CRP – czym jest i jaka jest norma? Co oznacza poszczególny wynik?

W przypadku podejrzenia zakażeń bakteryjnych lub wirusowych, a także grzybiczych i pasożytniczych, często wykonywane jest badanie CRP. Norma tego badania pozwala jednak nie tylko na oznaczenie, że u pacjentów rozwijają się zakażenia bakteryjne, ale również wykorzystywana jest do diagnostyki innego typu. Wzrost stężenia CRP obserwowany jest np. w przypadku stanów zapalnych, ponadto wyniki niemieszczące się w normie CRP mogą wskazywać na wiele różnych dolegliwości ze strony zdrowia organizmu. CRP, które nie mieści się w prawidłowym przedziale, jest wskazaniem do kontaktu z lekarzem. Co należy wiedzieć o CRP, przygotowaniu do badania, jego cenie i interpretacji wyników?

Co to jest CRP?

Jednym z często wykonywanych badań krwi jest CRP. Norma ta oznaczana jest coraz częściej w zamian badania OB. By wytłumaczyć zasadność oznaczania poziomu CRP we krwi i chorób, które mogą wiązać się z CRP, który nie znajduje się w granicy normy, w pierwszej kolejności należy wspomnieć o samym białku CRP. Co to jest? Jest to białko C-reaktywne, które wytwarzane jest w wątrobie, w odpowiedzi na pojawiający się w organizmie stan zapalny. W przypadku stanu zapalnego, w pierwszej kolejności, nawet przed pojawieniem się innych objawów stanu zapalnego, w tym także gorączki, narasta właśnie CRP. Co oznacza to dla człowieka? To białko ostrej fazy może być bardzo dobrym markerem fazy zapalnej, zdecydowanie bardziej czułym niż samo badanie OB. Białko C-reaktywne odpowiedzialne jest za utrzymanie homeostazy w organizmie i ma istotny udział w zwalczaniu bakterii. Jego stężenie w organizmie w czasie infekcji może wzrastać bardzo intensywnie – w tym nawet 1000-krotnie. Stężenie CRP rośnie już po 4-6 godzinach po rozpoczęciu stanu zapalnego lub w wyniku uszkodzenia tkanek, a najwyższe jest 1-2 dni od tego czasu. Monitorowana wartość CRP może również być pomocna do wczesnego wykrycia powikłań pooperacyjnych, w tym również może dawać lekarzowi informację o tym, że przeszczep został odrzucony. 

• MPV – czym jest, normy, interpretacja wyników
• Hemoglobina — jaka jest jej norma w organizmie?
• Co to są trójglicerydy? Prawidłowy poziom trójglicerydów we krwi.

Co oznacza badanie CRP?

Gdy lekarz zleca pacjentowi badanie CRP, norma, z którą porównuje się wynik, dostarcza cennych informacji, które pomocne mogą być we wczesnej diagnostyce wielu chorób. Szczególnie w warunkach szpitalnych często wykonuje się badanie CRP. Co oznacza ono konkretnie? Jego wynik może wskazywać na infekcję (w tym pozwala odróżnić infekcję bakteryjną od wirusowej). CRP to badanie, które wykonuje się nie tylko u osób dorosłych, ale również u dzieci, a nawet u noworodków, które mają objawy infekcji. U dziecka może być ono pomocne, by ocenić konieczność wdrożenia antybiotykoterapii przy objawach zakażenia. Należy wiedzieć, że sam wynik CRP nie wskazuje konkretnej choroby, jednak może ułatwiać diagnostykę, gdy wykonywany jest jako element dodatkowych badań. CRP, które odbiega od normy, może świadczyć nie tylko o toczącej się infekcji, ale również o stanie zapalnym, chorobach genetycznych i miażdżycy. Nieprawidłowy wynik może ponadto wskazywać również na choroby sercowo-naczyniowe, reumatoidalne zapalenie stawów czy niedokrwienie mięśnia sercowego. Nie tylko może potwierdzić lub wykluczyć podejrzewaną przez lekarza (na podstawie innych objawów/badań) przyczynę dolegliwości pacjenta, ale również może przybliżyć skalę nasilenia choroby, a także ułatwić monitorowanie postępów jej leczenia.

Jak wspomniano wcześniej, CRP jest badaniem nieswoistym, który daje sygnał alarmowy, by zwrócić uwagę na zdrowie pacjenta, ale jednoznacznie nie wskazuje przyczyny problemu. Jeśli lekarz dokona diagnozy i okaże się, że są wskazania, by stosowane były przez pacjenta leki, sprawdzić się może e-recepta. Dzięki tej opcji nie jest konieczna każdorazowa wizyta w przychodni, by pacjent mógł wykupić kończący się lek na receptę. 

Jak przygotować się do badania CRP?

Kiedy lekarz zleci pacjentowi badanie CRP, norma podawana jest wraz z wynikiem, po wykonaniu badania w danym laboratorium diagnostycznym. Badanie CRP wykonywane jest w laboratorium, na bazie pobranej wcześniej od pacjenta próbki krwi. Krew w laboratorium pobierana jest z krwi żylnej, w miejscu zgięcia łokciowego. Warto wiedzieć, że badanie CRP można również wykonać w domu. W aptece dostępne są różnego rodzaju szybkie testy CRP, które umożliwiają wykonanie oznaczenia w warunkach domowych. Wykonuje się je na bazie krwi włośniczkowej, którą pacjent samodzielnie pobiera z opuszka palca. Wynik takiego badania dostępny jest zaledwie w kilka minut, a jeśli będzie nieprawidłowy, jest to wskazanie do pilnego kontaktu z lekarzem. Jak przygotować się do oznaczenia CRP w laboratorium lub w domu? Nie są potrzebne tu szczególne przygotowania ze strony pacjenta, choć najlepiej będzie, jeśli badanie zostanie wykonane na czczo. Przed pobraniem krwi dozwolone jest wypicie tylko niewielkiej ilości wody. 

Ile kosztuje badanie CRP?

Gdy pacjentowi zlecone jest badanie CRP, norma to nie jedyna kwestia, która go interesuje. Wielu pacjentów zastanawia się również, ile kosztuje badanie CRP. Cena takiego badania nie ma znaczenia, gdy wykonywane jest ono na skierowanie wystawione przez lekarz, gdyż wówczas test objęty jest refundacją NFZ. Jeśli pacjent decyduje się wykonać test CRP prywatnie, oczywiście musi liczyć się z kosztami, które będzie musiał ponieść. Cena CRP nie jest wysoka, choć oczywiście zależne jest to od wielu czynników, w tym zwłaszcza miejsca wykonywania badania. Zazwyczaj w laboratorium za takie badanie płaci się około 15-25 zł, natomiast test CRP w aptece można kupić za 20-40 zł. 

CRP – co oznacza niski wynik?

Trzeba wiedzieć, że niski wynik CRP jest wartością pożądaną. Im mniejszy wynik badania, z tym mniejszym stanem zapalnym pacjent się zmaga. Niskie CRP to również niskie ryzyko chorób układu krążenia i serca. Gdy otrzymane w wyniku wartości CRP u pacjenta wynoszą poniżej 1 mg/l, ma on niewielkie ryzyko zawału, schorzeń układu krążenia czy chorób serca. Ryzyko jest średnie przy CRP w granicach 1-3 mg/l i wysokie w przypadku CRP powyżej 3 mg/l.

Co oznacza wysokie CRP?

Gdy badanie CRP daje wynik wysoki, może to między innymi świadczyć o toczącej się w organizmie infekcji. Jeśli CRP norma zostanie przekroczona, pacjent może zmagać się z infekcją wirusową (np. wirusowe zapalenie wątroby typu B) lub bakteryjną (np. zakażenie gronkowcami lub paciorkowcami), a nawet grzybiczą (np. kandydoza). W przypadku infekcji wirusowej poziom CRP jest znacznie niższy niż w przypadku infekcji bakteryjnej, co może być pomocne, by określić celowość stosowania antybiotykoterapii u danego pacjenta (czyli stężenie CRP pomaga odróżnić infekcję wirusową od infekcji bakteryjnej). Trzeba wiedzieć, że podwyższone CRP może pojawić się przy poparzeniu skórnym. Wysokie CRP może być związane również z RZS, a także z toczniem rumieniowatym czy zapaleniem jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna). Podwyższony poziom CRP może wiązać się ze stanem zapalnym w jamie ustnej (choroby zębów i dziąseł), zapaleniem trzustki, a dodatkowo również z chorobami sercowo-naczyniowymi lub ryzykiem ich pojawienia się. Poziom białka C-reaktywnego może być również podniesiony, gdy u pacjenta rozwija się nowotwór. Trzeba także dodać, że wyższe CRP może pojawić się również u kobiet w ciąży i jest to wskazanie do badań dodatkowych, gdyż może np. wiązać się z powikłaniami ciąży.

Jaka jest norma CRP?

Bardzo ważne jest nie tylko prawidłowe przygotowanie do badania i jego wykonanie, ale również właściwa interpretacja wyniku CRP. Norma tego badania pomocna jest do określenia, czy poziom białka C-reaktywnego we krwi pacjenta jest prawidłowy, czy też pacjent ma za wysokie lub za niskie CRP. Jaka norma dotyczy zdrowego człowieka? Zależne jest to od laboratorium diagnostycznego, jednak najczęściej podaje się, że prawidłowe stężenie białka CRP we krwi powinno być mniejsze niż 5-10 mg/l. Interpretację wyniku badania CRP należy oddać w ręce specjalisty, ponieważ na wynik CRP może mieć wpływ wiele czynników, w tym również aktywność fizyczna pacjenta, jego masa ciała, a nawet wiek oraz płeć, palenie papierosów czy przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak wysokie CRP powinno niepokoić, gdyż zależne jest to od podejrzewanej przyczyny dolegliwości u danego pacjenta, a także od wielu innych czynników. Ogólnie mówi się, że wynik powyżej 10 mg/l jest już wynikiem nieprawidłowym, który wymaga sprawdzenia. 

Jak wysokie CRP powinno niepokoić?

Jeśli pacjentowi wyjdzie podwyższone CRP i norma zostanie przekroczona, konieczny jest kontakt z lekarzem, by zdiagnozował chorobę, której konsekwencją jest wysokie CRP. Co oznacza wynik wysoki i jak wysoki wynik powinien być powodem do niepokoju? Już CRP przekraczające 10 mg/l uważa się za wynik nieprawidłowy, który może świadczyć o stanie zapalnym lub innych dolegliwościach. CRP podwyższone, którego poziom wynosi 30-40 mg/l, może świadczyć o toczącej się infekcji wirusowej. Gdy poziom CRP jest bardzo wysoki, czyli większy niż 100 mg/l, może to świadczyć o infekcji bakteryjnej. Zakażenie bakteriami G+ najczęściej wiąże się z niższym stężeniem CRP niż zakażenie bakteriami G-, gdzie stężenie CRP może przekraczać 500 mg/l. Szczególnie niebezpieczny jest poziom CRP, który o ponad 1000 przekracza wskaźnik prawidłowy. Może to świadczyć o zawale mięśnia sercowego, jednak może również dotyczyć nowotworów złośliwych, a także urazów, ponadto CRP może być tak wysokie również po zabiegu chirurgicznym. 

Jak naturalnie obniżyć CRP?

Gdy CRP norma zostanie przekroczona, wielu pacjentów zastanawia się, jak obniżyć CRP naturalnie. Oczywiście należy mieć na uwadze, że nie ma tu jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, czy też recepty na to, co można zrobić, gdy CRP wzrasta. Jak zaznaczono wcześniej, przyczyny wyższego CRP mogą być różne, stąd najważniejsze jest, by lekarz zdiagnozował, co jest przyczyną nieprawidłowego wyniku. Jeśli chodzi o obniżenie CRP, by dbać o układ krwionośny, warto postawić na prawidłową dietę i odpowiednią ilość aktywności fizycznej. Dobrze również zrezygnować z palenia tytoniu, zredukować ilość spożywanego alkoholu i zwrócić uwagę na swoją masę ciała. W przypadku infekcji i stanu zapalnego pomocne mogą być, oprócz leków, domowe sposoby na walkę z zakażeniem, w tym np. czosnek.

Czy CRP w normie wyklucza nowotwór?

Zazwyczaj najwyższe CRP notuje się u pacjentów z nowotworem złośliwym, w tym zwłaszcza rakiem związanym z układem krwiotwórczym. Wiele osób zastanawia się, czy CRP w normie wyklucza nowotwór. Trzeba zaznaczyć, że podwyższone CRP może (choć nie musi) wiązać się ze zmianami nowotworowymi u pacjenta – rak może (choć nie musi) sprawiać, że CRP wzrośnie. W związku z tym badanie CRP nie jest wykorzystywane zazwyczaj do diagnostyki chorób nowotworowych. Wysoka wartość CRP nie jest wystarczająca do rozpoznania raka (gdyż CRP może podwyższać wiele innych czynników) i konkretna jest dalsza diagnostyka w tym kierunku. Gdy u pacjenta CRP norma nie zostanie przekroczona, nie może być to również jednoznaczne z wykluczeniem obecności nowotworu.