Brzuch tarczycowy – co to takiego, jak wygląda i jak powstaje?

Brzuch tarczycowy (inaczej brzuch hormonalny) to jeden z objawów zaburzeń w funkcjonowaniu tarczycy, a konkretnie – niedoczynności tego narządu. Jak rozpoznać brzuch tarczycowy? Czym jest spowodowana niedoczynność tarczycy i na czym polega jej leczenie? Jakie są inne symptomy wskazujące na nieprawidłową pracę tarczycy? Podpowiadamy.  

Brzuch tarczycowy – czym jest?

Brzuch tarczycowy to objaw zaburzeń hormonalnych, a konkretnie – nieprawidłowego funkcjonowania gruczołu – tarczycy. Charakterystyczną oznaką jest gromadzenie się tkanki tłuszczowej na całej powierzchni brzucha oraz powiększenie (obrzęk) innych części ciała, takich jak np. uda, ramiona lub biodra. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest niedoczynność tarczycy, czyli produkowanie przez narząd zbyt małej ilości hormonów w stosunku do potrzeb organizmu [1]. 

• Wodobrzusze — co to takiego? Objawy i leczenie
• Przygotowanie do USG jamy brzusznej — jak prawidłowo przygotować się do badania?
• Puchnięcie brzucha i nóg – o czym może świadczyć?

Niedoczynność tarczycy dotyka częściej kobiety, częstość występowania tego zaburzenia rośnie wraz z wiekiem [2]. Poza charakterystycznym brzuchem tarczycowym, objawy, które mogą wskazywać na zaburzenia w funkcjonowaniu tarczycy to także [3] [4]:

• apatia,
• nadmierne zmęczenie,
• opuchnięta twarz,
• osłabione mięśnie,
• problemy z koncentracją i pamięcią, 
• spowolnione tętno,
• sucha skóra,
• stany depresyjne,
• sztywność mięśni, bóle i tkliwość,
• wole i co za tym idzie, objawy takie jak chrypka, kaszel oraz problemy z połykaniem i oddychaniem,
• wypadanie włosów,
• uczucie zimna,
• zaburzony cykl miesiączkowy,
• zaparcia, 
• zmiany nastroju,
• zmniejszona potliwość. 

W sytuacji, gdy wystąpiły objawy sugerujące niedoczynność tarczycy, takie jak np. brzuch tarczycowy, wskazana jest konsultacja z lekarzem chorób wewnętrznych i następnie endokrynologiem. Specjalista zaklasyfikuje rodzaj brzucha u mężczyzny lub kobiety do odpowiedniej grupy, a także zleci odpowiednie badania krwi oraz testy na niedoczynność tarczycy i na ich podstawie postawi odpowiednią diagnozę. O ile pierwsza wizyta u lekarza endokrynologa musi się odbyć stacjonarnie, o tyle kolejne, np. mające na celu uzyskanie kolejnej recepty na leki, mogą się odbyć zdalnie. Dzięki rozwiązaniom takim jak e-recepta online pacjent może zaoszczędzić dużo czasu i skupić się w pełni na leczeniu. 

Powody powstawania brzucha tarczycowego

Niedoczynność tarczycy rozwija się, kiedy organizm nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów tarczycy [3]. Hormony te regulują metabolizm tłuszczów i cukrów, przez co wpływają także na masę ciała. Jeśli ich poziom jest zbyt niski, u chorej osoby może dojść do gwałtownego przyrostu wagi i co za tym idzie, wystąpienia tarczycowego brzucha [4]. Co może być przyczyną zaburzeń w funkcjonowaniu narządu tarczycy? Naukowcy podają kilka możliwych powodów [3]:

• chirurgiczne usunięcie tarczycy – u osób po przebytym zabiegu usunięcia narządu rozwija się niedoczynność tarczycy, 
• leczenie nadczynności tarczycy – jeśli u pacjenta wcześniej zdiagnozowano nadczynność tarczycy i został on poddany leczeniu, może u niego wystąpić stan zupełnie odwrotny – zbyt niski poziom hormonów tarczycy, czyli niedoczynność, 
• niektóre leki – substancje aktywne takie jak mitotan czy też amiodaron mogą zaburzać czynność tarczycy, 
• radioterapia – leczenie niektórych chorób nowotworowych może wpłynąć na funkcjonowanie tarczycy, osłabiając jej czynność,
• zapalenie tarczycy Hashimoto – to choroba autoimmunologiczna, która powoduje, że organizm wytwarza przeciwciała skierowane przeciwko własnym komórkom i tkankom. Schorzenie może atakować tarczycę i osłabić jej czynność. 

Co brzuch tarczycowy mówi o zdrowiu? 

Brzuch tarczycowy może świadczyć o poważnych problemach zdrowotnych. Nieleczona niedoczynność tarczycy może bowiem prowadzić do wystąpienia śpiączki hipometabolicznej [5]. To ciężki stan, który wymaga leczenia na oddziale intensywnej terapii, w przeciwnym wypadku może zakończyć się śmiercią. 

Inne zdrowotne konsekwencje brzucha tarczycowego to [6]: 

• hiperlipidemia ze wzrostem cholesterolu całkowitego, frakcji LDL i trójglicerydów i co za tym idzie, zwiększone ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego, 
• encefalopatia Hashimoto – jest to zespół chorobowy o ciężkim przebiegu z różnorodnymi objawami ze strony układu nerwowego i symptomami w postaci zaburzeń psychotycznych. W wyniku jego rozwoju może dojść do zaburzeń mowy, zmian w zachowaniu, a także wystąpienia padaczki i epizodów udarowych, 
• niepłodność – zaburzenia w wydzielaniu hormonów tarczycy mogą się przyczynić do problemów z zajściem w ciążę, przedwczesnego wygasania czynności jajników oraz wczesnych poronień. 

Jak jeść przy brzuchu tarczycowym?

Jak zlikwidować brzuch tarczycowy? Na samym początku niezbędne jest uregulowanie gospodarki hormonalnej – tylko tak zostanie zwalczona główna przyczyna brzucha tarczycowego. Leczenie niedoczynności tarczycy polega na podawaniu brakujących hormonów tarczycy. Dzięki lekom takim jak lewotyroksyna stężenie TSH w organizmie wraca do normy, dzięki czemu może on prawidłowo funkcjonować [1]. 

Uzupełnieniem leczenia brzucha tarczycowego jest stosowanie się do określonych zaleceń żywieniowych. Co jeść na brzuch tarczycowy? Dieta zakłada [2] [3] [7]:  

• nieprzesadzanie z błonnikiem – nadmierna ilość błonnika pokarmowego w diecie przy niedoczynności tarczycy może utrudniać wchłanianie hormonów przyjmowanych w lekach, 
• ograniczenie spożycia soi – produkt ten utrudnia wchłanianie leków na niedoczynność tarczycy, 
• picie przynajmniej 2 litrów płynów dziennie,
• regularne spożywanie 5 posiłków dzienne, z zachowaniem 3 lub 4-godzinnego odstępu pomiędzy nimi,
• uzupełnianie niedoborów jodu w organizmie poprzez dietę – spożywanie większej ilości ryb morskich oraz owoców morza. 

O czym jeszcze pamiętać przy niedoczynności tarczycy? Dieta nie powinna się składać z żywności typu fast food, niemile widziane są także produkty, które wpływają na metabolizm jodu – np. rośliny z rodziny krzyżowych (kapusta, kalafior, kalarepa, brokuł, jarmuż, brukiew, rzepa) [2] [3] [7]. 

Co jeść przy niedoczynności tarczycy, aby schudnąć? Kluczowe jest dbanie o odpowiednio zbilansowaną dietę, bogatą w produkty pełnoziarniste, chude białko (kurczak, indyk, królik, perliczka, chuda wołowina, chudy schab) oraz warzywa i owoce. Należy także spożywać tylko te węglowodany, które mają niski indeks glikemiczny oraz ograniczyć spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych [2] [3] [7]. Wskazane jest również unikanie smażenia i pieczenia na rzecz duszenia i gotowania w parowarze. 

Brzuch tarczycowy – ćwiczenia 

Wiemy już, co jeść przy niedoczynności tarczycy. Co jeszcze można zrobić, żeby zlikwidować brzuch tarczycowy? Jak leczyć tę dolegliwość? Doskonałym uzupełnieniem będą ćwiczenia na brzuch tarczycowy – wprowadzenie regularnych spacerów, szybki marsz, jogging ćwiczenia na orbitreku lub jazdę na rowerze. Dodatkowo warto wykonywać ćwiczenia aerobowe, które wzmacniają mięśnie brzucha oraz kardio, które poprawiają metabolizm i wydolność [8]. Nie ma jednak uniwersalnego zestawu ćwiczeń na brzuch tarczycowy, dlatego najlepiej zgłosić się po pomoc do profesjonalisty, który dostosuje trening indywidualnie do potrzeb oraz możliwości. Poza dietą i ćwiczeniami w niedoczynności tarczycy kluczowa jest farmakoterapia. Na szczęście leczenie za pomocą sztucznych hormonów jest proste, stosunkowo bezpieczne i w większości przypadków skuteczne.