Jak przebiega leczenie depresji – diagnoza i rokowania

Depresja jest bardzo ciężką chorobą, na którą zachorować może każdy. Leczenie depresji przy pomocy specjalistów jest niezbędne, by wyjść z choroby i stanąć na nogi. Pomoc psychologa czy postawienie na farmakoterapię to jednak nie wszystko, gdyż ogromną rolę w leczeniu odgrywają również bliscy chorego. Myślenie, że problemy „same miną, jak same się pojawiają” to najgorsze, co można zrobić, gdyż nieleczona depresja rzutuje na przyszłość pacjenta. Niekontrolowane przygnębienie może się pogłębiać, dojdzie obecność lęku, kłopoty ze snem, a nawet myślenie o samobójstwie czy wręcz próby zakończenia swojego życia. Co zatem warto wiedzieć o leczeniu tej choroby, terapii i lekach, które się stosuje? Jaka jest tu konkretnie rola rodziny pacjenta? Przeczytasz o tym poniżej.

Czym jest depresja?

Choroba, jaką jest depresja, to problem, z którym obecnie zmaga się spora część społeczeństwa, stąd określana jest już wręcz chorobą cywilizacyjną. Ona nie wybiera i nie baczy na wiek, płeć czy status społeczny. Nie jest to również wbrew pozorom schorzenie dotykające wyłącznie ludzi o słabej psychice. Dolegliwości pojawić mogą się z wielu różnych przyczyn, niekoniecznie u osób z problemami w życiu prywatnym czy zawodowym. To bardzo poważne schorzenie, które może mieć podłoże genetyczne, biologiczne lub psychologiczne. Często kojarzymy je ze smutkiem, jednak należy wiedzieć, że podłoże depresji jest znacznie poważniejsze niż chwilowy spadek nastroju. Podejrzenie depresji może ustalić jakikolwiek lekarz, w tym również lekarz pierwszego kontaktu. Rozpoznanie choroby wymaga jednak kontaktu ze specjalistą i badań dodatkowych, które wykluczą inne schorzenia.

• Jak działają antydepresanty? Zastosowanie, działanie, rodzaje
• Antydepresanty – czym są i jak działają?
• Depresja w ciąży – objawy. Czy i jak wpływa na płód?

Leczenie depresji niejednokrotnie wiąże się z koniecznością wdrożenia farmakoterapii. Leki antydepresyjne wydawane są jedynie na receptę, jednak wystawić może ją nie tylko psychiatra, ale również lekarz POZ. Pacjent może również skorzystać z recepty online, co jest dużym udogodnieniem, gdy ciężko umówić się na stacjonarną konsultację lekarską.

Jak wygląda depresja?

Oczywiście nie każde obniżenie nastroju to depresja. W przypadku przebiegu tej choroby pacjent może doświadczać znacznie więcej. W skutek nasilenia emocji, smutku, niepokoju itp., codzienne funkcjonowanie pacjenta staje się trudne i pojawiają się kłopoty utrudniające nawet podstawową aktywność. Chorzy zmagający się z objawami depresji czują, że życie nie ma sensu, działają apatycznie, nie potrafią doświadczać radości, a niekiedy mają również znaczne problemy z koncentracją. Dokucza im ponadto nadmierna senność lub wręcz bezsenność, niechęć do jedzenia lub wręcz nadmierny apetyt. Kolejne objawy to na przykład samotność, poczucie bezsilności i bezradności, wieczne zmęczenie bez przyczyny, a nawet nudności czy częste bóle głowy. Chorzy miewają również trudności w kontaktach społecznych, wycofują się, unikają spotkań z innymi, a wykonywanie codziennych obowiązków sprawia im duże trudności i nawet wręcz ich przytłacza.

Kogo dotyka depresja?

Trzeba wiedzieć, że depresja jest chorobą, która może dotknąć pacjentów w każdym wieku, w tym zarówno osoby dorosłe, jak i dzieci. Wcale rzadkością nie jest na przykład depresja w ciąży czy depresja poporodowa. Wbrew pozorom rzadka nie jest również depresja u nastolatków. Leczenie dobiera się jednak nie tylko do wieku pacjenta, ale również do towarzyszących jego chorobie objawów i ich nasilenia. Trzeba pamiętać, że jest to bardzo podstępne schorzenie, gdyż często jego symptomy nie są przez otoczenie zauważalne na pierwszy rzut oka. Zdarza się nawet, że również i sam chory długo pozostaje w niewiedzy, z czym tak naprawdę wiąże się jego kiepska kondycja zdrowotna. Ważne ponadto, że jest to choroba, która nie mija samoistnie. Jest jednak uleczalna, o ile pacjent otrzyma stosowną pomoc. Trzeba pamiętać, że leczenie depresji to podstawa, gdyż nieleczone schorzenie może postępować i utrudniać codzienne funkcjonowanie pacjenta, a nawet w poważnych przypadkach prowadzić do myśli bądź prób samobójczych.

Co prowadzi do depresji?

Do depresji prowadzić może wiele czynników, w tym zarówno te biologiczne, jak i psychospołeczne. Istnieją osoby, które mają uwarunkowania genetyczne do depresji – ryzyko zachorowania jest większe, jeśli depresja występuje w rodzinie. Do choroby przyczynić mogą się niektóre zaburzenia hormonalne, a także zaburzenia neuroprzekaźnictwa. Do schorzenia przyczynić może się między innymi stres, uzależnienie od alkoholu, niektóre leki, a nawet trudna sytuacja rodzinna czy zawodowa, będąca przyczyną stresu. Choroba może być na przykład związana ze stresem w pracy lub w szkole, rozwodem, śmiercią bliskiej osoby, problemami finansowymi itp. Nie bez znaczenia jest również typ osobowości pacjenta i jego umiejętność radzenia sobie z trudnymi emocjami, a także wsparcie otoczenia (lub właśnie brak takiego wsparcia).

Diagnozowanie depresji

Podejrzenia depresji nie można lekceważyć. Należy oczywiście odróżnić smutek czy chwilową chandrę od depresji, gdyż nie są to jednoznaczne stwierdzenia. Depresja nie ma charakteru krótkotrwałego – może ciągnąć się tygodniami, a nawet latami. Im szybciej wdrożone będzie leczenie depresji, tym lepiej dla pacjenta, dlatego z podejrzeniem tej choroby należy koniecznie zgłosić się do lekarza.

Jeśli spadek nastroju trwa u pacjenta dłużej niż dwa tygodnie, a dodatkowo towarzyszą mu inne objawy, które mogłyby wskazywać na depresję, koniecznie powinien on skonsultować się ze specjalistą i dowiedzieć się, gdzie leczyć depresję w swojej okolicy może najskuteczniej. Rozpoznania dokonuje się na podstawie zebranego wywiadu oraz badania psychiatrycznego. Zapewne lekarza interesować będą również choroby współistniejące pacjenta, przyjmowane przez niego leki, schorzenia w rodzinie, a także to, czy pacjent ma tendencję do używek. Pomocne mogą być specjalne kwestionariusze objawowe, a także dodatkowe badania, w tym badania krwi, badania hormonalne itp. Czasem stawia się również inne badania specjalistyczne, które niezbędne są w przypadku wykluczenia innych schorzeń i ostatecznego postawienia diagnozy oraz dobrania leczenia.

Rodzaje depresji

Wyróżnić można różne rodzaje depresji. Biorąc pod uwagę objawy kliniczne towarzyszące pacjentom, wyróżnić można następujące postacie tego schorzenia:

• Depresja lękowa – czyli depresja, która zwana jest również agitowaną. W jej przypadku pacjent odczuwa silne poczucie niepokoju, stany lękowe i nerwowe pobudzenie. Pacjent ma obniżone poczucie własnej wartości, tendencję do „czarnowidzenia”, a także do myśli i czynów samobójczych.
• Depresja prosta – jedna z najczęściej diagnozowanych postaci depresji. Charakterystyczne jest dla niej odczucie smutku, apatia i nieumiejętność czerpania radości z czegokolwiek. Często występują tu również dolegliwości somatyczne, a także myśli o samobójstwie.
• Depresja zahamowana – depresja, w przypadku której dochodzi do tzw. osłupienia depresyjnego, czyli wstrzymania jakiejkolwiek aktywności chorego i utraty jego kontaktu z otoczeniem.
• Depresja anankastyczna – depresja, której towarzyszą natręctwa. Objawia się obsesyjnym myśleniem lub zachowaniem. Osoba zmagająca się z taką odmianą depresji często wydaje się bardzo skoncentrowana na pewnych sprawach, lubi mieć wszystko pod kontrolą i nie jest w stanie znieść odstępstw od tego w swoim otoczeniu.

Podziału można dokonać również na wiele innych sposobów, biorąc pod uwagę różne czynniki. Wówczas wyróżniona może być na przykład depresja z urojeniami, które ma część objawów podobnych do schizofrenii, a także depresja hipochondryczna i wiele innych typów tego schorzenia. By zatem dobrać właściwe leczenie depresji, należy przede wszystkim określić rodzaj depresji, z którą zmaga się pacjent, jej pochodzenie (przyczynę), a także nasilenie towarzyszących choremu objawów i ich przebieg.

Objawy depresji – objawy psychiczne

Trzeba mieć świadomość, że depresja objawy daje o różnym nasileniu. Jeśli chodzi o symptomy psychiczne, wspomnieć należy przede wszystkim o uczuciu smutku i nieumiejętności czerpania przyjemności oraz radości (anhedonia). Osoby z depresją często myślą o sobie w sposób negatywny. Depresji towarzyszy zatem nierzadko niska samoocena, zły nastrój, otępienie emocjonalne, nieuzasadnione poczucie winy i wycofanie. Osoba chora na depresję często odczuwa niepokój i lęk, a przy tym staje się bierna i wszystko jest dla niej obojętne. Pojawia się niechęć do podejmowania decyzji i wyraźny spadek energii. Pacjent czuje się samotny i niezrozumiany, traci sens życia, zaczyna mieć myśli samobójcze lub wręcz pojawiają się próby odebrania sobie życia. W ciężkich stanach depresji dojść może również do pojawienia się urojeń. Halucynacje najczęściej dotyczą wówczas choroby, śmierci, zbrodni, katastrofy itp. Możliwe są nawet omamy zmysłowe – w tym np. głosy namawiające do samobójstwa.

Zauważenie u siebie lub bliskiej osoby takich symptomów to sygnał, że konieczne może być leczenie depresji i zdecydowanie nie warto zwlekać ze zwróceniem się po pomoc medyczną.

Objawy somatyczne depresji

Psychiczne objawy depresji to niestety nie wszystko. Należy wiedzieć, że depresja objawy somatyczne również daje u pacjentów. Mowa między innymi o bólach i zawrotach głowy, nudnościach, a także o senności lub problemach ze snem (czy wręcz ogólnie o zaburzeniach snu). Pojawić może się również spowolnienie psychoruchowe, ból brzucha, biegunki bądź zaparcia, a także wzdęcia lub zgaga. Chorzy na depresję mają zaburzenia łaknienia, co skutkuje wzrostem lub utratą wagi, ponadto wiele osób zauważa znaczny spadek popędu płciowego. Dochodzą do tego niejednokrotnie duszności, suchość w gardle, permanentne zmęczenie, a u kobiet dojść mogą nawet zaburzenia miesiączkowania. Jeśli depresja jest nasilona, a objawy długotrwałe, dojść może do osłupienia, gdy pacjent traci kontakt z otoczeniem. Takie symptomy mogą wskazywać, że leczenie depresji trzeba wdrożyć jak najszybciej, gdyż choroba może postępować coraz szybciej, wpływając jeszcze bardziej negatywnie na organizm.

Leczenie depresji – farmakologia

Jeśli pacjent zmaga się z depresją, zwłaszcza w zaawansowanej postaci, lekarz może zdecydować, by wprowadzić farmakologiczne leczenie depresji. Często jest to terapia łączona kilkoma lekami jednocześnie. Chorzy przyjmują antydepresanty. Wyróżnić można różnego rodzaju leki na depresję. Są to między innymi trójcykliczne i czterocykliczne leki przeciwdepresyjne, a także inhibitory MAO oraz leki SSRI. Działanie antydepresantów związane jest z różnymi mechanizmami. Lek może hamować wychwyt zwrotny noradrenaliny lub serotoniny, wpływać na receptory synaptyczne itp. To lekarz decyduje indywidualnie, jaki lek podać danemu pacjentowi oraz w jakiej dawce, a także ile trwa leczenie depresji daną metodą.

Stosując środki farmakologiczne, należy liczyć się z tym, że nie istnieje cudowny preparat, którego efekty widoczne będą „od ręki”. Trzeba nastawić się na dłuższą terapię, a na pierwsze jej efekty liczyć można nie wcześniej niż po 2-3 tygodniach. Leczenie powinno się ponadto kontynuować również po ustąpieniu objawów. Trzeba również wiedzieć, że leki nie mogą być odstawiane gwałtownie, gdyż może dojść do nasilenia ich działań niepożądanych, co może być szkodliwe dla zdrowia.

Leczenie depresji – terapia

Trzeba wiedzieć, że leczenie depresji to nie tylko farmakoterapia, ale również psychoterapia. Terapia jest bardzo ważna, ponieważ leki nie rozwiążą problemu, a tylko złagodzą jego nieprzyjemne objawy. Kto leczy depresję? By walczyć z przyczyną problemu, konieczny jest kontakt z psychiatrą lub psychoterapeutą i rozplanowane spotkania, które pomogą pacjentowi zrozumieć swoje emocje i nauczyć się radzenia sobie z nimi. Pacjentom proponowane są różne formy psychoterapii. Do najpopularniejszych z nich zaliczyć można terapię poznawczo-behawioralną. Inna opcja to terapia psychodynamiczna czy interpersonalna. Rodzaj psychoterapii dobiera się indywidualnie do danego pacjenta, gdyż skuteczność danej metody u chorego zależy od wielu czynników.

Oprócz farmakoterapii i psychoterapii w niektórych przypadkach rozwiązaniem mogą być również elektrowstrząsy. Metoda ta może budzić negatywne skojarzenia, jednak charakteryzuje się wysoką skutecznością. Dzięki obecności znieczulenia ogólnego jest bezbolesna, a przy tym bezpieczna. Wskazaniem do tej metody są ciężkie stany depresji, których objawy są nasilone. Inne metody to np. głęboka stymulacja mózgu, zabiegi neurochirurgiczne itp.

Depresja a styl życia

Leczenie depresji nie powinno być odwlekane – to, ile leczy się depresję, zależne jest między innymi od tego, jak szybko pacjent zgłosi się po pomoc. Nie jest to choroba nieuleczalna, ale nie minie samoistnie. Konieczne jest wsparcie medyczne, w tym psychoterapia i niejednokrotnie również farmakoterapia. Bardzo ważna jest również pomoc najbliższego otoczenia osoby, której problemem jest depresja. Jak leczyć samemu tą dolegliwość? Niestety zwykle nie można poradzić sobie z nią samemu. Tylko doświadczony lekarz będzie wiedzieć, jak się leczy depresje, dlatego pacjent nie powinien się wstydzić zgłoszenia się po pomoc. Gdy w grę wchodzi depresja, leczenie domowe, bez wdrożenia pomocy medycznej, może przynieść więcej szkody niż pożytku. Zamiatanie sprawy pod dywan czy branie jej na przeczekanie to najgorsze, co można zrobić. Choroba może bowiem postępować i przyczynić się nie tylko do utraty radości życia, ale nawet do myśli i prób samobójczych.

Wspomniano wcześniej również o roli otoczenia osoby chorej na depresję. Wsparcie najbliższych jest bardzo ważne, podobnie jak odpowiednia atmosfera, poczucie zrozumienia, bezpieczeństwa i bliskości. Najgorsze, co można zrobić, gdy ktoś z naszych bliskich cierpi na depresję, to dawanie mu złotych rad, moralizowanie czy pouczanie. Choremu na depresję nie pomoże stwierdzenie „weź się w garść” czy „inni mają gorzej i żyją”. Pomoże natomiast zapewnienie o gotowości do pomocy, gdy chory będzie jej potrzebować (ale nie narzucanie tej pomocy na siłę). Największą potrzebą chorych na depresję jest często po prostu poczucie obecności i bliskości drugiego człowieka.

Leczenie depresji – skutki uboczne antydepresantów

Gdy lekarz zaleca pacjentowi farmakologiczne leczenie depresji, pojawia się wiele wątpliwości. Pacjenci obawiają się stosowania antydepresantów i rozważają leczenie depresji bez leków, tłumacząc się strachem o skutki uboczne wywoływane przez leki czy uzależnienie, które mogą wywołać te preparaty. Należy wiedzieć, że najnowsze metody leczenia depresji nie tylko są bardzo skuteczne, ale też nie uzależniają i mają znacznie zredukowane skutki uboczne w organizmie w stosunku do wcześniej stosowanych leków. Jeśli chodzi o skutki uboczne, które mogą się pojawić przy przyjmowaniu antydepresantów, najczęściej mowa o większej senności, dolegliwościach układu trawiennego, spadku libido, zmianach apetytu czy wzroście potliwości. Nie oznacza to jednak, że pacjent jest zawsze skazany na takie działania niepożądane w dużym nasileniu. Jeśli są one dla niego szczególnie dokuczliwe i przebieg leczenia wydaje się bardzo nieprzyjemny, pacjent powinien skonsultować się z lekarzem. Może być to bowiem wskazaniem do skorygowania dawki leku lub nawet jego zmiany na inny.