Depresja u nastolatków – czym się objawia i jak ją leczyć?

Bagatelizowana depresja u nastolatków może doprowadzić do tragedii. Przykrych konsekwencji da się jednak uniknąć, ponieważ podstępną chorobę da się leczyć. Jak pomóc młodemu człowiekowi, który zmaga się z depresją? Po czym poznać wczesne oznaki depresji? Gdzie można się zwrócić po pomoc? Odpowiadamy na te pytania w niniejszym artykule. 

Jak rozpoznać wczesne oznaki depresji u nastolatków?

Depresja jest przez wiele osób bagatelizowana, ponieważ uważana jest za chorobę wstydliwą, obcą, egzotyczną lub wręcz przeciwnie – nieistniejącą. Tymczasem zaburzenia depresyjne stwierdza się już u nawet 8-20% młodych ludzi [1]. Depresja u nastolatków nie tylko istnieje, ale również stanowi poważny problem, ponieważ może doprowadzić do tragedii. 

• Czym jest zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne? Objawy i przyczyny
• Jak przebiega leczenie depresji – diagnoza i rokowania
• Depresja poporodowa – jak rozpoznać objawy i jak ją leczyć?

Jak rozpoznać wczesne oznaki depresji u nastolatka? Niestety granica pomiędzy klasycznym buntem w wieku dorastania a depresją jest często płynna, dlatego kluczowa jest spostrzegawczość bliskich osób, w tym przede wszystkim rodziców. Istnieją pewne szczególne oznaki, na które warto zwrócić uwagę [2] [3]:

• drażliwość;
• izolowanie się od bliskich i otoczenia;
• nadmierny smutek i płaczliwość;
• uzależnienie od wirtualnego świata; 
• zaburzenia odżywiania;
• zachowania agresywne i autoagresywne.

Jeśli któryś z wyżej wymienionych objawów utrzymuje się u dziecka dłużej, to znak, że być może to nie bunt związany z dojrzewaniem i warto zwrócić się o pomoc do specjalisty. Poza antydepresyjnymi telefonami zaufania oraz pomocą ze strony psychologa nieoceniona jest także konsultacja z lekarzem psychiatrą. Jeśli lekarz uzna, że zaszła taka potrzeba, zaproponuje odpowiednią terapię, a także przepisze leki, które poprawią nastrój nastolatka. W sytuacji, gdy konieczne będzie dalsze leczenie, nie trzeba każdorazowo udawać się na wizytę stacjonarną, można uzyskać receptę przez internet. Taki dokument jest respektowany w aptekach tak samo jak tradycyjna papierowa recepta. 

Jakie są objawy depresji u nastolatków?

Inne oznaki depresji u nastolatków to [2]: 

• autoagresja, samookaleczenie się; 
• brak energii, bezczynność, niechęć do aktywności, które wcześniej sprawiały dziecku radość;
• chwiejność nastroju – drażliwość, impulsywność, obniżony nastrój;
• dolegliwości somatyczne – bóle brzucha, migreny, biegunki, duszności, uczucie osłabienia;
• nadmierny krytycyzm i poczucie winy;
• nadużywanie alkoholu, sięganie po narkotyki;
• niewykonywanie swoich obowiązków;
• problemy z koncentracją i nauką;
• problemy ze snem;
• wycofanie się z relacji z rówieśnikami i rodziną;
• zainteresowanie tematyką związaną ze śmiercią;
• zaniedbywanie higieny osobistej i wyglądu zewnętrznego;
• zmiana apetytu – brak chęci do jedzenia lub wręcz przeciwnie – nadmierne objadanie się.

Wymienione powyżej objawy stanowią swego rodzaju wołanie o pomoc.

Najczęstsze przyczyny depresji u nastolatków

Przyczyny występowania depresji u dzieci i młodzieży nie są dokładnie znane. Przypuszcza się, że na rozwój zaburzeń depresyjnych wpływają czynniki biologiczne, środowiskowe oraz psychologiczne. 

Depresja może zostać odziedziczona po rodzicach – występowanie zaburzeń depresyjnych u rodziców, zwiększa ryzyko depresji u dzieci aż 3-krotnie [4]. Do depresji u nastolatków może doprowadzić również przemoc w domu lub w szkole, a także stres związany z konfliktami rodzinnymi, nadużyciami seksualnymi, zaniedbaniem lub niskim statusem socjoekonomicznym rodziny [4]. 

Depresja może się rozwinąć w następstwie traumatycznego przeżycia, np. śmierci rodzica lub innej bliskiej osoby [5]. Przyczyną może być również stres związany z brakiem akceptacji lub niepowodzeniami szkolnymi [5].  

Depresja u nastolatków – gdzie szukać pomocy?

Bagatelizowana depresja może doprowadzić do tragedii – osamotniony młody człowiek może pomyśleć o podjęciu próby samobójczej. Na szczęście istnieje wiele miejsc, do których może się zwrócić zarówno dziecko, jak i jego rodzice, którzy zauważyli problem i chcą pomóc. Dzieci ze zdiagnozowaną depresją najczęściej leczą się u psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry. Depresja jest chorobą przewlekłą, o charakterze nawrotowym. Specjalista jest jednak w stanie zdiagnozować poprawnie chorobę oraz dobrać leczenie tak, aby ją zwalczyć.

Depresja u nastolatków – leczenie farmakologiczne czy psychoterapia?

Podstawową metodą leczenia depresji u nastolatków jest psychoterapia, indywidualna, grupowa lub w obecności rodziców. Dzięki terapii nastolatek uczy się na nowo komunikacji oraz dbania o relacje, tymczasem jego opiekunowie dowiadują się, jak postępować z dzieckiem z depresją. U części chorych (gdy stan depresyjny jest głęboki), konieczne może się okazać leczenie farmakologiczne – decyzję o zmianie terapii podejmuje zawsze lekarz psychiatra.  To on dobiera oraz przepisuje odpowiednie leki antydepresyjne. 

Jak postępować z nastolatkiem w depresji?

Rodzice nastolatka z depresją powinno przede wszystkim udzielić mu wsparcia – upewnić go w tym, że może na nich liczyć i jak najczęściej z nim rozmawiać. Kluczowa jest także świadomość odnośnie tego, czym jest depresja. Ignorowanie choroby, mylenie jej z lenistwem lub też udawanie, że depresja nie istnieje, nie pomoże dziecku. Gdy objawy depresyjne stają się tak nasilone, że utrudniają nastolatkowi codzienne funkcjonowanie lub gdy utrzymują się one dłużej niż 2 tygodnie, warto zwrócić się po pomoc do specjalisty [6].