Czym jest chondromalacja rzepki i jak ją leczyć?

Napisano 18.01.2022 | Asystent Medyczny | Czas czytania: 4 min.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Ból w stawie rzepkowo-udowym jest bardzo częsty – szacuje się, że dolegliwość ta dotyczy nawet co dziesiątej osoby [1]. W większości przypadków przyczyną jest chondromalacja rzepki. Co to takiego? Jak się objawia? Na czym polega diagnostyka i leczenie chondromalacji rzepki? Odpowiadamy na te pytania w niniejszym artykule. 

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Co to jest chondromalacja rzepki?

Chondromalacja rzepki to postępujący proces uszkadzania chrząstek w przedniej części kolana [1] [2]. W wyniku chondromalacji chrząstka staje się zbyt miękka, a także powstają w niej ubytki, szczeliny i nierówności.  W najgorszym wypadku zmiany chondromalacyjne mogą nawet doprowadzić do całkowitego zniszczenia i odsłonięcia kości, a także rozwoju licznych stanów zapalnych i nawracającego bólu w stawie kolanowym [2]. 

Czytaj także:

Jak klasyfikowana jest chondromalacja rzepki? Stopnie zaproponowane przez Outerbridge’a to [3]: 

  • I – spluszowacenie i zmiękczenie (obrzęk),
  • II – pęknięcia i fragmentacja niepełnej grubości,
  • III – pęknięcia pełnej grubości, które sięgają do kości podchrzęstnej, ale nie dochodzi do odsłonięcia kości,
  • IV– ubytki odsłaniają kość podchrzęstną.

Chondromalacji rzepki nie należy bagatelizować, ponieważ dolegliwość ta rozwija się miesiącami, a nawet latami. Każdy ból oraz obrzęk w obrębie stawu kolanowego powinien zostać skonsultowany z lekarzem ortopedą. Na szczęście w dzisiejszych czasach mamy bardzo dobry dostęp do różnych specjalistów. Poza umówieniem się na wizytę stacjonarną, z ortopedą można się skonsultować także zdalnie. Po przesłaniu zdjęcia niepokojącej zmiany specjalista może zaproponować bardzo wygodne rozwiązanie, jakim jest recepta przez internet. Dokument ten da się szybko zrealizować w dowolnej aptece. 

Przyczyny chondromalacji rzepki

Skąd bierze się chondromalacja rzepki? Przyczyny można podzielić na [2]: 

  • pourazowe – do uszkodzeń chrząstki mogą prowadzić przebyte wcześniej urazy kolana, złamania lub zwichnięcia rzepki, a także nadmierne obciążenie stawu kolanowego,
  • dysplastyczne – zmiany chondromalacyjne mogą wynikać z nieprawidłowego położenia rzepki względem innych kości w wyniku ich wadliwego ukształtowania,
  • idiopatyczne – tak nazywa się przyczyny niejasnego pochodzenia,
  • inne – chondromalacja może stanowić objaw jakiejś choroby lub konsekwencje niezdrowego stylu życia – badacze dostrzegli związek tej dolegliwości z paleniem papierosów, otyłością, zaburzeniami metabolicznymi i chorobami reumatologicznymi [1]. 

Do wystąpienia chondromalacji kolana może doprowadzić także [1]: 

  • przyjmowanie niektórych leków (np. steroidów), 
  • skłonność genetyczna – np. do występowania dysplazji stawu rzepkowo-udowego,
  • starszy wiek. 

Objawy chondromalacji rzepki 

Jak przejawia się chondromalacja rzepki? Objawy, które są charakterystyczne dla tej dolegliwości to [1] [2] [3]: 

  • ból podczas uciskania rzepki, 
  • ból w przedniej części kolana, z przodu stawu lub w jego głębi, utrudniający normalne funkcjonowanie, zaostrzający się po długim siedzeniu ze zgiętymi kolanami, podczas chodzenia oraz po wysiłku,
  • niemożność długiego chodzenia i biegania,
  • niestabilność stawu kolanowego,
  • obrzęk kolana pojawiający się po przeciążeniu stawu – tzw. woda w kolanie,
  • sztywność stawu,
  • trudności podczas wchodzenia po schodach,
  • uczucie trzaskania, trzeszczenia lub chrupania w stawie podczas wykonywania ruchów prostowania oraz zginania,
  • zanik i osłabienie mięśnia czworogłowego uda.

Jak przebiega diagnostyka chondromalacji rzepki?

Diagnostyka chondromalacji rzepki opiera się na obszernym wywiadzie z pacjentem i badaniu fizykalnym. Dodatkowo, aby precyzyjnie określić stopień zaawansowania zmian chondromalacyjnych, wykonywane są badania obrazowe – RTG kolana, rezonans magnetyczny oraz tomografia komputerowa [1]. 

Leczenie chondromalacji rzepki 

Co zrobić, gdy została zdiagnozowana chondromalacja kolana? Leczenie jest zależne od stopnia uszkodzenia chrząstki i nasilenia dolegliwości. W przypadku, gdy zmiany chondromalacyjne nie są zaawansowane, może wystarczyć fizjoterapia połączona ze stosowaniem doustnych preparatów, które uchronią kolano przed dalszymi uszkodzeniami. Lekarz może przepisać pacjentowi np. zastrzyki dostawowe z kwasem hialuronowym [1]. Specjalista może również zalecić zabiegi krioterapii, jonoforezę przeciwzapalną lub magnetoterapię [3]. Im wcześniej zostanie podjęte leczenie, tym mniejsze ryzyko, że rozwiną się duże zmiany zwyrodnieniowe.

Jeśli chondromalacja kolana jest bardziej zaawansowana, lekarz może zadecydować o włączeniu leczenia za pomocą leków przeciwzapalnych – doustnych oraz w formie maści. Dodatkowo wskazane jest chłodzenie miejsca obrzęku oraz odpoczynek i odciążanie kończyny, na której on wystąpił. W krytycznych sytuacjach należy rozważyć leczenie operacyjne lub nawet protezoplastykę kolana [1]. 

Wskazaniem do leczenia operacyjnego chondromalacji rzepki są [3]: 

  • artroza stawu rzepkowo-udowego niewiadomego pochodzenia, 
  • nieprawidłowa budowa elementów stawu, 
  • urazowe uszkodzenia chrząstki spowodowane stłuczeniem, niepoddające się leczeniu zachowawczemu,
  • zmiany pourazowe – np. nieprawidłowy zrost rzepki.

Leczenie operacyjne należy wdrożyć dopiero wtedy, gdy jest to konieczne, po co najmniej półrocznej rehabilitacji. 

Możliwe zabiegi, do których może zostać zaklasyfikowany pacjent to [3] [4]: 

  • rekonstrukcja MPFL (inaczej rekonstrukcja troczków rzepki) – wskazaniem jest niestabilność rzepki, a także nawrotowe lub nawykowe zwichnięcie rzepki,
  • plastyka bloczka kości udowej, przesunięcie guzowatości piszczeli, osteotomia rzepki – zabiegi są stosowane przy niestabilności rzepki, 
  • uwolnienie troczków bocznych rzepki – wskazaniem jest boczne przyparcie rzepki,
  • osteotomia obniżająca guzowatości piszczeli lub osteotomia  medializująca guzowatość piszczeli – operacja jest wykonywana, gdy rzepka jest ustawiona zbyt wysoko lub wystąpiła lateralizacja rzepki,
  • osteotomia szpotawiąca kości udowej – pacjent może zostać zaklasyfikowany do zabiegu, gdy wystąpiła u niego koślawość stawu kolanowego,
  • plastyka wydłużająca aparat wyprostny – zabieg jest stosowany, kiedy przyczyną chondromalacji kolana jest zbyt niskie ustawienie rzepki, 
  • zabieg osteotomii polegający na ponownym zespoleniu elementów stawu kolanowego w prawidłowym ustawieniu – operacja jest wykonywana, gdy wystąpiły zmiany pourazowe w postaci nieprawidłowego zrostu po złamaniu rzepki. 

Profilaktyka chondromalacji kolana polega na utrzymaniu prawidłowej masy ciała oraz dbaniu o regularną aktywność fizyczną. Wskazane jest, aby unikać długotrwałego siedzenia ze zgiętymi kolanami (podczas pracy przy biurku należy robić częste przerwy), a jeśli wystąpiły przewlekle choroby metaboliczne lub reumatologiczne, których konsekwencją mogą być zmiany chondromalacyjne, zalecane są regularne kontrole lekarskie oraz leczenie przyczynowe [1]. 

Rehabilitacja po leczeniu chondromalacji rzepki 

Rehabilitacja przy chondromalacji rzepki powinna zostać dobrana indywidualnie, w zależności od stanu zdrowia, wieku oraz możliwości pacjenta. Plan rehabilitacji powinien uwzględniać ćwiczenia na rozciąganie mięśni wokół stawu kolanowego, a także wzmacnianie głównego stabilizatora przyśrodkowego rzepki – mięśnia czworogłowego [5]. Rehabilitacja odgrywa bardzo ważną rolę po leczeniu operacyjnym – jeśli jest prowadzona rzetelnie i w odpowiedni sposób, pacjent może powrócić do pełnej sprawności.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Informacje zawarte w dziale „Blog" serwisu NaszaRecepta.pl należy traktować jedynie jako informacyjno-edukacyjne. Treści te i porady w nich zawarte nie mogą w żadnym wypadku zastąpić bezpośredniego kontaktu z lekarzem i nie powinny być również uznawane za profesjonalną poradę medyczną. Wydawca serwisu NaszaRecepta nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywanie porad z materiałów informacyjno-edukacyjnych bez wcześniejszej konsultacji ze specjalistą.