Błyski w oku – czym są, co je powoduje i jak je leczyć?

Rozróżnia się trzy rodzaje błysków w oku — fotopsje, fosfeny i teichopsje. Mają rozmaite przyczyny i różne postacie. Najczęściej nie stanowią zagrożenia. Co powoduje powstawanie błysków w oku? Jak je leczyć?

Czym są błyski w oku?

Błyski to zjawiska, które zaburzają pole widzenia. Te wrażenia wzrokowe powstają w gałce ocznej albo w układzie nerwowym przez pobudzanie przez inne bodźce niż światło struktur siatkówki, nerwu wzrokowego czy struktur ośrodkowego układu wzrokowego, a także jako skutek działania czynników mechanicznych czy chorób współistniejących. Często nie wymagają leczenia, jednak jeśli towarzyszą im nieprzyjemne dolegliwości, to warto zgłosić się na kontrolę do specjalisty. Pierwsza konsultacja musi odbyć się stacjonarnie w gabinecie lekarskim, jednak na następne wizyty można już umawiać się zdalnie. Umożliwiają to takie nowoczesne rozwiązania jak e-recepta online czy teleporada.

• Atak jaskry — objawy. Jak ją rozpoznać?
• Drganie pod okiem – co oznacza? Jak je zdiagnozować?
• Przekrwione oczy — czego mogą być objawem?

Błyski przed oczami — objawy

Wyróżnia się trzy główne rodzaje zjawisk wzrokowych zaburzających pole widzenia w oku. Pierwszym typem są fotopsje. Pacjenci opisują je jako błyski światła, które pojawiają się w polu widzenia. Występują jak skutki nieprawidłowego pobudzenia struktur oka czy układu nerwowego. Drugim rodzajem są fosfeny. Zjawiska entoptyczne opisuje się jako męty ciała szklistego. Można wówczas zaobserwować nitki przed oczami. Najczęściej wywołują je czynniki mechaniczne. Ostatni typ to teichopsje — błyski, które towarzyszą migrenowemu bólowi głowy z aurą wzrokową albo aurze migrenowej bez dolegliwości bólowych. Ich druga nazwa, czyli „iluzje fortyfikacyjne” pochodzi od kształtów, jakie błyski przyjmują w polu widzenia.

Błyski w oczach — przyczyny

Widzenie błysków światła w kąciku oka może być spowodowane różnymi czynnikami. Niektóre przyczyny mogą być związane ze zdrowiem oczu, podczas gdy inne ze schorzeniami współwystępującymi.

Za błyski w polu widzenia może odpowiadać tylne odłączenie ciała szklistego. Ciało szkliste jest żelową substancją wewnątrz gałki oka. Wraz z wiekiem jej konsystencja staje się płynna, odłączając się od siatkówki. Jeśli dzieje się to zbyt szybko, może powodować małe błyski światła, zwykle w kąciku pola widzenia. Może również powodować męty w oku — zagęszczone i rozrzedzone fragmenty mające postać kresek, plamek czy kropek.

Błyski oczu mogą być objawem podobnego zjawiska, czyli odwarstwienia siatkówki. Zjawisko ma miejsce, gdy siatkówka oddziela się od błony naczyniowej oka. Oddzielona siatkówka nie ma dostępu do substancji dostarczanych wraz z krwią, a w związku z tym nie może odpowiednio funkcjonować. Z tego powodu należy jak najszybciej wdrożyć leczenie.

Kolejną potencjalną przyczyną pojawiania się błysków w oczach jest zapalenie nerwu wzrokowego. Zaburzenie występuje, gdy w nerwie wzrokowym rozwija się stan zapalny. Może to być spowodowane infekcją lub zaburzeniem związanym z nerwami, takim jak stwardnienie rozsiane. 

Błyski w oku w ciemności mogą być również spowodowane czynnikami mechanicznymi w tym uciskiem na siatkówkę albo jej gwałtownym i szybkim poruszaniem. Przykładowo można tego doświadczyć przy mocnym pocieraniu oczy, gdy ma się intensywny kaszel lub doznało się urazu głowy.

Choroby oczu często objawiają się błyskami światła. Jednak zaburzenia widzenia niekoniecznie muszą być spowodowane problemem związanym z oczami. Może to być objaw choroby czy infekcji jak:

• Migrenowy ból głowy — zaburzenia widzenia często towarzyszą aurze migrenowej. Można zobaczyć błyski światła, zygzakowate linie, gwiazdy lub kropki światła w polu widzenia. Objawy te zwykle ustępują w ciągu 60 minut.
• Padaczka — zazwyczaj jest krótsza (2 minuty) w porównaniu z aurą migrenową (15 do 60 minut).
• Przemijający atak niedokrwienny (TIA) — występuje, gdy skrzep krwi tymczasowo ogranicza przepływ krwi do mózgu. TIA mogą powodować zaburzenia widzenia, w tym błyski światła w oczach.
• Chwilowe niedokrwienie siatkówki — komórki nerwowe siatkówki są bardzo czułe i z tego powodu nawet krótkotrwałe niedokrwienie może skutkować występowaniem błysków w polu widzenia. Często jest to związane z niskim ciśnieniem tętniczym, hiperwentylacją, wstrząsem anafilaktycznym, ortostatycznym zaburzeniem ciśnienia, utratą dużej ilości krwi w krótkim czasie czy pośpieszną zmianą pozycji.
• Cukrzyca — błyski światła lub męty mogą być objawem retinopatii cukrzycowej.
• Nowotwory — guzy w różnych obszarach oczu lub mózgu mogą powodować błyski w polu widzenia podczas poruszania głową lub szyją.

Migotanie przed oczami, a także falowanie obrazu, oczopląs czy uczucie mrowienia są często przyczynami zaburzeń neurologicznych. Błyski mogą również występować jako wynik zaburzeń oddychania, arytmii, skoków ciśnienia czy zaburzeń układu pokarmowego.

Jak często występują błyski w oku?

Zaburzenia widzenia są różnie opisywane przez pacjentów. Mogą objawiać się jako:

• jasny punkt lub smuga światła,
• mroczki i błyski w oku,
• postrzępione światło, które wygląda jak błyskawica (zygzaki),
• wybuchy światła, które wyglądają jak fajerwerki lub flesze aparatu,
• iskierki,
• męty w oku albo przed oczami,
• czarne punkty (kropki, nitki, plamki, gwiazdki) w polu widzenia,
• falowanie obrazu.

Może również pojawić się uczucie mrowienia czy pulsowanie gałki ocznej, spadek ostrości widzenia, ból i zawroty głowy, a także chwilowe zaburzenia równowagi i problemy z dotykaniem przedmiotów.

Ze względu na ich rozmaity charakter, indywidualne odczucia jednostki oraz rozmaite podłoże są powszechnie zgłaszane przez pacjentów. Najczęściej występują u ludzi w starszym wieku (po 60. roku życia) albo jako symptomy towarzyszące chorobom (np. migrena).

Jak wygląda diagnostyka błysków w oku?

Trzeba pamiętać, że każde poważne uszkodzenie oka również wymaga natychmiastowej pomocy medycznej. Warto umówić się na wizytę u okulisty, optometrysty lub lekarza pierwszego kontaktu, jeśli:

• występuje nagłe nasilenie błysków światła w oku lub oczach,
• obserwuje się wzrost wielkości i liczby mętów,
• pojawiła się nagła zmiana widzenia,
• drastycznie pogorszyła się jakość widzenia,
• występują inne objawy np. ból głowy czy zaburzenia równowagi.

Lekarz przeprowadzi szczegółowy wywiad z pacjentem. Skupia się na rodzaju zmian w polu widzenia, częstotliwości, z jaką występują oraz dodatkowym symptomom, które odczuwa jednostka. Lekarz może określić przyczynę błysków światła na podstawie rodzaju, czasu trwania i lokalizacji tych zaburzeń widzenia.

Następnie należy wykonać badania w tym badanie ultrasonografem (USG) oraz badanie dna oka z rozszerzeniem źrenic. W przypadku dalszych wątpliwości lekarz może zalecić kontynuowanie diagnostyki w tym np. badanie tomograficzne układu nerwowego.

Błyski w oku — leczenie

Trzeba zaznaczyć, że nie istnieje możliwość zapobiegania powstawaniu błysków w oczach. Zmiany są zwykle leczone ze względu na stan, który je powoduje. Jeśli doświadcza się teichopsji związanych z migreną, leczenie napadowego bólu głowy może pomóc złagodzić zmiany w polu widzenia. 

Z kolei fosfeny pojawiają się sporadycznie i są w większości traktowane jako fizjologiczne zmiany. Z tego powodu nie są poddawane leczeniu. Jeśli jednak występują jako objawy innych chorób (jak zaburzenia ukrwienia, niewydolność w układzie kręgowo-podstawnym czy zawał płata potylicznego mózgu), trzeba wyleczyć wywołujący je stan.

Fotopsje całkowicie ustaną po odklejeniu się ciałka szklistego. W zależności od stanu pacjenta można zastosować leczenie laserowe albo przeprowadzić zabieg operacyjny. Jednak takie działanie wdraża się w przypadku naderwania albo rozerwania siatkówki.