Bilirubina – czym jest? Na co wskazuje?

Bilirubina jest żółtawym pigmentem, który powstaje podczas rozpadu czerwonych krwinek. Przechodzi przez wątrobę i ostatecznie jest wydalana z organizmu. Jak można się domyślić, badanie bilirubiny mierzy poziom barwnika we krwi. Podwyższone stężenie bilirubiny może wskazywać na różne rodzaje problemów z wątrobą lub przewodami żółciowymi. O czym jeszcze świadczy? Jaki poziom bilirubiny jest niebezpieczny?

Czym jest bilirubina?

Bilirubina całkowita jest produktem ubocznym rozpadu starych krwinek czerwonych. Kiedy czerwone krwinki kończą swój cykl życiowy w organizmie, rozkładają się i przechodzą przez krwiobieg do wątroby, gdzie zostaną przetworzone. Warto wspomnieć, że bilirubina całkowita składa się z dwóch frakcji – bilirubiny pośredniej (wolna i niesprzężona) oraz bilirubiny bezpośredniej (związana i sprzężona). Pierwsza z nich nie rozpuszcza się w wodzie, a zamiast tego łączy się z albuminami w osoczu, gdzie produkuje się bilirubinę sprzężoną – rozpuszczalną się w wodzie, dzięki temu jest wydalana z organizmu człowieka wraz z żółcią. Co ciekawe, to bilirubina jest pigmentem, który nadaje żółci charakterystyczny kolor. 

• Anty HCV – o czym świadczy wynik badania?
• Triglicerydy – kiedy należy je zbadać?
• Test ROMA — na czym polega to badanie i kiedy należy je wykonać?

Jak wspomniano wyżej, zwykle organizm wydala bilirubinę przez jelita. Jednak w drodze na zewnątrz może przynieść pewne korzyści. Obecne badania sugerują, że może działać jako przeciwutleniacz, który pomaga chronić przed chorobami układu krążenia. Jednak zbyt duża ilość pigmentu może być toksyczna i jeśli nagromadzi się we krwi, będzie powodować złe samopoczucie. Jeśli zaobserwujemy u siebie niepokojące objawy choroby, warto zgłosić się do specjalisty. Po przeprowadzeniu odpowiednich badań lekarz zaleci leczenia – w tym farmakoterapię, a recepta przez Internet pozwoli na zakup medykamentów w każdej aptece na terenie Polski.

Bilirubina – co to za badanie?

Badanie bilirubiny mierzy poziom barwnika we krwi. Pracownik służby zdrowia pobiera małą próbkę krwi z żyły i wysyła ją do laboratorium w celu analizy. Placówka zmierzy stężenie pigmentu, aby ustalić, czy mieści się on w normalnym zakresie. Wysoki lub niski poziom bilirubiny może wskazywać, że część procesu rozkładania i usuwania starych krwinek czerwonych nie działa prawidłowo.

Co więcej, pracownicy służby zdrowia często wykonują testy bilirubiny, aby sprawdzić stan wątroby. Test bilirubiny jest jednym z kompleksowych testów czynności wątroby, które mierzą stężenie różnych produktów wątrobowych we krwi. Jeśli te wartości są wysokie lub niskie, mogą wskazywać, że narząd mierzy się z jakimś problemem.

Bilirubina – wskazania do badania

Badanie bilirubiny jest zwykle jednym z grupy testów sprawdzających stan wątroby. Można je wykonać w celu:

• przebadania się na żółtaczkę — zażółcenia skóry i oczu spowodowanego wysokim poziomem bilirubiny. Ten test jest powszechnie stosowany do pomiaru poziomu bilirubiny u noworodków;
• ustalenia, czy w przewodach żółciowych, w wątrobie lub pęcherzyku żółciowym, może wystąpić niedrożność;
• wykrycia choroby wątroby, zwłaszcza zapalenia wątroby, lub monitorowania jej postępu;
• oceny niedokrwistość spowodowanej zniszczeniem czerwonych krwinek;
• śledzenia, jak działa leczenie;
• oceny podejrzewanej toksyczności zażywanego leku.

Niektóre typowe testy, które można wykonać w tym samym czasie co badanie bilirubiny, obejmują:

• Testy czynnościowe wątroby – badania krwi, które mierzą pewne enzymy lub białka we krwi.
• Test poziomu albuminy i białka całkowitego – poziomy albuminy — białka wytwarzanego przez wątrobę — i białka całkowitego pokazują, jak dobrze wątroba wytwarza określone białka, które są niezbędne organizmowi do zwalczania infekcji i wykonywania innych funkcji.
• Pełną morfologię krwi – ten test mierzy rozmaite charakterystyki krwi w tym jej składniki.
• Czas protrombinowy – to badanie diagnostyczne mierzy czas krzepnięcia osocza.

Można również zbadać bilirubinę, jeśli doświadczamy objawów jak:

• ciemny mocz,
• nudności i wymioty,
• ból brzucha lub obrzęk brzucha,
• stolce w kolorze gliny,
• nadmierne zmęczenie.

Jak przygotować się do badania bilirubiny?

Badanie najlepiej wykonać w godzinach porannych. Zaleca się również, żeby pacjent był na czczo. Przed testem należy poinformować swojego lekarza o wszelkich przyjmowanych lekach.

Badanie bilirubiny wykonuje się za pomocą próbki krwi, która zwykle jest pobierana przez małą igłę wkłutą w żyłę w zgięciu ramienia. Do igły jest przymocowany mały pojemniczek, do którego trafia pobrany materiał.

Można poczuć delikatne ukłucie, gdy igła jest wprowadzana do ramienia czy krótkotrwały dyskomfort w miejscu po usunięciu igły. W miejscu nakłucia mogą wystąpić niewielkie siniaki. Następnie krew zostanie wysłana do laboratorium w celu analizy. Zwykle po badaniu można natychmiast wrócić do normalnych zajęć.

Normy bilirubiny

Wyniki badania bilirubiny są wyrażone dla bilirubiny bezpośredniej, pośredniej bądź całkowitej. Jak wspomniano wyżej, bilirubina całkowita to połączenie bilirubiny bezpośredniej i pośredniej. Zazwyczaj otrzymuje się wyniki dla bilirubiny bezpośredniej i całkowitej. 

Warto również pamiętać, że wyniki te mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium, a także mogą występować różnice w przypadku kobiet i dzieci. Na wyniki mogą mieć również wpływ niektóre pokarmy, leki lub wymagające ćwiczenia. Z tego powodu przed badaniem należy pamiętać, aby powiedzieć swojemu lekarzowi o swoim poziomie aktywności, a także o wszelkich przyjmowanych pokarmach lub lekach. 

Nie zaleca się interpretowania wyników samodzielnie, szczególnie jeśli nie posiada się do tego odpowiednich kwalifikacji. Interpretację lepiej pozostawić specjaliście.

Normy testu bilirubiny całkowitej mieszczą się w zakresie od 0,3 do 1,2 mg/dl dla osób dorosłych, natomiast w przypadku noworodków stężenie może być podwyższone i jest zależne od tego, w której dobie życia wykonano pomiar. Z kolei normy dla bilirubiny bezpośredniej wynoszą od 0,1 mg/dl do 0,3 mg/dl, a pośredniej od 0,2 mg/dl do 0,7 mg/dl.

Za wysoka lub za niska bilirubina – co oznacza?

Podwyższone stężenie bilirubiny całkowitej może świadczyć o:

• uszkodzeniu komórek wątroby oraz chorobie wątroby w tym marskości wątroby, wirusowym zapaleniu wątroby czy nowotworze wątroby;
• zastoju żółci, który jest wynikiem np. cholestazy wewnątrzwątrobowej, kamicy dróg żółciowych, niedrożności dróg żółciowych czy chorobami autoimmunologicznymi wątroby;
• nieprawidłowej hemolizie występującej wskutek m.in. chorób autoimmunologicznych, przetoczenia nieprawidłowej grupy krwi czy niedoboru niektórych enzymów;
• chorobach wrodzonych, które są powiązane z niewłaściwym metabolizowaniem bilirubiny;
• chorobach metabolicznych jak choroba Wilsona, choroba Gilberta, mukowiscydoza czy tyrozynemia;
• cholestazie ciężarnych (chwilowego podwyższenia poziomu bilirubiny w wyniku zmian hormonalnych).

Czasami podwyższony poziom bilirubiny nie jest powodem do niepokoju, np. może świadczyć o zmęczeniu organizmy, zażywaniu niektórych leków (szczególnie powodujących rozpad erytrocytów bądź komórek wątroby), a także przebyciu obciążającego ciało treningu. Niemniej jeśli odczuwamy niepokojące dolegliwości, nie należy ich bagatelizować. Również w przypadku wykrycia bilirubiny w innych badaniach np. w moczu, warto rozpocząć diagnostykę i wdrożyć odpowiednie leczenie.