Zatrucie dwutlenkiem węgla – czy jest możliwe? Objawy i leczenie

Stan powiększonego ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla we krwi to hiperkapnia. Pojawia się, gdy w powietrzu, którym oddycha człowiek, jest za duże stężenie CO₂. Może on również pojawić się w organizmie podczas przemian metabolicznych. Do zatrucia dwutlenkiem węgla może dojść także na skutek niedrożności kominów lub kratek wentylacyjnych.

Zatrucie dwutlenkiem węgla, czyli czym jest hiperkapnia?

Na prawidłową ilość tlenu i dwutlenku węgla we krwi wpływają dwa czynniki: wentylacja płuc i przepływ krwi przez płuca. Zaburzenia jednej z tych funkcji mogą prowadzić do niewydolności oddechowej. Wyróżniamy jej dwa rodzaje:

• Zatrucie wziewne – objawy, przyczyny. Kto jest na nie najbardziej narażony?
• Ile trwa zatrucie alkoholowe i jak je rozpoznać?
• Jak wygląda zatrucie nikotyną? Pierwsza pomoc, objawy i leczenie

• częściowa niewydolność oddechowa (hipoksemiczna), w której dochodzi do obniżenia wartości tlenu we krwi;
• całkowita, gdy występuje jednocześnie hipoksemia i hiperkapnia.

Ilość gazu rozpuszczonego we krwi mierzy się, oznaczając jego ciśnienie parcjalne w badaniu gazometrycznym. Do takiego badania pobiera się krew tętniczą z tętnicy promieniowej lub udowej. Jednostką ciśnienia parcjalnego gazu są milimetry słupa rtęci (mm Hg) lub kilopaskale (kPa).

Norma dla ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla we krwi tętniczej wynosi od 32 do 45 mm Hg lub 4,27-6,00 kPa. Powyżej tych wartości stwierdza się hiperkapnię. Dla ciśnienia parcjalnego tlenu prawidłowe wartości to: 75-100 mm Hg lub 10-13,33 kPa.

Jeśli w organizmie człowieka dochodzi do hiperkapnii, czyli zatrucia dwutlenkiem węgla i występują niepokojące objawy, niezbędne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia. Szybkie otrzymanie potrzebnych leków ułatwi skorzystanie z takiego rozwiązania jak e-recepta online. Dzięki temu pacjent w ciągu kilkunastu minut otrzymuje czterocyfrowy kod, który wystarczy przedstawić w aptece wraz z numerem PESEL, aby wykupić niezbędne leki.

Zatrucie dwutlenkiem węgla – przyczyny

Najczęstszą, wynikającą z czynników wewnętrznych (endogenną), przyczyną hiperkapnii jest niewydolność oddechowa. Wynika ona z utrwalonego lub ostrego stanu chorobowego. Do chronicznych stanów hiperkapnii zaliczamy m.in. przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP), rozedmę, napady astmy oskrzelowej oraz zespół bezdechu sennego.

Zatrucie CO₂ jest także przyczyną hiperkapnii, jeśli występuje on w dużej ilości w powietrzu. Wdychanie dwutlenku węgla (20%), jeśli jest skumulowany w zamkniętej przestrzeni, w krótkim czasie powoduje utratę przytomności, a po kilkunastu minutach – śmierć. Jeśli natomiast stężenie dwutlenku węgla wynosi powyżej 30%, wtedy zatrucie czadem jest przyczyną natychmiastowej śmierci.

Zatrucie dwutlenkiem węgla – objawy

Dwutlenek węgla, zwany potocznie czadem, to związek chemiczny z grupy tlenków węgla, które w atmosferze występują w II stopniu utlenienia. To substancja silnie toksyczna, która powoduje zatrucie czadem.

Wdychanie dwutlenku węgla powoduje, że czad dociera do organizmu przez układ oddechowy, a następnie przenika do krwiobiegu. Dwutlenek węgla w organizmie, szybko wiąże się z hemoglobiną  i innymi metaloproteinami zawierającymi żelazo, co prowadzi do zablokowania dopływu tlenu.

Zatrucie CO₂, czyli zaczadzenie dymem, powoduje objawy, które mogą nie być charakterystyczne i dlatego trudno je rozpoznać. Może wystąpić gorsze samopoczucie i ból głowy.  Dolegliwości te mogą być groźne, gdy łączą się z zawrotami głowy, wymiotami, nudnościami oraz sennością i ogólnym osłabieniem organizmu. Zatrucie dwutlenkiem węgla może powodować różne objawy, są one zależne od stężenia CO₂ w powietrzu i stężenia karboksyhemoglobiny we krwi.

Objawy zatrucia dymem z kominka to:

• duszności;
• zaburzenia pamięci;
• problemy ze wzrokiem;
• kołatanie serca;
• brak czucia w palcach;
• upośledzenie psychiczne;
• pierwsze objawy parkinsonizmu, np. drżenie mięśni i sztywny wyraz twarzy.

Zatrucie dwutlenkiem węgla powoduje halucynacje, a w ciężkich przypadkach może doprowadzić do uszkodzenia pnia mózgu, zaburzeń mowy oraz uszkodzenia mięśnia sercowego, nerek i wątroby.

Co robić, gdy wystąpią objawy zatrucia czadem? Najlepiej jak najszybciej wynieść poszkodowanego na świeże powietrze, w bezpieczne miejsce i wezwać karetkę pogotowia oraz straż pożarną.

Bóle głowy i pogorszone samopoczucie to objawy potwierdzające lekkie zatrucie czadem. Co robić w takim przypadku? Na pewno zapewnić osobie poszkodowanej dostęp do świeżego powietrza oraz rozluźnić odzież pod szyją. Jednak nawet przy niewielkim zaczadzeniu potrzebna jest konsultacja lekarska, ponieważ wdychanie małych ilości czadu jest również bardzo szkodliwe dla organizmu.

Zatrucie dwutlenkiem węgla – gdzie może mieć miejsce?

Tlenek węgla, czyli czad, powstaje na skutek niepełnego spalania gazu (ziemnego, butanu oraz propanu z butli gazowej) w uszkodzonych palnikach, np. w piecykach gazowych. Jego zwiększona ilość może występować w nieodpowiednio wietrzonych pomieszczeniach, ogrzewanych piecami opalanymi węglem, koksem, naftą oraz kominkami, gdzie spalane jest drewno. Do zaczadzenia może dojść na skutek niesprawnych przewodów kominowych.

Tlenek węgla wchodzi także w skład dymów pożarowych, z tego powodu do zaczadzenia może dojść także w trakcie pożaru. Zatrucie czadem może spowodować gaz wydobywający się z samochodu z włączonym silnikiem pozostawionym w zamkniętym garażu. Podwyższone stężenie dwutlenku węgla może występować także w innych miejscach jak kompostowniki, szamba oraz silosy. Wiąże się to z procesami gnilnymi powstających w takich zbiornikach. Zwiększone stężenie dwutlenku węgla może wystąpić we wnętrzach kontenerów, cysternach oraz w ładowniach statku. Niebezpieczeństwo zatrucia dwutlenkiem węgla istnieje w pomieszczeniach, gdzie składowany jest suchy lód, w nieodpowiednio wentylowanych warsztatach samochodowych oraz w kopalniach.

Czy dwutlenek jest szkodliwy? Tak, ten nieorganiczny związek chemiczny może doprowadzić do utraty przytomności, a nawet do śmierci poszkodowanego. Warto wiedzieć, że CO₂ jest cięższy od powietrza, którym oddycha człowiek, kumulacja dwutlenku węgla następuje blisko podłoża. Chcąc pomóc osobie, która ma objawy zaczadzenia dymem, trzeba pamiętać również o swoim bezpieczeństwie. Najważniejsze jest zawsze zabranie poszkodowanych z miejsca, gdzie jest duże stężenie dwutlenku węgla, ułożenie ich w pozycji bezpiecznej oraz wezwanie służb ratunkowych.

Hiperkapnia – leczenie i niebezpieczne powikłania

Leczenie hiperkapnii trzeba rozpocząć od właściwej diagnostyki i określenia ilości gazu rozpuszczonego we krwi.  W tym celu należy wykonać badanie gazometryczne.

W celu złagodzenia objawów hiperkapnii stosuje się tlenoterapię 60-procentową mieszanką tlenu. Natomiast ciężka niewydolność oddechowa wymaga intubacji i wentylacji mechanicznej. W przypadku wystąpienia zapalenia płuc stosowana jest antybiotykoterapia,  a w zapaleniu astmy należy wdrożyć leki rozszerzające oskrzela i zmniejszające obrzęk błony śluzowej.

Nieleczona hiperkapnia może doprowadzić do poważnych konsekwencji. Wskutek powikłań może dojść do rozszerzenia naczyń mózgowych, kwasicy oddechowej oraz do zatrzymania oddechu. W przypadku zatrucia dwutlenkiem węgla najpierw pojawiają się duszność i nudności, potem następuje ból głowy i zaburzenia świadomości. To ostatecznie może prowadzić do utraty przytomności, a nawet do śmierci.

Zatrucie dwutlenkiem węgla może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych oraz do hiperkapnii. Aby uniknąć takich zagrożeń, trzeba dbać o sprawność przewodów kominowych i odpowiednią wentylację w pomieszczeniach. Dodatkowo należy zaopatrzyć się w czujnik czadu.