Test ROMA — na czym polega to badanie i kiedy należy je wykonać?

Jak dotąd nie wynaleziono lepszego narzędzia diagnostycznego do wczesnego rozpoznania raka jajnika niż test ROMA. Co to jest za badanie? Na czym polega test ROMA? Ile się czeka na wynik? Odpowiadamy na wszystkie pytania.

Test ROMA — co to takiego?

Test ROMA (z języka angielskiego Risk of Ovarian Malignancy Algorithm) to badanie stosowane w diagnostyce raka jajnika. Nowoczesna metoda polega na pobraniu niewielkiej próbki krwi i oznaczeniu stężenia dwóch markerów nowotworowych, CA 125 i HE4 [1]. Wynik jest obliczany na podstawie algorytmu matematycznego oraz oceniany z uwzględnieniem statusu menopauzalnego kobiety i statystycznego ryzyka zachorowania na złośliwego raka jajnika. Wykonanie oznaczeń markerów ROMA CA125 i HE4 oraz obliczenie wartości ROMA jest najskuteczniejszym jak do tej pory biologicznym narzędziem diagnostycznym, pomocnym w wykrywaniu wczesnych postaci raka jajnika [1].

• Bilirubina – czym jest? Na co wskazuje?
• Badanie Holtera – jakie są wskazania?
• Czas protrombinowy – co to za badanie? Kiedy się je wykonuje?

Rak jajnika to podstępna choroba, która latami może się rozwijać bezobjawowo. Gdy pojawią się niepokojące oznaki choroby nowotworowej, zwykle jest już za późno na skuteczne leczenie. Na szczęście test ROMA z krwi pozwala na wczesne wykrycie choroby nowotworowej. Skierowanie na badanie ROMA można uzyskać od lekarza ginekologa, wskazaniem do jego wykonania są: 

• niepokojące dolegliwości — bóle w okolicach podbrzusza, krwawienie z pochwy czy też problemy z oddawaniem moczu, złe samopoczucie,
• wykryte zmiany w obrębie miednicy mniejszej,
• zakwalifikowanie pacjentki do leczenia onkologicznego.

Testu ROMA nie należy wykonywać u kobiet w wieku poniżej 18 roku życia [2]. Przeciwwskazaniami do wykonania badania ROMA są także: przebyta wcześniej choroba nowotworowa oraz przechodzenie przez chemioterapię [2]. W przypadku wątpliwości zawsze warto przed udaniem się do lekarza ginekologa odbyć wizytę zdalną, np. w formie teleporady. Lekarz przeprowadzi z pacjentką wywiad oraz podpowie, czy zaobserwowane objawy mogą wymagać pogłębionej diagnostyki. W podobny sposób na odległość można otrzymać również receptę na potrzebne leki, wystarczy w tym celu skorzystać z rozwiązania, jakim jest e-recepta. 

Jak przygotować się do badania ROMA?

Badanie ROMA polega na pobraniu z żyły łokciowej niewielkiej ilości krwi żylnej i następnie oznaczeniu stężeń dwóch markerów ROMA. Na test ROMA z krwi  najlepiej udać się w godzinach porannych (7:00 – 9:00). Poza tym nie ma konieczności specjalnych przygotowań, nie trzeba być także na czczo. W dniu poprzedzającym badanie krwi należy jedynie unikać obfitych i tłustych posiłków oraz spożywania alkoholu. Bezpośrednio przed pobraniem wskazany jest także kilkunastominutowy odpoczynek.

Jeśli pacjentka stosuje jakieś leki na stałe, warto skonsultować się z lekarzem, aby dowiedzieć się, czy należy je odstawić przed badaniem krwi, czy lepiej normalnie przyjąć leki i dopiero wykonać test ROMA. 

Test ROMA — ile się czeka na wynik? Jaka jest cena badania? 

Jak długo czeka się na rezultat testu ROMA? Wyniki badania są dostępne często jeszcze tego samego dnia lub najpóźniej w kolejnym dniu roboczym. Natomiast jeśli chodzi o to, ile kosztuje test ROMA, cena badania kształtuje się na poziomie około 120 – 150 złotych. 

Czynniki, które mogą wpłynąć na wyniki badania ROMA

Jak wiarygodny jest test ROMA? Czy może się mylić? Należy pamiętać, że na wynik badania ROMA może wpływać wiele czynników niezwiązanych z procesem nowotworowym. W szczególności niewiarygodny rezultat można uzyskać, jeśli: 

• pacjentka uda się na pobranie krwi w godzinach innych niż wyznaczone, 
• pacjentka w dniu pobrania jest przeziębiona lub gorączkuje,
• pacjentka w okresie poprzedzającym badanie nadużywała kawę lub alkohol, 
• pacjentka w okresie poprzedzającym badanie była w ogromnym stresie,
• pacjentka w dniu badania była w trakcie krwawienia miesięcznego.

Test ROMA — w którym dniu cyklu wykonać badanie? 

Badanie ROMA można wykonać w dowolnym dniu cyklu miesiączkowego z pominięciem krwawienia menstruacyjnego. 

Czy test ROMA jest wiarygodny? Co jeszcze może wpływać na wyniki? 

Wyniki badań naukowych sugerują również, aby przy interpretacji wyników badania ROMA brać poprawkę nie tylko na status menopauzalny kobiety, ale również [1]: 

• jej wiek (ze względu na zmieniające się stężenie HE4 w organizmie), 
• palenie papierosów, 
• stosowanie antykoncepcji hormonalnej.

Interpretacja wyników algorytmu ROMA

Interpretacja wyników algorytmu ROMA to zadanie lekarza. Pacjentka nigdy nie powinna samodzielnie szukać wyjaśnienia dla uzyskanych rezultatów badań laboratoryjnych. 

Test ROMA — normy

Oto jak interpretowane są wyniki badania ROMA, w zależności od statusu menopauzalnego kobiety [3]: 

• w przypadku kobiet przed menopauzą wyniki < 11,4 % oznaczają niskie ryzyko wystąpienia raka jajnika, natomiast > 11,4 % — wysokie ryzyko wystąpienia raka jajnika, 
• w przypadku kobiet po menopauzie wyniki < 29,9 % oznaczają niskie ryzyko wystąpienia raka jajnika, natomiast > 29,9 % — wysokie ryzyko wystąpienia raka jajnika. 

W przypadku kobiet w wieku przedmenopauzalnym niektóre laboratoria wskazują za wartość graniczną wynik na poziomie 7,4% [4], natomiast dla kobiet będących po menopauzie według niektórych źródeł wartość graniczna to 25,3% [4].

W przypadku uzyskania wyniku wskazującego na podwyższony poziom obu markerów ROMA, CA125 i HE4, konieczna jest pogłębiona diagnostyka (wykonanie badań obrazowych oraz badania histopatologicznego) oraz rozważenie leczenia chirurgicznego (celem operacyjnego usunięcia zmiany) [1]. Rozpoznanie powinien stawiać doświadczony ginekolog lub ginekolog onkologiczny.