Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Dur brzuszny jest bardzo szkodliwą dla zdrowia, bakteryjną chorobą zakaźną, którą wywołują pałeczki Salmonella typhi, Jest to choroba brudnych rąk, gdyż do zachorowań głównie dochodzi w miejscach o wątpliwej higienie i złych warunkach sanitarnych. Zarazić można się przez kontakt z nosicielami lub chorym, ponadto przyczyny zachorowania to także spożywanie brudnych owoców i warzyw, żywności bez obróbki termicznej czy zakażonej przez chorych bądź nosicieli wody. Zazwyczaj choroba ciągnie się kilka tygodni, a zakażenie wiąże się z wieloma groźnymi objawami i powikłaniami. Przed zachorowaniem z wysoką skutecznością chronić się można stosując szczepionkę. Ważne jest także unikanie jedzenia i wody niewiadomego pochodzenia oraz szczególna dbałość o higienę. Co jeszcze należy wiedzieć o zakażeniu, walce z nim i sposobach jego unikania?
Spis treści
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Dur brzuszny – czym jest?
Pałeczka Salmonella typhi wywołuje chorobę zakaźną określaną jako dur brzuszny, inaczej tyfus. Jeśli zastanawiasz się, co to jest dur brzuszny (ang. typhoid fever), musisz wiedzieć, że jest to schorzenie, które pojawia się zazwyczaj w krajach o niskim poziomie higieny posiłków. Nie bez powodu nawet dur nazywany jest chorobą brudnych rąk. Występuje zatem głównie w Afryce Południowej oraz Wschodniej oraz Azji Południowo-Wschodniej, a nawet w Ameryce Południowej i Środkowej, aczkolwiek nie jest wykluczony również w innych rejonach świata. Jak wspomniano wcześniej, dur brzuszny jest bakteryjną chorobą zakaźną – rokrocznie chorują na nią miliony osób na całym świecie. Jest to niestety również choroba, którą przechodzi się ciężko, a poziom śmiertelności w jej przypadku jest bardzo wysoki.
Zachorowanie na dur brzuszny wiąże się z koniecznością hospitalizacji, dlatego warto szczególnie wiedzieć, jak unikać infekcji, gdyż ta może być bardzo groźna nie tylko w ciąży, ale również dla dzieci czy osób starszych. Brak wdrożenia antybiotykoterapii na czas może być śmiertelny nawet dla osób młodych i zdrowych, co tylko podkreśla, jak ważny jest odpowiednio szybki kontakt z lekarzem w przypadku objawów sugerujących, że pacjent jest chory na tyfus. Wspomnieć należy również, że choroba może mieć groźne powikłania, w tym atakować może wątrobę i inne narządy, niosąc spustoszenie w całym organizmie. Leczenie powikłań może ciągnąć się długotrwale, a wówczas warto pamiętać, że dostęp do lekarza można mieć również zdalnie. Efektem zdalnej konsultacji może być e-recepta online, co ułatwia dostęp do leków, gdy pacjent nie czuje się na siłach, by osobiście stawiać się u lekarza.
Przyczyny duru brzusznego
Dur brzuszny związany jest z zakażeniem pałeczką duru brzusznego, Salmonella typhi. Zakazić można się na wiele sposobów, jednak podstawową kwestią jest tu niedostateczna higiena związana z przygotowywaniem oraz spożywaniem żywności. Pałeczka duru brzusznego przekazywana może być również poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą, czy też z nosicielem – tu również podstawową sprawą jest higiena, gdyż mowa głównie o kontakcie z kałem, plwociną lub moczem takiej osoby. Do zakażenia tyfusem dojść może również poprzez wodę oraz produkty spożywcze, ponadto do rozprzestrzeniania się infekcji przyczynić mogą się również owady.
Gdy pałeczki duru brzusznego dostaną się do organizmu człowieka i dotrą do przewodu pokarmowego, kierują się do jelita krętego, skąd przenikają następnie do układu limfatycznego osoby zakażonej. Bakterie mogą potem lokalizować się w różnych tkankach, przez co przyczyniają się do wielonarządowych powikłań.
Dur brzuszny – objawy
Niestety dur brzuszny jest chorobą trudną, która zbiera wysokie żniwa wśród osób niezaszczepionych. Okres inkubacji w tym przypadku wynosi około 2 tygodnie. Po tym czasie dur brzuszny objawy daje już bardzo zauważalne. W grę wchodzi bardzo wysoka gorączka oraz bóle i zawroty głowy, a także pojawiają się mdłości, bezsenność oraz utrata apetytu. Objawy z czasem się nasilają, a gorączka sięgać może nawet 40 stopni i dochodzi charakterystyczne „odurzenie”, a także względna bradykardia. U pacjenta zazwyczaj na początku choroby pojawiają się zaparcia, które następnie zastępuje silna biegunka, a tej towarzyszy zmęczenie i osłabienie. Nie są wykluczone również tzw. grochowate stolce. U chorych dochodzi również do dolegliwości bólowych brzucha i jego wzdęcia, ponadto dochodzi do powiększenia się wątroby oraz śledziony. Zauważyć można również zmiany na języku. Pojawia się na nim wówczas brunatny nalot, którego krawędzie są czerwone. Tyfus daje również zmiany skórne, które widoczne są po czasie. Charakterystycznym objawem jest w tym przypadku tzw. różyczka durowa. Jest to wysypka, która obejmuje brzuch oraz dolną część klatki piersiowej chorego. Wysypka ma charakter bladoróżowych plamek. Są one dość drobne i uniesione lekko ponad powierzchnię skóry.
Dur brzuszny – powikłania
Niestety nieleczony tyfus brzuszny może mieć bardzo groźne powikłania, czego nie każdy pacjent jest świadomy. Dur brzuszny może prowadzić między innymi do przerwania błony jelit i krwawienia. To bardzo niebezpieczne powikłanie, które wiąże się z krwotokiem wewnętrznym. Na tym jednak nie koniec powikłań, jakie może wywoływać dur brzuszny. Leczenie niewdrożone na czas może wiązać się między innymi z zapaleniem oskrzeli lub płuc, zapaleniem układu moczowego i nerek, a także z zapaleniem żył. Choroba wywoływać może również zapalenie jelit, a nawet zapalenie pęcherzyka żółciowego. Nie jest również wykluczone zapalenie kości i szpiku kostnego, a także ropnie jamy brzusznej. Również do poważnej niedokrwistości prowadzić może dur brzuszny. Kiedy szczepić, powinni zainteresować się również rodzice, gdyż u dzieci jednym z powikłań tyfusu jest tzw. durowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Rozpoznanie duru brzusznego
Gdy podejrzewany jest u pacjenta dur brzuszny, zazwyczaj wykonuje się posiew mikrobiologiczny. Rozpoznanie dokonywane jest na podstawie wyniku takiego posiewu. Najczęściej lekarze zlecają posiew mikrobiologiczny krwi pacjenta, w którym oznacza się obecność Salmonella typhi. Lekarz może jednak również w tym przypadku zlecić posiew plwociny, kału bądź moczu pacjenta. W naszym kraju wykonywane są ponadto testy serologiczne (odczyn Widala). Diagnostyka w tym przypadku wiąże się z wykryciem w próbce krwi przeciwciał, które produkowane są przez organizm w związku z kontaktem z Salmonella typhi. Jeśli chodzi o inne badania, zauważyć można ponadto u pacjentów leukopenię lub leukocytozę, a dodatkowo dochodzi do podwyższenia poziomu prób wątrobowych.
Dur brzuszny – profilaktyka i leczenie
Zdiagnozowany dur brzuszny wymaga leczenia i to nie w warunkach domowych, tylko w szpitalu. Hospitalizacja odbywa się na oddziale chorób zakaźnych, a leczenie zazwyczaj kontynuowane jest przez około 2 tygodnie. Podstawowym działaniem jest w tym przypadku walka z wysoką gorączką, ponadto pacjentom podaje się antybiotyki. Antybiotykoterapia jest bardzo skuteczna, aczkolwiek rośnie ilość szczepów opornych. Jeśli doszło do zakażenia takim szczepem opornym konieczna jest modyfikacja terapii, w tym nawet rozważenie włączenia do leczenia steroidów. Wdrożona na czas antybiotykoterapia znacznie zmniejsza śmiertelność związaną z infekcją. Bardzo ważne przy walce z chorobą jest ponadto pilnowanie, by pacjent się nie odwodnił. Powinien on zatem przyjmować odpowiednią dawkę płynów, a dodatkowo warto rozważyć podawanie choremu elektrolitów.
Higiena, jako element profilaktyki duru brzusznego
Podstawą, jeśli chodzi o profilaktykę, jest dbałość o higienę, w tym zwłaszcza higienę posiłków. Osoby, które wyjeżdżają do krajów egzotycznych powinny unikać spożywania niebutelkowanej wody, a jeśli już nie mają wyjścia, powinny ją uprzednio gotować. Uważać trzeba także na lód – chłodne napoje z lodem mogą być bardzo niebezpieczne, jeśli kostki nie zostaną zrobione z czystej (butelkowanej bądź zagotowanej) wody. Uważać należy również na posiłki – najlepiej spożywać wyłącznie posiłki poddane obróbce termicznej (i nie od sprzedawców ulicznych), a jeśli już mają być to owoce i warzywa, to tylko takie, które można wyczyścić czy obrać. Ważne jest również częste i dokładne mycie rąk wodą z mydłem, w tym szczególnie przed posiłkiem.
Szczepienie na dur brzuszny
Jeśli chodzi o dur brzuszny, szczepienie jest bardzo ważne. Planując zatem wyjazd w kraje egzotyczne, pacjent powinien wcześniej zgłosić się na szczepienie na tyfus. Warto wiedzieć, że dostępna jest aktualnie nie jedna szczepionka na tyfus, ale aż trzy różne. Na dur brzuszny nazwa szczepionki jest mniej ważna niż jej rodzaj, a konkretnie zawartość. Mowa bowiem zarówno o szczepionce inaktywowanej na bazie zabitych pałeczek Salmonella typhi, jak i o szczepionce z oczyszczonym polisacharydem otoczkowym, a także o doustnej szczepionce żywej, w skład której wchodzi szczep osłabiony. Gdy w grę wchodzi dur, szczepienie daje odporność już po przyjęciu jednej dawki, a skuteczność działania ocenia się w tym przypadku na około 90%. Na dur brzuszny szczepionka zapewnia ochronę przez 3 lata – na szczepienie najlepiej zgłosić się minimum 2 tygodnie przed planowanym wyjazdem.
Wiele osób zadaje sobie pytanie, czy szczepionka na dur brzuszny jest obowiązkowa, jednak biorąc pod uwagę możliwe powikłania związane z infekcją, pytanie takie wcale nie powinno padać. Szczepionka na dur brzuszny to obok dbałości o higienę podstawa, jeśli chodzi o prewencję, dlatego nie powinno się z niej rezygnować, chyba że pacjent posiada przeciwwskazania do szczepienia się na dur. Szczepienie obowiązkowe nie jest dla wszystkich, ale zdecydowanie zalecane jest w przypadku wyjazdów w tereny o złych warunkach sanitarnych.
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
