania produktów, a każdą chęć zmiany należy wcześniej omówić z endokrynologiem. W przypadku niedoczynności tarczycy lekarz prawdopodobnie zaproponuje suplementację hormonów tarczycowych – najczęściej stosowana jest wówczas syntetycznie produkowana lewotyroksyna i należy hormony tego typu przyjmować zgodnie z zaleceniami endokrynologa. By leczenie było skuteczne, ważne jest ponadto, aby regularnie monitorować swój stan zdrowia i wyniki badań. Ważne jest systematyczne wykonywanie badań TSH (+ ewentualnie FT3 i FT4) w częstotliwości podanej przez lekarza. Zwykle stan pracy tarczycy przy sprawdzającym się leczeniu kontroluje się raz na rok lub raz na pół roku, ale oczywiście lekarz może zalecić inną częstotliwość weryfikowania efektów farmakoterapii, do której warto się dostosować dla własnego zdrowia.

Niedoczynność tarczycy – rokowania. Czy jest szansa na całkowite wyleczenie?

Pacjent musi zdawać sobie sprawę z tego, że leczenie niedoczynności tarczycy to nie jest terapia tygodniowa, miesięczna czy nawet kwartalna. Zwykle leczenie takich zaburzeń trwa bardzo długo, a często również trzeba przygotować się na leczenie do końca życia. Czasem, zwłaszcza jeśli terapia zostanie wprowadzona odpowiednio szybko, możliwe jest ustabilizowanie pracy tarczycy i wówczas leczenie może być wstrzymane, jeśli lekarz podejmie taką decyzję. W wielu przypadkach jednak trzeba nastawić się na codzienne przyjmowanie leku przeciwko chorobie.

Niedoczynność tarczycy a dieta

Co zrobić, gdy obserwujemy objawy niedoczynności tarczycy u dorosłych? Oczywiście kontakt ze specjalistą i odpowiednie leczenie to podstawa, jednak należy również pamiętać o istocie odpowiedniej diety. Niedoczynność tarczycy wiąże się ze spowolnieniem metabolizmu – to nie tylko kwestia zmęczenia, osłabienia i senności, ale także intensywnego przybierania na wadze, co może negatywnie odbić się na samopoczuciu osoby chorej. Ważna jest tutaj zatem właściwa dieta – powinna być ona bogata w duże ilości jodu (ryby morskie, owoce morza, otręby, sól jodowana) oraz białka. Przy niedoczynności tarczycy warto zadbać o odpowiednią ilość błonnika w diecie, który przeciwdziałać będzie zaparciom. Dobrze ponadto dopilnować, by dieta była zbilansowana i bogata także w produkty zawierające cynk, selen i żelazo.

Niedoczynność tarczycy u kobiet w ciąży i karmiących

Bardzo niebezpieczna jest niedoczynność tarczycy w ciąży. Może ona stanowić poważne zagrożenie zarówno dla kobiety ciężarnej, jak i dla jej dziecka, ponadto może również wiązać się z zaburzeniami przebiegu ciąży, w tym nie tylko z problemami utrzymania ciąży, ale także z przedwczesnym porodem, dlatego podstawą jest odpowiednio szybkie rozpoznanie schorzenia, a także wdrożenie prawidłowego leczenia. Jeśli kobieta nie będzie leczyć niedoczynności tarczycy w ciąży, rozwój fizyczny i intelektualny dziecka już na wczesnym etapie ciąży może być upośledzony, gdyż przez pierwsze 12 tygodni życia płodowego organizm dziecka nie wytwarza samodzielnie hormonów tarczycowych i musi otrzymywać je od matki w odpowiednich stężeniach, co jest niezbędne dla jego prawidłowego rozwoju. Kobieta, która w ciąży zmaga się z niedoczynnością tarczycy powinna pozostawać w kontakcie z ginekologiem i endokrynologiem – zwykle zaleca się, by przyjmowała określone dawki lewotyroksyny.

Niedoczynność tarczycy objawy ma również u kobiet karmiących piersią – zwykle leczenie hormonalne w tym przypadku nie jest przeciwskazaniem do naturalnego karmienia dziecka, aczkolwiek najlepiej skonsultować swój przypadek indywidualnie z lekarzem, znającym historię zdrowotną pacjentki.