Czas protrombinowy – co to za badanie? Kiedy się je wykonuje?

Napisano 10.03.2023 | Asystentka Medyczna | Czas czytania: 4 min.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Czas protrombinowy to jedno z ważniejszych badań krwi, które pozwalają na ocenę procesu krzepnięcia. Jest to badanie diagnostyczne, które pozwala na wykrycie zaburzeń w układzie krzepnięcia krwi. Czas protrombinowy mierzy czas, w jakim krew zaczyna krzepnąć po dodaniu substancji pobudzającej ten proces. Wyniki badania czasu protrombinowego mogą pomóc w diagnozowaniu chorób krwi, takich jak hemofilia czy zakrzepica.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Co to jest czas protrombinowy?

Czas protrombinowy – co to jest? Prothrombin Time – PT to badanie krwi, które pozwala na ocenę procesu krzepnięcia. Jest to badanie, które mierzy czas, w jakim krew zaczyna krzepnąć po dodaniu substancji pobudzającej ten proces. PT często wykonuje się w celu monitorowania skuteczności leków przeciwkrzepliwych, takich jak warfaryna, oraz do diagnozowania chorób związanych z zaburzeniami krzepnięcia, takich jak hemofilia, zakrzepica lub zwiększone ryzyko krwawienia. Badanie krwi PT mierzy czas, w jakim krew krzepnie po dodaniu czynnika tkankowego i czynnika krzepnięcia krwi VII, a wynik przedstawia się w sekundach. 

Czytaj także:

Jeśli pt norma będzie nieprawidłowa, będzie potrzebne leczenia. Na odpowiednie leki może być wystawiona recepta przez internet.

Co jest potrzebne do krzepnięcia krwi?

Krzepnięcie krwi to proces, który chroni organizm przed utratą krwi po uszkodzeniu naczynia krwionośnego. Gdy naczynie ulega uszkodzeniu, płytki krwi przylegają do jego uszkodzonej powierzchni, tworząc czop płytkowy, który zapobiega dalszej utracie krwi. Płytki krwi ulegają aktywacji i uwalniają substancje, które zwiększają ich aktywność i powodują zwężenie naczyń krwionośnych. Następnie dochodzi do powstania właściwego skrzepu poprzez utworzenie sieci włóknika, która wzmacnia i stabilizuje czop płytkowy. Proces ten zachodzi dzięki kaskadzie krzepnięcia, w której szereg czynników krwi ulega aktywacji i przekształca się w trombinę, która przekształca fibrynogen w fibrynę, tworząc sieć włókien. W ten sposób powstaje właściwy skrzep, który zatrzymuje krwawienie.

Czas protrombinowy – wskazania do badania

PT czas protrombinowy jest badaniem krwi, które wykonuje się w wielu sytuacjach klinicznych. Najczęstsze wskazania do wykonania badania PT:

  1. Monitorowanie skuteczności terapii lekami przeciwkrzepliwymi – PT jest często wykonywane u pacjentów leczonych warfaryną lub innymi lekami przeciwkrzepliwymi w celu monitorowania skuteczności leczenia i ustalenia dawek leków.
  2. Diagnostyka chorób związanych z zaburzeniami krzepnięcia – Badanie krwi czas protrombinowy może być pomocne w diagnozowaniu chorób związanych z zaburzeniami krzepnięcia, takich jak hemofilia, zakrzepica lub zwiększone ryzyko krwawień.
  3. Badanie przed zabiegami chirurgicznymi – w celu oceny ryzyka krwawienia.
  4. Badanie u kobiet w ciąży – PT może być wykonywane u kobiet w ciąży z powodu zwiększonego ryzyka zakrzepicy i krwawienia.
  5. Diagnostyka chorób wątroby – wskaźnik protrombinowy jest również często wykonywany u pacjentów z chorobami wątroby, ponieważ wątroba produkuje wiele czynników krzepnięcia, a ich niedobór może prowadzić do zaburzeń krzepnięcia krwi.

 

Czas protrombinowy – jak przygotować się do badania?

Przed wykonaniem badania czasu protrombinowego nie ma specjalnych wymagań dotyczących diety, ale należy pamiętać o kilku ważnych kwestiach, które mogą wpłynąć na wynik badania.

  1. Informuj lekarza o przyjmowanych lekach – przed wykonaniem badania PT należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, w tym o lekach przeciwkrzepliwych, aspirynie, antybiotykach i innych lekach na receptę i bez recepty. Niektóre leki mogą wpłynąć na wynik badania PT i lekarz może zalecić ich tymczasowe odstawienie przed badaniem.
  2. Nie jedz przed badaniem – zaleca się nie jedzenie przez co najmniej 12 godzin przed badaniem PT. Jedzenie przed badaniem może wpłynąć na wynik badania.
  3. Pij odpowiednią ilość wody – przed badaniem należy pić odpowiednią ilość wody, aby uniknąć odwodnienia.
  4. Unikaj nadmiernego wysiłku fizycznego – przed badaniem PT należy unikać nadmiernego wysiłku fizycznego, ponieważ może to wpłynąć na wynik badania.
  5. Informuj lekarza o chorobach i schorzeniach – przed badaniem PT należy poinformować lekarza o chorobach i schorzeniach, które mogą wpłynąć na wynik badania.

Jaka jest norma czasu protrombinowego?

Czas protrombinowy norma zależy od stosowanej metody badawczej, ale zazwyczaj mieści się w przedziale od 11 do 13,5 sekund. Wartości te są uśrednione i mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium, które wykonuje badanie.

W celu oceny wyników badania PT lekarz porównuje wynik pacjenta z normami dla danego laboratorium oraz bierze pod uwagę wyniki innych badań, takich jak wskaźnik międzynarodowy znormalizowany (INR). INR uwzględnia specyfikę stosowanego leku przeciwkrzepliwego oraz poziom protrombiny w surowicy krwi, co umożliwia lekarzowi weryfikację skuteczności leczenia. 

Czas protrombinowy za wysoki – co to oznacza?

Czas protrombinowy (PT) jest jednym z podstawowych badań krwi, które służy do oceny funkcjonowania układu krzepnięcia. Zaburzenia krzepnięcia krwi mogą powodować czas protrombinowy wysoki.

Jeśli czas protrombinowy jest za wysoki, oznacza to, że krew pacjenta krzepnie wolniej niż powinna, co zwiększa ryzyko wystąpienia krwawień. Wydłużenie czasu PT zazwyczaj oznacza niedobór witaminy K, która jest niezbędna do produkcji fibrynogenu – białek odpowiedzialnych za proces krzepnięcia.

Innymi przyczynami podwyższonego czasu protrombinowego mogą być choroby wątroby, układu żółciowego, niektóre choroby dziedziczne, niewydolność nerek, a także stosowanie niektórych leków, takich jak leki przeciwzakrzepowe, heparyna czy warfaryna.

Zakrzepica a czas protrombinowy

Zakrzepica jest chorobą, w której dochodzi do powstawania skrzepów krwi wewnątrz naczyń krwionośnych, co może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zatorowość płucna czy udar mózgu.

W zakrzepicy czas protrombinowy może trwać dłużej. Jednak PT nie jest jedynym testem stosowanym w diagnostyce zakrzepicy, ponieważ nie wszystkie rodzaje zakrzepicy wpływają na czas protrombinowy. Dlatego konieczne jest wykonanie szeregu innych badań diagnostycznych.

Czym jest czynnik krzepnięcia krwi i dlaczego jest ważny

Czynnik krzepnięcia krwi to białko, które odgrywa ważną rolę w procesie krzepnięcia krwi. Jest to kluczowy element układu hemostazy, czyli mechanizmu, który pozwala organizmowi na kontrolowanie krwawienia z uszkodzonych naczyń krwionośnych. Chorujący na zaburzenia krzepnięcia krwi są narażeni na poważne komplikacje, takie jak skazy krwotoczne czy zakrzepica.

Stężenia tego białka w organizmie są kontrolowane przez szereg czynników, w tym przez obecność heparyny, która działa jako antykoagulant i hamuje krzepnięcie krwi. 3

Ważnym momentem w życiu człowieka, w którym czynnik krzepnięcia krwi odgrywa szczególną rolę, jest poród. W momencie rozpoczęcia porodu organizm matki uwalnia hormon oksytocynę, która z kolei powoduje skurcze macicy. W trakcie porodu może dojść do uszkodzenia tkanek i naczyń krwionośnych, co wymaga szybkiej reakcji organizmu w postaci krzepnięcia krwi.

Niestety, występowanie niektórych chorób może wpłynąć na poziom tego czynnika  czynnika w organizmie. Osoby chorujące na choroby wątroby, na przykład marskość wątroby, mogą mieć zmniejszone stężenie tego białka. Z kolei niektóre leki, takie jak antykoagulanty, mogą hamować proces krzepnięcia krwi, co może prowadzić do krwawień.

Czas protrombinowy za niski – czym grozi?

Czas protrombinowy niski oznacza, że krew pacjenta krzepnie szybciej niż powinna, co zwiększa ryzyko powstawania skrzepu krwi w naczyniach.

Zazwyczaj czas protrombinowy poniżej normy jest spowodowany zwiększoną aktywnością czynnika osocza V lub VII, które są odpowiedzialne za proces krzepnięcia. Może to być wynikiem zwiększonego spożycia witaminy K, a także stosowaniem niektórych leków.

W niektórych przypadkach, niski czas protrombinowy jest skutkiem dziedzicznych chorób krwi, takich jak hemofilia lub choroba von Willebranda. W przypadku niskiego czasu protrombinowego, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem, który może zalecić dalsze badania oraz przepisać odpowiednie leczenie.

Badanie czasu protrombinowego – czy jest refundowane?

Badanie czas protrombinowy jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia w ramach podstawowej opieki zdrowotnej oraz w przypadku leczenia szpitalnego.

Wykonuje się je w laboratoriach medycznych, zwykle na podstawie skierowania od lekarza. Pacjent nie płaci za badania, jeśli wykonuje się je na NFZ.

Można je wykonać również prywatnie za opłatą. Skierowanie nie jest wtedy potrzebne.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Informacje zawarte w dziale „Blog" serwisu NaszaRecepta.pl należy traktować jedynie jako informacyjno-edukacyjne. Treści te i porady w nich zawarte nie mogą w żadnym wypadku zastąpić bezpośredniego kontaktu z lekarzem i nie powinny być również uznawane za profesjonalną poradę medyczną. Wydawca serwisu NaszaRecepta nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywanie porad z materiałów informacyjno-edukacyjnych bez wcześniejszej konsultacji ze specjalistą.