Ból pod językiem – co może być przyczyną?

Ból i zaczerwienienie pod językiem to objaw, którego nie należy bagatelizować. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy pacjent ma pewność, że ból pod językiem wynika z uprzedniego podrażnienia gorącą lub ostrą poprawą. We wszystkich innych przypadkach lepiej skonsultować stan jamy ustnej z lekarzem. Do kogo się udać? O czym może świadczyć ból od spodu języka lub z boku, przy gardle? Odpowiadamy na pytania.

Ból pod językiem – czego jest objawem?

Ból pod językiem, nasilający się podczas jedzenia lub poruszania językiem, a także opuchnięcie pod językiem, to charakterystyczne objawy kamicy ślinianek. Schorzenie polega na odkładaniu się w strukturach gruczołów ślinowych (najczęściej w śliniance podżuchwowej) drobnych, pojedynczych lub mnogich złogów fosforanów lub węglanu wapnia [1]. 

• Bąble na języku przy gardle – przyczyny zmian na języku
• Choroby języka — na co choruje język?
• Czarny język – przyczyny czarnego nalotu na języku

Ból pod językiem – przyczyny powstawania kamicy ślinianki

Do rozwoju kamicy ślinianek predysponują następujące czynniki [1]: 

• nieprawidłowości w budowie kanałów odprowadzających ślinę (np. zwężenia),
• odwodnienie organizmu,
• podwyższone stężenie wapnia w surowicy, 
• przewlekłe choroby zapalne gruczołów ślinowych, 
• zaburzenia składu śliny (np. zmiana pH będąca następstwem infekcji jamy ustnej).

Pacjent nie powinien nigdy interpretować zaobserwowanych u siebie objawów na własną rękę, wskazana jest konsultacja z lekarzem. W dzisiejszych czasach można szybko skorzystać z porady medycznej — umożliwiają to usługi medyczne, takie jak e-wizyty czy recepta przez internet. Natomiast gdy potrzebne jest dłuższe leczenie i przerwa w pracy, można także skorzystać z L4 online.

Wracając do kamicy ślinianek, może ona być związana również z chorobą autoimmunologiczną — zespołem Sjögrena. W wyniku tego schorzenia dochodzi między innymi do uszkodzenia gruczołów ślinowych [2]. Jego przyczyna jest nieznana, najbardziej prawdopodobny jest udział w etiologii czynników genetycznych i chorobowych (infekcji wirusowych) [2]. Inne objawy, które mogą wskazywać na zespół Sjögrena to także: ból i zapalenie stawów, plamica, zapalenie gruczołów łzowych, trudności podczas jedzenia oraz objawy związane z układem nerwowym, takie jak np. porażenie połowicze [2].

Ból pod językiem – leczenie kamicy ślinianki

Gdy lekarz rozpozna kamicę ślinianki, wdrażane jest leczenie, zachowawcze i/lub chirurgiczne, w zależności od stanu pacjenta. Do mniej inwazyjnych metod leczenia kamicy ślinianek należą [1]: 

• endoskopowe usuwanie kamieni, 
• ESWL (zewnątrzustrojowa litotrypsja) – rozbijanie kamieni za pomocą ultradźwięków, 
• podanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych celem załagodzenia bólu oraz zalecenie spożycia pokarmów, które pobudzą wydzielanie śliny, tak aby złogi zostały wydalone z organizmu. 

Dodatkowo, jeśli podejrzewana jest infekcja bakteryjna, stosowana jest antybiotykoterapia. Natomiast w cięższych przypadkach (np. gdy kamienie są duże), może się okazać konieczna interwencja chirurgiczna — nacięcie przewodu wyprowadzającego ślinę i usunięcie zalegającego tam kamienia [1]. Jeśli kamica ślinianek nawraca lub zmiany ulokowane są w miąższu ślinianki, lekarz może zadecydować o usunięciu całego gruczołu [1].

Ból i ropa pod językiem – przyczyny występowania

Ból i ropa pod językiem mogą świadczyć o powstaniu w jamie ustnej ropnia. Możliwe przyczyny tej dolegliwości to [3] [4] [5]: 

• infekcja w obrębie migdałków, 
• nałogowe palenie papierosów, 
• osłabiony układ odpornościowy (np. w wyniku chorowania na cukrzycę), 
• przebyta operacja w obrębie jamy ustnej, co sprzyja zakażeniom, 
• spożywanie w nadmiarze słodyczy lub pokarmów bogatych w skrobia, 
• uraz w obrębie dziąseł lub zębów, co sprzyja zakażeniom,
• zła higiena jamy ustnej – gromadzenie się na zębach płytki nazębnej, co sprzyja rozwojowi różnych drobnoustrojów.

Ropień podjęzykowy – jak sobie z nim poradzić?

W przypadku wystąpienia ropnia zęba należy udać się do dentysty. W oczekiwaniu na wizytę pacjent może zażyć wybrany środek przeciwbólowy dostępny bez recepty (np. paracetamol lub ibuprofen). Natomiast podczas wizyty lekarz zidentyfikuje źródło infekcji i je usunie poprzez nacięcie lub drenaż ropnia, leczenie kanałowe albo, jeśli wymienione metody nie są możliwe, ekstrakcję chorego zęba [3]. 

Co robić, gdy ropa pod językiem wynika z ropnia językowego? W takiej sytuacji leczenie również polega na nacięciu lub drenażu celem usunięcia ogniska infekcji, dodatkowo lekarz może zadecydować o antybiotykoterapii [4]. Zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego każdy powinien znać zasady związane z profilaktyką ropni w jamie ustnej. Wskazane jest, aby [3]: 

• myć dwa razy dziennie zęby, 
• po umyciu zębów unikać płukania jamy ustnej wodą albo płynem do płukania ust,
• ograniczyć spożycie lub nawet całkowicie zrezygnować ze słodyczy, a także produktów i napojów bogatych w skrobia,
• uczęszczać na regularne wizyty u dentysty,
• używać nici dentystycznej lub szczoteczki do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych przynajmniej raz dziennie.

Ból pod językiem – do jakiego lekarza zwrócić się o pomoc?

W sytuacji, gdy pacjent cierpi na ból pod językiem po prawej stronie lub po lewej stronie i zwróci się z tym objawem do lekarza rodzinnego, lub jeśli symptom dotyczy dziecka, pediatry, zwykle kieruje się go do periodontologa. Tak nazywa się specjalista, który diagnozuje oraz leczy choroby błony śluzowej i przyzębia. Periodontolog wykonuje również niektóre zabiegi higieniczne dotyczące zębów oraz tkanek miękkich otaczających zęby, takie jak np. kiretaż (oczyszczanie korzeni zębów oraz kieszonek dziąsłowych z pozostałości pokarmu i biofilmu bakteryjnego) czy skaling (usuwanie z powierzchni zębów kamienia nazębnego).

Bolący język – inne możliwe dolegliwości

Ból i zaczerwienienie pod językiem, nietypowy nalot na błonie śluzowej, a także nieprzyjemny zapach wydobywający się z ust, mogą świadczyć o ostrym zapaleniu błony śluzowej jamy ustnej. Dolegliwość wynika najczęściej z infekcji bakteryjnej, wirusowej lub grzybiczej, najbardziej narażone są na nią osoby, które [6]: 

• chorują na schorzenia w obrębie zębów i przyzębia,
• mają obniżoną odporność, 
• nadużywają alkohol i/lub palą w nadmiarze papierosy,
• przebyły uraz wewnątrz jamy ustnej,
• stosują źle zbilansowaną dietę i przez to mają niedobory witaminowe.

Na forach internetowych można się spotkać z tym, że kobiety będące w ciąży zadają pytania typu „dlaczego boli mnie pod językiem”. I rzeczywiście, czynnikiem, który zwiększa ryzyko rozwoju stanu zapalnego jamy ustnej, jest ciąża [6]. Wynika to z licznych zmian o charakterze hormonalnym, immunologicznym i metabolicznym, które zachodzą w kobiecym organizmie i mogą wpływać niekorzystnie na stan jamy ustnej [9]. 

Czynnikiem, który sprzyja rozwojowi stanów zapalnych w obrębie jamy ustnej, są również niektóre choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca) [6]. Jeśli cukrzyca jest źle kontrolowana i poziom cukru w ślinie jest podwyższony, sprzyja to namnażaniu bakterii i w rezultacie — zakażeniom w obrębie błony śluzowej jamy ustnej, dziąseł czy też przyzębia [10].

Leczenie zapalenia jamy ustnej polega na stosowaniu leków (przeciwzapalnych, przeciwbólowych, miejscowo znieczulających), pacjent powinien również unikać spożywania słonych oraz pikantnych pokarmów [6]. Natomiast antybiotykoterapia jest wdrażana dopiero wtedy, gdy stwierdzono zakażenie bakteryjne.

Co jeszcze może powodować ból pod językiem? Przyczyny, które są także możliwe to [7] [8]: 

• guz gruczołu ślinowego — w takim przypadku ból pod językiem nie jest jedynym objawem. Pacjent może odczuwać także drętwienie twarzy oraz mieć trudności z otwieraniem ust lub połykaniem pokarmów i płynów, wynikające z uszkodzenia nerwu podjęzykowego,
• owrzodzenia aftowe — afty mogą się pojawiać w wyniku urazu tkanki pod językiem lub w zależności od zmian hormonalnych. Owrzodzenia występują także u osób chorujących na celiakię lub cierpiących na niedobory żywieniowe, ich charakterystycznym objawem jest bolący język z boku. Dolegliwość może być odczuwana w głębi jamy ustnej, ale może się również pojawić ból języka z boku przy gardle, w zależności od lokalizacji afty,
• podrażnienie lub skaleczenie języka protezą albo aparatem ortodontycznym — tego typu uszkodzenia mogą powodować ból języka od spodu, 
• podrażnienie języka wynikające ze spożycia pikantnych albo zbyt gorących płynów lub żywności i w rezultacie kłujący ból pod językiem,
• torbiel śluzowa jamy ustnej — tego typu zmiany są najczęściej niegroźne i zanikają samoistnie, 
• torbiel limfatyczna — tego typu zmiany są zwykle nienowotworowe, niestety mogą one świadczyć o zakażeniu wirusem HIV,
• zakażenie HPV (wirusem brodawczaka ludzkiego). Infekcja HPV może prowadzić do wystąpienia zmian w postaci niewielkich, twardych guzków pod językiem. Wirus jest niebezpieczny, ponieważ niektóre z jego szczepów mogą odpowiadać za rozwój raka gardła, języka lub jamy ustnej,
• zapalenie migdałków — ból gardła i języka z jednej strony może świadczyć o rozwijającym się stanie zapalnym w obrębie migdałków. Taki objaw wymaga konsultacji u lekarza laryngologa.