Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Reakcja krzyżowa na alergeny po raz pierwszy została opisana w pierwszej połowie dwudziestego wieku. W okresie tym zaobserwowano, że osoby, które miały katar sienny, spożywając świeże owoce lub po spożyciu świeżych warzyw, miały również świąd, ponadto widoczny był obrzęk w jamie ustnej. Alergia krzyżowa jest zjawiskiem, które wiąże się z wystąpieniem objawów alergicznych w wyniku kontaktu z alergenem, który wykazuje podobieństwo do alergenu, który uczula pierwotnie. Dla pacjenta oznacza to, że osoba, u której zdiagnozowane zostało uczulenie na pyłki brzozy, może mieć również objawy, które pojawią się po spożyciu jabłka. Obecnie szacuje się, że w większości przypadków alergie pokarmowe współistnieją z alergiami wziewnymi. Jak dochodzi do alergii krzyżowej i co to są alergeny krzyżowe? Jakie są objawy alergii krzyżowej i jak wygląda jej leczenie? Po więcej informacji zapraszamy do artykułu!
Spis treści
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Alergia krzyżowa – czym jest?
Wiele osób chciałoby poznać odpowiedź na pytanie, co to jest alergia krzyżowa. Jeśli chodzi o samo pojęcie „alergia krzyżowa”, zjawisko to polega na tym, że u pacjenta, u którego wystąpiło uczulenie na jeden alergen, niepożądana reakcja może wystąpić również po kontakcie z innym alergenem. Pozornie alergeny te nie mają ze sobą nic wspólnego, jednak wiąże się to między innymi z podobną budową chemiczną alergenów pokarmowych, kontaktowych oraz wziewnych. W związku z powyższym wytwarzane przez układ odpornościowy w odpowiedzi na alergen przeciwciała IgE nie rozróżniają poszczególnych rodzajów antygenów. Reakcja krzyżowa zachodzić może między alergenami pokarmowymi, alergenami pokarmowymi i wziewnymi, a także między alergenami pokarmowymi i kontaktowymi.
Krzyżowe reakcje alergiczne pojawiają się najczęściej między pyłkami roślin a niektórymi owocami oraz warzywami. W przypadku alergii krzyżowej czynniki powodujące uczulenie najczęściej dostają się do organizmu dwiema różnymi drogami. W tej sytuacji osoba może mieć objawy charakterystyczne np. dla alergii wziewnej i pokarmowej lub oddechowej. Nie zawsze jednak nadwrażliwość na dwa różne alergeny może oznaczać alergię krzyżową. Każdy alergik powinien dokładnie zapoznać się z tabelą reakcji krzyżowych, by mieć wiedzę, jakich produktów powinien unikać w swoim jadłospisie. Alergie krzyżowe dotyczyć mogą na przykład pyłków leszczyny. W tym przypadku alergenami reagującymi krzyżowo są pyłki brzozy, dębu, olszy, grabu, buku, a także orzech laskowy.
Jeśli u pacjenta zdiagnozowana została krzyżowa alergia i potrzebne mu są pilnie leki histaminowe, które blokują aktywność histaminy lub potrzebuje innych leków na różne dolegliwości, praktycznym rozwiązaniem może okazać się wykorzystanie recepty online. To rozwiązanie, dzięki któremu szybko i bezpiecznie otrzymać można SMS-em kod na niezbędne leki, które następnie można wykupić np. w najbliższej miejscu zamieszkania pacjenta aptece. Zakupu może dokonać zarówno sam pacjent, jak i bliska mu osoba – wystarczy w tym celu podanie czterocyfrowego kodu oraz numeru PESEL osoby, dla której recepta ma zostać wykupiona.
Jak dochodzi do alergii krzyżowej?
Alergia krzyżowa u alergików powstaje w momencie, kiedy jeden z alergenów zostanie rozpoznany przez wytworzone wcześniej przeciwciała dotyczące innego alergenu (który ma podobną budowę). Często wręcz wspomniane alergeny pochodzą z zupełnie innych źródeł. Innymi słowy, w wielu przypadkach dochodzi do sytuacji, w której reakcja układu immunologicznego na określony alergen jest nasilona, czego efektem jest reakcja układu również na inne czynniki, które są podobnie zbudowane. Taka reakcja może być spowodowana przez geny, a także sprzyjać jej może nieodpowiedni styl życia oraz zanieczyszczone środowisko. Do najbardziej znanych alergii krzyżowych zaliczana jest alergia krzyżowa brzoza-jabłko. Oznacza to, że jeśli u pacjenta zdiagnozowana została alergia na pyłki brzozy, po zjedzeniu owoców (np. jabłek) w ciągu kilku minut do około dwóch godzin mogą pojawić się objawy alergii na wspomniane pyłki, choć wcale obecne one nie będą w powietrzu.
Za występowanie alergii krzyżowych odpowiedzialne są przede wszystkim cząstki białkowe, które mogą być obecne w wielu niespokrewnionych ze sobą w żaden sposób alergenach. Za rozwój alergii odpowiadają przede wszystkim profiliny. Odpowiedzialne są one zwłaszcza za alergie pierwotne pyłków traw oraz brzóz. Za rozwój alergii odpowiadają również białka PR10, zwane również białkami obronnymi. Odpowiedzialne są one za rozwój pierwotnej alergii na pyłki brzozy, ponadto odpowiadają za alergie krzyżowe dotyczące owoców i warzyw. Chodzi tutaj przede wszystkim o pomidory, jabłka, gruszki, seler, orzechy ziemne, a także roślinę, jaką jest soja.
Najczęstsze alergeny reagujące krzyżowo
Wiemy już, co to jest i jak powstaje alergia krzyżowa. Jakie możemy natomiast wyróżnić najczęstsze alergeny reagujące krzyżowo? W przypadku, kiedy alergenem jest pyłek brzozy, do najczęściej reagujących krzyżowo alergenów zalicza się pyłek leszczyny, buku, dębu, olszy oraz grabu. Alergenami reagującymi w tej sytuacji krzyżowo mogą być również owoce, w tym jabłka, gruszka, wiśnie, morele, arbuz, czereśnie, mango, kiwi i brzoskwinie, a także warzywa, do których zalicza się seler i marchew. Często spotykana jest zwłaszcza alergia krzyżowa brzoza-jabłko-marchew. Znana jest również alergia krzyżowa bylica-seler-marchew-przyprawy, a także alergia krzyżowa roztocza kurzu domowego-skorupiaki. Inne znane reakcje to alergeny kota-mięso wieprzowe oraz lateks-banan-kiwi-awokado.
Inne alergie krzyżowe to alergia krzyżowa pomidor-melon-arbuzy-banany-owoce cytrusowe. Znane są również alergie pomidor-mango-awokado-owoc papai-kasztan jadalny. Kolejna znana: alergia krzyżowa cytrusy-trawy-brzoskwinie-roztocza kurzu domowego. Dość rzadko spotykana jest natomiast alergia krzyżowa nikiel-pallad, który może stanowić główny składnik biżuterii, a także protez chirurgicznych oraz dentystycznych. Reakcja na nikiel występuje znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Znana jest również alergia krzyżowa jajka-mięso ptaka (najczęściej chodzi o mięso indyka lub gęsi). Jajko najczęściej uczula dzieci, a z wiekiem objawy stają się coraz łagodniejsze. Nierzadko u osób spotykana jest również alergia krzyżowa kakao (ziarno kakaowe)-fasola-soja-soczewica-groch-orzeszki ziemne-zielony groszek.
Alergenem może być również leszczyna. Alergia krzyżowa w tym przypadku wiąże się z reakcją na alergeny pyłku brzozy i olszy, także na niektóre alergeny pokarmowe, w tym między innymi orzechy laskowe. Ryzyko uczulenia wzrasta zwłaszcza u sadowników oraz rolników, a także u osób, które uprawiają turystykę. Jedne z najczęstszych alergenów krzyżowych to także orzechy laskowe. Alergia krzyżowa w tym przypadku objawia się przede wszystkim alergicznym nieżytem nosa. Znana jest krzyżowa reakcja alergiczna orzech laskowy-orzech włoski-orzech brazylijski-papryka.
Objawy alergii krzyżowej na pyłki traw oraz pyłki brzozy
Pozostając w temacie zagadnienia, jakim jest alergia krzyżowa, pyłki traw to najczęstsze przyczyny występowania objawów związanych z alergicznym nieżytem nosa oraz zapaleniem i łzawieniem spojówek. W przypadku uczulenia na pyłki traw, alergikom nie zaleca się spacerów po łąkach, a także w bezpośrednim sąsiedztwie pól uprawnych. Osoby takie nie powinny również przebywać w miejscach, w których koszona jest trawa, ponadto nie powinny mieć żadnego kontaktu z sianem. Nie zaleca się również spożywania produktów, które reagują krzyżowo z pyłkami traw. Uczulenie krzyżowe w tym przypadku może pojawić się również po spożyciu miodu, dlatego alergicy nie powinni spożywać wówczas miodu. Alergia krzyżowa trawy-jedzenie objawy, oprócz zapalenia i łzawienia spojówek, może dawać również w postaci napadów kaszlu, duszności, a także świszczącego oddechu. Zalicza się tu m.in. uprawne zboża takie jak pszenica, żyto, jęczmień, owies, proso, kukurydzę, natomiast trawy pastewne to między innymi wyczyniec łąkowy, rajgras wyniosły, życica trwała i wiele innych.
Jak wygląda reakcja osoby uczulonej na pyłki rośliny, jaką jest brzoza? Alergia krzyżowa w tym przypadku objawia się przede wszystkim w postaci nieżytu nosa i problemów ze spojówką, ponadto uczulony może mieć objawy atopowej astmy pyłkowej. W Polsce pylenie brzozy przypada na okres od drugiej połowy kwietnia do początku maja. Stopień nasilenia objawów uzależniony jest między innymi od miejsca pobytu osoby, która jest uczulona. Jeśli chodzi o pyłki brzozy, reakcja krzyżowa po zjedzeniu np. jabłka może objawiać się w postaci mrowienia, świądu, obrzęku jamy ustnej lub języka, ponadto niekiedy obrzęk dotyczyć może również krtani lub gardła.
Objawy alergii krzyżowej
Alergia krzyżowa może dawać różne objawy. Pojawiające się objawy alergii mają charakter reakcji IgE-zależnej. Objawy mogą występować zarówno ze strony układu pokarmowego, jak również oddechowego oraz skóry. Jeśli u pacjenta wystąpi alergia krzyżowa, objawy ze strony układu pokarmowego to przede wszystkim obrzęk jamy ustnej oraz gardła, a także wymioty, nudności i wzdęcia, ponadto wystąpić może biegunka oraz bóle brzucha. Jeśli chodzi o objawy ze strony układu pokarmowego, zaliczyć można do nich przede wszystkim kaszel, częste duszności oraz katar. Jeśli chodzi natomiast o zmiany skórne, do charakterystycznych objawów zaliczana jest pokrzywka oraz świąd, a także atopowe zapalenie skóry. Alergie krzyżowe mogą przyczyniać się do powstawania groźnych obrzęków naczynioruchowych, ponadto u osób uczulonych dojść może do pojawienia się astmy oskrzelowej. Nierzadko u pacjentów pojawiają się ponadto kolki brzuszne lub zaparcia, ponadto pojawić się może także rumień. W poważnych przypadkach u chorych wystąpić może wstrząs anafilaktyczny.
Jeśli chodzi o AZS lub egzemę, jest to przewlekła choroba skóry, która wiąże się z występowaniem silnego świądu oraz często nawracających okresów zaostrzenia. Nierzadko krzyżowa alergia może występować w postaci tzw. zespołów alergii krzyżowej. Wyróżnia się między innymi zespół pyłkowo-pokarmowy, a także zespół lateksowo-owocowy oraz zespół wieprzowina-sierść kota. Dość rzadko u pacjentów może pojawić się zespół ptak-jajo.
Krzyżowe alergie – objawy przy uczuleniu na bylicę i czereśnie
Jeśli przyczyną alergii krzyżowej jest bylica, alergia objawy może dawać w postaci szeregu uciążliwych dolegliwości. Ten rodzaj alergii objawia się przede wszystkim katarem siennym, który ma postać wodnistej wydzieliny. Objawem może być również ograniczona drożność nosa, ponadto u wielu pacjentów pojawiają się problemy z oddychaniem. Reakcje alergiczne mogą objawiać się także zapaleniem spojówek oraz łzawieniem, podrażnieniem oraz zaczerwieniem oczu. U części osób nierzadko stwierdza się objawy zespołu OAS, inaczej zespołu alergii błony śluzowej jamy ustnej. Do najważniejszych objawów w przypadku zespołu OAS zalicza się obrzęk warg oraz obrzęk we wnętrzu jamy ustnej. W przypadku bylicy reakcja krzyżowa zachodzi najczęściej z jabłkami, marchwią, a także z ziołem, jakim jest rumianek.
U części pacjentów wystąpić może również uczulenie na czereśnie. Objawy mogą najczęściej wiązać się z problemami z jamą ustną, ponadto problemy mogą dotyczyć również gardła. Alergia na czereśnie związana jest z uczuleniami pokarmowymi, a czereśnie stanowią źródło alergenów dla alergii krzyżowej. U pacjentów z alergią po spożyciu czereśni najczęściej obserwowana jest pokrzywka, wysypka, spadek ciśnienia krwi, ponadto wystąpić mogą problemy astmatyczne.
Kiedy mamy do czynienia z alergią krzyżową – kto jest na nią szczególnie narażony?
Jak wspomniane zostało wcześniej, alergia krzyżowa u pacjenta występuje w momencie, kiedy jeden z alergenów połączy się z przeciwciałami innego alergenu, który wykazuje podobną budowę, jednak pochodzi z innego źródła. Na reakcje krzyżowe i towarzyszące im objawy narażone są przede wszystkim osoby, u których obserwuje się najsilniejsze objawy na pyłki. Wiele osób na reakcje krzyżowe, będące efektem spożywania niektórych pokarmów reagować może wyłącznie w sezonie pylenia, z kolei u innych pacjentów alergia krzyżówka może dawać objawy nawet przez cały rok. W przypadku alergii krzyżowych ogromne znaczenie odgrywa wiedza na temat tego, co wywołuje ten rodzaj alergii, a także jak można unikać przykrych dolegliwości z tym związanych.
Jak wygląda leczenie alergii krzyżowej?
By w ogóle postawić diagnozę w przypadku alergii krzyżowej, należy wykonać między innymi testy skórne oraz płatkowe, ponadto wskazane może być również wykonanie testu zahamowania RAST. Lekarz zlecić może również badania dodatkowe, do których zalicza się zwłaszcza badanie krwi, które wykonuje się przede wszystkim pod kątem stężenia IgE całkowitego, a także specyficznego. Bardzo często pod nadzorem lekarza wykonywane są także doustne próby prowokacyjne.
Jeśli chodzi o zagadnienie, jakim jest alergia krzyżowa, warto również odpowiedzieć na pytanie, jak wygląda jej leczenie. Najważniejsze jest oczywiście unikanie określonego czynnika, który przyczynia się do wystąpienia objawów chorobowych. Sprawdzić się może dieta eliminacyjna, która polega na usunięciu z menu produktów, które odpowiedzialne są za wystąpienie alergii u pacjenta. Aby nie wystąpiło uczulenie krzyżowe, należy unikać spożywania produktów (alergenów), po których spożyciu u pacjenta wystąpiły krzyżowe objawy alergiczne.
Na alergię krzyżową często stosowane są ponadto leki antyhistaminowe. Ich zadanie polega na blokowaniu substancji, która pośredniczy w przebiegu reakcji alergicznej. Warto wiedzieć, że w przypadku ostrego przebiegu uczulenia lekarz może zalecić również stosowanie terapii sterydowej. Glikokortykosteroidy podaje się pacjentowi doustnie lub dożylnie. Sposób podania należy ustalić jednak z lekarzem. Często chorzy poddawani są ponadto immunoterapii. Przy tego rodzaju terapii pacjentom podaje się alergeny w minimalnych dawkach w taki sposób, by nie prowadziły do alergii. Takie działania stopniowo uodparniają organizm chorych na działanie wspomnianych czynników.
Alergeny krzyżowe – jakich produktów ze sobą nie łączyć?
Krzyżowa alergia to coraz częstszy problem. Osoby, u których zdiagnozowana została alergia krzyżowa, dla własnego bezpieczeństwa powinny znać tabelę alergenów krzyżowych, by wiedzieć, jakich produktów nie powinny ze sobą łączyć. W przypadku alergii krzyżowych jest tak, że produkt, który normalnie nie uczula człowieka, może stać się dla niego niebezpieczny w pewnych specyficznych warunkach. Przykładem może być wspomniane pylenie drzew i traw. Gdy na przykład pylą pyłki brzozy, nie zaleca się jedzenia kiwi, gruszek czy jabłek oraz pomidorów. W okresach niepylenia brzozy pokarmy te natomiast nie muszą wywoływać żadnej reakcji. W momencie pylenia bylicy należy unikać między innymi marchewki czy słonecznika, a w momencie pylenia traw uważać należy na pomidory, kiwi czy melona. Takich przykładów może być więcej, dlatego warto poznać wspomniane tabele alergenów krzyżowych i śledzić doniesienia o okresach pylenia.
Nie zawsze jednak możliwe jest unikanie alergenów. Wystarczy bowiem, że w produkcie zawarte będą śladowe ilości alergenu, a pacjent nieświadomy go spożyje – wówczas wystąpić może nawet bardzo silna reakcja alergiczna, Z tego powodu zaleca się alergikom, by szczególną wagę przykładali do czynności, jaką jest dokładne sprawdzanie składu poszczególnych produktów.
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
