Biegunka u dziecka – możliwe przyczyny i leczenie

Przedłużająca się biegunka u dziecka może doprowadzić do odwodnienia organizmu, na tyle poważnego, że konieczna będzie hospitalizacja i nawadnianie dożylne [1]. Jak temu zapobiec? Po zauważeniu pierwszych objawów biegunki trzeba zareagować odpowiednio wcześnie. Co można zrobić? Kiedy udać się do lekarza?  Na czym polega leczenie biegunki u dzieci? Odpowiadamy na te pytania w niniejszym artykule.

Biegunka u dziecka – czym jest?

Czym jest biegunka u małego dziecka (inaczej rozwolnienie u dziecka)? Tak nazywamy stan, w którym maluch oddaje stolce o bardziej wodnistej konsystencji, w zwiększonej ilości w ciągu doby [2]. Ponieważ jednak niemowlaki karmione w sposób naturalny piersią często oddają stolec, WHO wprowadziło pewne bardziej konkretne kryteria rozpoznania biegunki w zależności od sposobu karmienia dziecka [3].  

• Biegunka w ciąży – o czym może świadczyć? Przyczyny i leczenie
• Biegunka tłuszczowa – przyczyny. Jak ją leczyć?

Objawy biegunki u dziecka 

Silna biegunka u dziecka karmionego piersią objawia się poprzez wyraźnie częstsze, wodniste oraz „strzelające” stolce [4], natomiast u niemowlaka karmionego mlekiem modyfikowanym biegunka jest rozpoznawana dopiero wtedy, gdy stolec jest bardziej płynny oraz oddawany częściej w ciągu doby [5]. 

Jeśli chodzi o dzieci w wieku starszym, u nich charakterystyczne objawy biegunki to [4]:  

• krew, ropa lub śluz w stolcu, 
• oddawanie znacznie większej liczby stolców w ciągu dnia, 
• zmiana konsystencji stolca (na półpłynny lub wodnisty). 

Silna biegunka u dziecka może dać także dodatkowe objawy, takie jak bóle brzucha, gorączka, nudności czy też wymioty [4] [6].

Ponieważ w przebiegu rozwolnienia dochodzi do utraty wody oraz elektrolitów, silna biegunka u dziecka, zwłaszcza małego, np. w wieku niemowlęcym, może doprowadzić do poważnego odwodnienia. Z tego powodu nie należy lekceważyć objawów biegunki. Na szczęście w dzisiejszych czasach każdy ma o wiele łatwiejszy dostęp do lekarzy różnych specjalności i może się umówić na teleporadę. Bardzo wygodnym rozwiązaniem są także recepty online, czyli recepty wystawione przez Internet. Dokument ten działa jak klasyczna recepta i może zostać zrealizowany w dowolnej aptece. Rozwiązanie to pozwala zaoszczędzić dużo czasu oraz zareagować szybko w obliczu danego problemu zdrowotnego. 

Przyczyny biegunki u dziecka 

Czym może być spowodowana biegunka u dziecka? Przyczyny to najczęściej zakażenia wirusowe, przede wszystkim wywołane przez rotawirusy [4]. Inne możliwe, choć rzadsze powody biegunki dziecięcej to: 

• alergia pokarmowa,
• infekcje bakteryjne, 
• nietolerancja pokarmowa, 
• zatrucie pokarmowe,
• zarażenie pierwotniakami lub pasożytami jelitowymi.

Jak długo może trwać biegunka u dziecka?

Silna biegunka u dziecka zwykle ustępuje samoistnie, do tygodnia od zauważenia jej pierwszych objawów [4]. Natomiast jeśli chodzi o wymioty towarzyszące biegunce, dolegliwość ustępuje zwykle po 1-2 dniach [4]. 

Biegunka u dziecka – kiedy udać się do lekarza?

Do lekarza należy się zgłosić w sytuacji, gdy biegunce towarzyszą objawy takie jak np. [3] [4]:

• brak apetytu,
• brak poprawy, 
• chrypka i bezgłos,
• intensywne wymioty,
• liczne, tryskające stolce, 
• niechęć do picia,
• płacz pozbawiony łez,
• rzadkie i skąpe oddawanie moczu,
• stolec z krwią,
• suchy język,
• wybitnie wzmożone pragnienie,
• wymioty,
• wysoka gorączka,
• zaburzenia stanu świadomości, 
• zapadnięte gałki oczne.

WAŻNE: jeśli u dziecka wystąpiły objawy odwodnienia, takie jak np.: płacz bez łez, suche śluzówki, sucha skóra, ubytek masy ciała, wybitnie wzmożone pragnienie, zapadnięte gałki oczne lub zapadnięte ciemię [1], należy niezwłocznie zgłosić do lekarza. Specjalista oceni stopień odwodnienia i zadecyduje o odpowiedniej metodzie leczenia. Jeśli odwodnienie jest poważne, może być konieczna hospitalizacja i wdrożenie nawadniania drogą dożylną [4]. 

Gdy biegunka ma ciężki przebieg, jest krwista lub trwa ponad 2 tygodnie (ma charakter przewlekły), konieczna może się okazać pogłębiona diagnostyka laboratoryjna oraz mikrobiologiczna [4]. Gdy zdiagnozowano czerwonkę bakteryjną spowodowaną zakażeniem bakterią Shigella lub zakażenie enterokrwotocznym szczepem Escherichia coli, który powoduje krwawe biegunki, lekarz może podjąć decyzję o wstrzymaniu kontaktu z innymi dziećmi aż do ustąpienia biegunki lub nawet do czasu uzyskania ujemnych wyników badania bakteriologicznego [4]. 

Leczenie biegunki u dzieci

Co stosuje się na biegunkę u dzieci? Leczenie polega na podawaniu preparatów elektrolitowych [2] [3]. Dzięki temu uda się przywrócić równowagę elektrolitową. Co jeszcze można zrobić, gdy wystąpiła biegunka u dziecka? Jak leczyć malucha w domu? Kluczowe jest nawadnianie – podawanie wody lub herbaty z rumianku, a także wprowadzenie lekkostrawnej diety [2] [3]. Do zaleceń dotyczących nawadniania należy się stosować także wtedy, gdy u dziecka wystąpiły wymioty.

W większości przypadków biegunka u dziecka nie wymaga stosowania leków przeciwdrobnoustrojowych, natomiast można rozważyć podanie dziecku choremu na ostrą biegunkę probiotyków o udokumentowanym działaniu. Szczepy bakterii takie jak np. Lactobacillus wspomogą organizm w walce z drobnoustrojami, które mogły wywołać biegunkę [4]. 

Jak zapobiec wystąpieniu biegunki u dziecka? Najprostszy sposób to przestrzeganie elementarnych zasad higieny, a także stosowanie się do zaleceń sanitarnych podczas przygotowywania i przechowywania jedzenia [4]. W przypadku niemowląt przed biegunką uchroni np. mycie oraz wyparzanie butelek, a także dokładne mycie rąk przed dotykaniem bobasa [3]. W profilaktyce biegunki pomocne jest także szczepienie przeciwko rotawirusom – to najczęstsza przyczyna ostrych biegunek u dzieci [4].