Czym jest brzuch insulinowy i jak się go pozbyć?

Brzuch insulinowy (inaczej otyłość brzuszna lub otyłość centralna) to jeden z objawów poważnego zaburzenia metabolicznego, tzw. insulinooporności. Jak rozpoznać brzuch insulinowy? Czym jest spowodowana insulinooporność i na czym polega jej leczenie? Czy od insuliny rośnie brzuch? Jakie są inne symptomy zaburzonej reakcji na insulinę? Podpowiadamy.  

Co to jest brzuch insulinowy?

Brzuch insulinowy (inaczej otyłość brzuszna lub otyłość centralna) to jeden z ważnych objawów insulinooporności (z języka angielskiego insulin resistance). To zaburzenie metaboliczne, wskutek którego organizm nie reaguje prawidłowo na insulinę i, mimo prawidłowej podaży cukru, glukoza nie jest przekazywana do komórek ciała, tylko utrzymuje się w wysokim stężeniu we krwi [1]. Taka sytuacja z kolei, nietolerancja insulinowa, napędza do nadmiernej produkcji insuliny przez trzustkę i rozwoju hiperinsulinemii, otyłości brzusznej, a także stanu przedcukrzycowego [2]. 

• Przygotowanie do USG jamy brzusznej — jak prawidłowo przygotować się do badania?
• Puchnięcie brzucha i nóg – o czym może świadczyć?
• Brzuch tarczycowy – co to takiego, jak wygląda i jak powstaje?

Co jeszcze może wskazywać na insulinooporność? Objawy to także [1]: 

• brak energii, 
• nadciśnienie tętnicze,
• nadmierna senność, 
• obniżone samopoczucie,
• ogólne zmęczenie, 
• wzrost masy ciała,
• zwiększony apetyt. 
• zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej.

Jak wygląda brzuch insulinowy i jak go rozpoznać?

Znamy już odpowiedź na pytanie, czy od insuliny rośnie brzuch. Jak jednak rozpoznać otyłość brzuszną i brzuch insulinowy? W tym celu wystarczy zmierzyć obwód talii na wysokości górnej części kości biodrowych. Według oświadczenia sporządzonego przez naukowców z American Heart Association/National Heart, Lung and Blood Institute, [3] wynik powyżej 35 cali u kobiet (co przedkłada się na 88,90 cm) i 40 cali u mężczyzn (101,60 cm) oznacza otyłość brzuszną i wiąże się z przewlekłym ryzykiem dla zdrowia. Inny sposób na rozpoznanie otyłości brzusznej to obliczenie wskaźnika WHR (weist-hip-ratio). Parametr ten określa stosunek obwodu pasa do obwodu bioder, co świadczy o dystrybucji tkanki tłuszczowej w ciele. Jeśli WHR wynosi  więcej niż 0,8 u kobiet lub więcej niż 1,0 u mężczyzn, rozpoznawana jest otyłość brzuszna [4]. 

Jeśli zaszło podejrzenie insulinooporności (np. morfologia wskazała na wysoką insulinę na czczo lub zaobserwowano otyłość brzuszną), nie warto czekać, lepiej od razu zwrócić się o pomoc do lekarza endokrynologa lub diabetologa. O ile pierwsza wizyta musi się odbyć stacjonarnie, o tyle kolejne, np. mające na celu  uzupełnienie leków, mogą się odbyć zdalnie. Dużym ułatwieniem dla pacjentów z insulinoopornością są także recepty online – dokument wystawiony przez lekarza można zrealizować szybko w dowolnej aptece. 

Dlaczego brzuch insulinowy może być niebezpieczny dla zdrowia? 

Brzuch insulinowy wiąże się z ryzykiem poważnych powikłań zdrowotnych w przyszłości. W jego następstwie może się bowiem rozwinąć cukrzyca typu 2 [5]. Rozwój objawów tego schorzenia przebiega stopniowo, w miarę pogarszania się insulinooporności. Powikłania są bardzo niebezpieczne – należą do nich między innymi choroba wieńcowa, choroby tętnic obwodowych, niewydolność wątroby, serca i płuc, a także udar mózgu oraz zawał serca. 

Inne zdrowotne konsekwencje otyłości brzusznej i podwyższonej insuliny to także [1] [6] [7]: 

• niealkoholowe stłuszczenie wątroby oraz przewlekły stan zapalny wątroby,
• osłabiona odporność i co za tym idzie, zwiększona podatność na infekcje wirusowe,
• zwiększone ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych. 

Dieta na brzuch insulinowy

Dieta na brzuch insulinowy zakłada przede wszystkim ograniczenie spożycia żywności wysokoprzetworzonej [8]. Jedzenie typu fast food jest szybkie w przygotowaniu, ale niestety brakuje w nim wielu składników odżywczych, które zostały zastąpione niezdrowymi tłuszczami, nadmiarem soli i węglowodanami prostymi. Tymczasem, aby zapanować nad insulinoopornością, należy dostarczać organizmowi odpowiednie witaminy i minerały, białka, błonnik pokarmowy i kwasy tłuszczowe omega-3, przy jednoczesnej regulacji poziomu cukru we krwi (ograniczeniu spożycia słodyczy na rzecz produktów bogatych w węglowodany złożone).

Co jeszcze robić, gdy wystąpił brzuch insulinowy? Dieta przy insulinooporności opiera się także na ograniczeniu spożycia lub nawet całkowitej rezygnacji z alkoholu [8]. Wskazane są również przyprawy, które wspomagają termogenezę (wydzielanie ciepła przez organizm): pieprz cayenne oraz cynamon. W celu opracowania prawidłowych jadłospisów najlepiej skonsultować się z dietetykiem, który specjalizuje się w przypadkach insulinooporności.

Brzuch insulinowy – ćwiczenia

W walce z brzuchem insulinowym i wysokim poziom insuliny pomoże trening siłowy o wysokiej intensywności [9] [10]. Przykładowe ćwiczenia, jakie może wykonywać osoba z insulinoopornością to [5]: 

• martwy ciąg (ćwiczenie nie jest jednak wskazane dla osób z kontuzjami odcinka lędźwiowego kręgosłupa),
• pompki na ławce,
• przysiady z hantlami, zakończone uniesieniem hantli nad głową, aż do wyprostowania rąk, 
• trening z odważnikami kettlebell. 

Ćwiczenia na brzuch insulinowy są zalecane co najmniej trzy razy w tygodniu, należy je poprzedzić rozgrzewką i zakończyć rozciąganiem. Jeśli lekarz uzna to za konieczne, warto monitorować poziom cukru we krwi, przed ćwiczeniami, w ich trakcie oraz po treningu. Poza dietą i ćwiczeniami warto rozważyć także inne metody leczenia insulinooporności oraz cukrzycy typu 2. Jedną z nowszych jest zastrzyk insuliny wprowadzany w ścianę żołądka, tak aby możliwe było kontrolowanie tempa uwalniania insuliny do komórek organizmu.