Ból pięty podczas chodzenia — co oznacza? Przyczyny i leczenie

Ból pięty, nie dość, że sprawia znaczny dyskomfort i utrudnia poruszanie się, to jeszcze może świadczyć o poważnych schorzeniach. Jakie choroby mogą powodować ból pięty? Na czym polega diagnostyka i leczenie tej dolegliwości? Jak jej zapobiegać? Odpowiadamy na pytania w artykule. 

Przyczyny bólu pięty

Ból pięty może mieć związek z noszeniem źle dobranego obuwia lub wkładek do butów, wtedy objawem są często popękane bolące pięty. Bolesność może również wynikać z nieprawidłowej postawy ciała lub chorób korzeniowych (wtedy jest to tzw. ból pięty od kręgosłupa). Powodem może być także nadmierne obciążenie stóp w wyniku otyłości lub intensywnego wysiłku fizycznego. Co jeszcze może wywoływać ból pięty? Przyczyny, które są możliwe to także: 

• Czerwone stopy – co oznacza piekąca i swędząca skóra na stopach?
• Nagniotek z korzeniem – czy można usunąć go samodzielnie?
• Najczęstsze wady stópek u dzieci

• ostroga piętowa,
• zapalenie rozcięgna podeszwowego,
• deformacja Haglunda, 
• zespół kanału stępu, 
• neuropatia Baxtera. 

Omawiamy je po kolei w dalszej części artykułu. 

Ból pięty — czy to ostroga piętowa?

Jedną z możliwych przyczyn bólu pięty jest tzw. ostroga piętowa, czyli zmiany zwyrodnieniowe oraz zwapnienia zlokalizowane w dolnej części stopy, na przyczepie rozcięgna podeszwowego do kości piętowej [1]. Ostroga piętowa może poskutkować rozwojem stanu zapalnego, który objawia się poprzez nagły i bardzo dokuczliwy ból pięty pod spodem, w jej tylnej części [1]. Szczególnie często zgłaszane przez pacjentów są: ból pięty po bieganiu oraz ból pięty przy chodzeniu.

Zaobserwowanie ostrogi piętowej stanowi wskazanie do konsultacji w poradni ortopedycznej. Wielu pacjentów decyduje się na wstępną poradę telefoniczną, następnie potrzebna jest wizyta u lekarza, aby specjalista obejrzał zmiany, zlecił odpowiednie badania oraz przepisał odpowiednie leki. Kolejne wizyty, mające na celu przepisanie kolejnych leków mogą się odbywać w formie zdalnej, w tym celu wystarczy skorzystać ze sprytnego rozwiązania, jakim jest e-recepta, natomiast na kontrolach lepiej stawić się osobiście. 

Ból pięty — ostroga — przyczyny

Co wywołuje ostrogi piętowe? Przyczyną jest zwykle nadmierne obciążenie okolicy przyczepu rozcięgna podeszwowego, np. w wyniku otyłości lub intensywnego wysiłku w źle dobranym obuwiu [1]. Ostrogi piętowe mogą współwystępować z wadami wrodzonymi stóp oraz po przebytych urazach w obrębie stóp, obserwuje się je także u osób chorujących na dnę moczanową [1]. 

Przyczyny i objawy rozcięgna podeszwowego — ból pięty

Ból pięty przy chodzeniu może mieć źródło w zapaleniu rozcięgna podeszwowego. Choroba ta jest bardzo częsta u biegaczy długodystansowych, a także osób, które pracują w pozycji stojącej, np. kelnerów. Główną przyczyną zapalenia rozcięgna podeszwowego są mikrourazy i przeciążenia w obrębie rozcięgna oraz mięśni łydki [2].

Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy daje następujące objawy [2]: 

• ból zlokalizowany w środkowej partii podeszwy,
• piekący ból w okolicy spodu pięty. 

Dolegliwości mogą pojawiać się rano oraz po dłuższym siedzeniu lub staniu, ból może się nasilać podczas zginania palucha. W zaawansowanym stadium ból może trwać nawet kilka godzin. 

Choroby powodujące ból pięt — deformacja Haglunda

Przyczyną bólu pięty może być choroba Haglunda (inaczej zespół Haglunda). Tak nazywany jest bolesny, powiększony guzek, wystający z tyłu kości piętowej [3]. Deformacja przyczynia się do rozwoju stanu zapalnego, powoduje również objawy, takie jak [3]: 

• ból podczas podnoszenia stopy, 
• ból podczas chodzenia, 
• ból pięty po spoczynku,
• ból pięty z tyłu,
• obrzęk, 
• twarda skóra w miejscu deformacji,
• zapalenie kaletki.

Ból pięty — choroba Haglunda — przyczyny

Jak dotąd nie odkryto przyczyny choroby Haglunda, deformacja może się rozwinąć zarówno wskutek nadmiernej aktywności fizycznej i forsownych treningów, jak i u osób, które nie uprawiają żadnego sportu, np. w wyniku noszenia źle dopasowanego obuwia [4]. Zaobserwowano związek pomiędzy otyłością i bólem pięty w chorobie Haglunda, naukowcy biorą pod uwagę również możliwość dziedziczenia tej deformacji [4]. Co ciekawe, zespół Haglunda może odpowiadać także za ból pięty u dziecka, deformacja ta jest diagnozowana często okresie tzw. skoku pokwitaniowego [8]. 

Zespół kanału stępu — ból pięty

Za ból pięty może odpowiadać zespół kanału stępu (inaczej zespół cieśni stępu lub neuropatia uciskowa tylnego nerwu piszczelowego). Charakterystyczne objawy tej jednostki chorobowej to także: drętwienie, mrowienie oraz pieczenie odczuwane po wewnętrznej stronie kostki i/lub na spodzie stopy [5]. 

Przyczyną zespołu cieśni stępu jest ucisk na tylny nerw piszczelowy, choroba może się rozwinąć [6]: 

• w wyniku urazu (np. skręcenia kostki przebiegającego z uciskiem nerwu), 
• u pacjentów z płaskostopiem, żylakami lub artretyczną ostrogą kostną,
• u pacjentów ze zdiagnozowanymi chorobami ogólnoustrojowymi (np. cukrzycą). 

Jeśli nie zidentyfikowano przyczyny, przyjmuje się, że mamy do czynienia z idiopatycznym zespołem cieśni stępu. Nieleczona neuropatia postępuje i może doprowadzić do trwałego uszkodzenia nerwów [5], dlatego bardzo ważne jest, aby diagnoza została postawiona możliwie szybko i wdrożono odpowiednie leczenie. 

Czy przy neuropatii nerwu piszczelowego boli pięta?

Poza wyżej wspomnianym zespołem kanału stępu także neuropatia Baxtera może powodować ból pięty. W tym przypadku ból jest palący, zlokalizowany od przyśrodkowej strony kości piętowej, może promieniować w kierunku guza piętowego i nasilać podczas aktywności fizycznej [7].

Najczęstsze przyczyny neuropatii Baxtera to: 

• choroba nowotworowa, 
• ostroga piętowa, 
• otyłość, 
• płaskostopie,  
• przebyty uraz,
• stopa koślawa lub płasko-koślawa,
• stopa szpotawa,
• stopa wydrążona,
• zapalenie rozcięgna podeszwowego,
• zapalenie ścięgna Achillesa,

Diagnostyka i leczenie bólu pięty

W sytuacji, gdy zaobserwowano ból pięty, należy się udać do lekarza ortopedy. Specjalista przeprowadzi szczegółowy wywiad z pacjentem, zleci także odpowiednie badania, które pomogą w zidentyfikowaniu przyczyny dolegliwości. Należą do nich przede wszystkim badania obrazowe — RTG oraz USG. W przypadku wątpliwości lub konkretnych podejrzeń można wykonać także tomografię komputerową, rezonans magnetyczny lub, jeśli doszło do złamania zmęczeniowego — scyntygrafię. W diagnostyce neuropatii można wykorzystać również EMG – badanie przewodzenia nerwowego [4].  

Poszukując przyczyny bólu pięty, warto pomyśleć także o chorobie związanej z układem moczowym, jaką jest dna moczanowa (inaczej podagra). Ból pięty może bowiem wynikać z zapalenia stawów rozwijającego się w następstwie odkładania w organizmie kryształów moczanu [9]. Charakterystycznym objawem dny moczanowej jest silny ból pojawiający się w nocy, narastający w ciągu kilkunastu godzin do tego stopnia, że jest trudny do zniesienia. Dodatkowo mogą wystąpić: dreszcze, gorączka oraz uczucie ogólnego rozbicia [9]. Czynniki ryzyka rozwoju dny moczanowej to [9]: 

• choroby nowotworowe, 
• cukrzyca, 
• nadciśnienie tętnicze, 
• nadmierne spożycie produktów bogatych w puryny (np. mięsa lub podrobów),
• nadwaga i otyłość, 
• nadużywanie alkoholu, 
• odwodnienie, 
• stosowanie niektórych leków, które powodują wzrost stężenia kwasu moczowego,
• wiek powyżej 30 lat, 
• uwarunkowania genetycznie (zapisane w genach zaburzenie metabolizmu kwasu moczowego).

Ból pięty — leczenie

Jak poradzić sobie z bólem pięty? Leczenie będzie zależeć od przyczyny dolegliwości [1] [2] [4] [5] [6] [7]: 

• ostrogę piętową leczy się za pomocą fizjoterapii, leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz tzw. fali uderzeniowej, czyli terapii wykorzystującej gwałtowny wzrost ciśnienia w leczeniu przewlekłego bólu. W niektórych przypadkach lekarz może zadecydować także o podaniu zastrzyku ze steroidów, natomiast operacje wykonuje się rzadko. Jeśli chodzi o domowe sposoby, takie jak np. ocet na ból pięty, warto je skonsultować z lekarzem,
• zapalenie rozcięgna podeszwowego — leczenie polega na zmianie lub skorygowaniu stylu życia oraz aktywności ruchowej, istotne znaczenie dla skuteczności leczenia ma udział w fizjoterapii,
• deformacja Haglunda — leczenie niechirurgiczne polega na redukcji aktywności fizycznej, modyfikacji obuwia lub dobraniu odpowiednich ortopedycznych wkładek na ból pięty, stosowaniu okładów z lodu oraz przyjmowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Lekarz może zadecydować o wstrzyknięciu kortykosteroidów, istotne znaczenie ma również udział w ćwiczeniach rehabilitacyjnych. Operacja jest konieczna, gdy brak efektów leczenia zachowawczego lub deformacja guza piętowego jest w bardzo zaawansowanym stadium, wtedy wystająca część kostna jest usuwana, 
• zespół kanału stępu — leczenie polega na ograniczeniu aktywności fizycznej, stosowaniu specjalnych wkładek do butów lub całkowitej zmianie obuwia oraz przyjmowaniu leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Leczenie chirurgiczne jest konieczne, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów,
• neuropatia Baxtera — leczenie opiera się przede wszystkim na fizjoterapii, odpowiednio dobranećwiczenia na ból pięty mają na celu rozluźnienie tkanki, która otacza nerw oraz okolicznych mięśni. Leczenie może zostać uzupełnione o leki przeciwbólowe, a gdy fizjoterapia nie przynosi poprawy, warto rozważyć wykonanie zabiegu chirurgicznego polegającego na uwolnieniu nerwu podeszwowego bocznego. 

Ból pięty — zapobieganie

Na koniec kilka słów o profilaktyce. Jak uniknąć rozwoju chorób, które mogą powodować ból piety? Bardzo ważne jest: 

• dobieranie wygodnego obuwia, zarówno na co dzień, jak i do uprawiania sportu, 
• wykonywanie ćwiczeń (np. biegania) na twardym podłożu, 
• unikanie długotrwałego chodzenia w butach na obcasie,
• utrzymywanie prawidłowej masy ciała przez zdrową dietę i umiarkowaną, regularną aktywność fizyczną.