Zapalenie cewki moczowej — przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie cewki moczowej dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Co je powoduje? Jakie są charakterystyczne objawy? Czy infekcja cewki moczowej jest niebezpieczna? W jaki sposób uniknąć zakażenia oraz na czym polega leczenie? Odpowiadamy na te pytania w dzisiejszym artykule.

Zapalenie cewki moczowej — przyczyny

Przyczyną zapalenia cewki moczowej jest najczęściej zakażenie drobnoustrojami, do którego dochodzi podczas kontaktów seksualnych [1]. Rzadko zdarza się, że za zapalenie cewki moczowej odpowiada inny czynnik, np. przebyte cewnikowanie, wprowadzenie do cewki moczowej ciał obcych czy też powikłana infekcja układu moczowego [1]. 

• Przeziębiony pęcherz u dziecka – jak rozpoznać i leczyć?
• Ekstrofia pęcherza — co to jest? Przyczyny, leczenie
• Krwotoczne zapalenie pęcherza – jak je rozpoznać i leczyć

Zakażenie cewki moczowej powinno być leczone niezwłocznie po zauważeniu niepokojących objawów. Pomoże to nie tylko zapobiec rozwojowi powikłań, ale również dalszemu zarażaniu innych osób. Skierowanie na badania laboratoryjne można szybko uzyskać od lekarza drogą online. W podobnej formie może się odbyć wizyta mająca na celu wyjaśnienie wyników wykonanych badań lub przepisanie określonych leków, gdy już zostanie postawione rozpoznanie. Dzięki rozwiązaniom takim jak recepta przez Internet pacjent może uzyskać pomoc w krótkim czasie.

Wracając jeszcze do przyczyn zapalenia cewki moczowej, lekarze rozróżniają dwa typy tego schorzenia [1] [2] [3]:

• swoiste zapalenie cewki moczowej (rzeżączkowe zapalenie cewki moczowej) — w tym przypadku przyczyną zakażenia jest gram-ujemna bakteria dwoinka rzeżączki (Neisseria gonorrhea). Do zakażenia najczęściej dochodzi podczas stosunku seksualnego, okres inkubacji wynosi od 2 do 5 dni,
• nieswoiste zapalenie cewki moczowej (nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej) — za stan zapalny odpowiadają inne drobnoustroje, nie wszystkie z nich są przenoszone drogą płciową. 

Niektóre źródła podają jeszcze trzeci typ zapalenia cewki moczowej, mianowicie niespecyficzne zapalenie cewki moczowej. Termin ten odnosi się do zapalenia cewki moczowej, które nie ma znanej przyczyny.

Możliwe przyczyny nieswoistego (nierzeżączkowego) zapalenia cewki moczowej [2] [3] to:

• bakterie Ureaplasma urealyticum. Ten drobnoustrój jest podejrzewany, gdy nie ma innej możliwej do zidentyfikowania przyczyny nierzeżączkowego zapalenia cewki moczowej,
• chlamydie, najczęstszą nierzeżączkową przyczyną zapalenia cewki moczowej jest zakażenie Chlamydia trachomatis, przenoszone drogą płciową,
• grzyby, np. Candida albicans. Drożdżaki mogą powodować infekcje dróg moczowo-płciowych,
• mykoplazmy (bakterie z rodziny Mycoplasmataceae), czyli małe samoreplikujące się bakterie pozbawione ściany komórkowej, mogą stanowić przyczynę nawracającego zapalenia cewki moczowej,
• rzęsistek pochwowy Trichomonas vaginalis — pierwotniak ten jest przenoszony drogą płciową i infekuje układ moczowo-płciowy zarówno kobiet, jak i mężczyzn,
• wirusy (np. wirus opryszczki). Dwuniciowy wirus DNA może stanowić przyczynę infekcji narządów płciowych obejmującą także układ moczowy.

Zapalenie pęcherza i cewki moczowej — przyczyny nieinfekcyjne

Jeśli chodzi o nieinfekcyjne przyczyny cewki moczowej, możliwe są także [3]: 

• niebakteryjne zapalenie cewki moczowej wskutek przebycia urazu dróg moczowych,
• podrażnienie w wyniku cewnikowania lub wprowadzenia do cewki moczowej ciała obcego,
• podrażnienie okolicy narządów płciowych wskutek nacisku spowodowanego noszeniem zbyt ciasnych ubrań, stosowania drażniących środków do mycia lub jazdy na rowerze.

Zapalenie cewki moczowej — czynniki ryzyka

Warto wspomnieć również o znanych czynnikach ryzyka zapalenia cewki moczowej. Należą do nich [3] [4]: 

• brak higieny, 
• cukrzyca (choroba predysponuje do zakażeń układu moczowego), 
• menopauza u kobiet i w rezultacie spadek produkcji estrogenów w organizmie, co ma wpływ na kondycję tkanek cewki moczowej i zwiększoną skłonność tego narządu do podrażnień,
• posiadanie wielu partnerów seksualnych,
• przerost gruczołu krokowego u mężczyzn,
• współżycie bez zabezpieczenia.

Jak rozpoznać zapalenie cewki moczowej?

Najczęstszy objaw zapalenia cewki moczowej to wydobywanie się z cewki moczowej nietypowej wydzieliny śluzowo-ropnej lub ropnej [1] [3]. W wielu przypadkach choroba przebiega jednak bezobjawowo [1]. Wyraźnych symptomów nie daje zapalenie cewki moczowej wywołane chlamydiami, natomiast rzeżączkowe zapalenie cewki moczowej jest zwykle zauważane szybko, po około 4-7 dniach od kontaktu płciowego z zakażonym partnerem [1]. 

Zapalenie cewki moczowej — objawy u kobiet

Najczęstsze objawy zapalenia cewki moczowej u kobiet to [1]:

• ból w dolnej części brzucha, 
• pieczenie podczas oddawania moczu,
• upławy. 

Symptomy te ustępują zwykle samoistnie w ciągu kilku tygodni, nie oznacza to jednak całkowitego wyleczenia zakażenia. Kobieta nadal może zarażać swoich partnerów seksualnych. 

Zapalenie cewki moczowej — objawy u mężczyzn

Jeśli chodzi o objawy zapalenia cewki moczowej u mężczyzn, najczęstsze z nich to [1]: 

• dyskomfort odczuwany podczas oddawania moczu (ból, pieczenie lub szczypanie), 
• świąd okolic ujścia cewki moczowej, odczuwany pomiędzy mikcjami,
• uczucie ciężkości jąder, 
• widoczne podrażnienie ujścia cewki moczowej,
• wyciek z cewki moczowej.

Jak często występuje zapalenie cewki moczowej?

Każdego roku na całym świecie odnotowuje się nawet 62 milionów nowych przypadków zapalenia cewki moczowej [4]. Częstość występowania tego schorzenia jest jednak trudna do oszacowania, ze względu na to, że niektóre rodzaje zapalenia cewki moczowej przebiegają bezobjawowo. Statystyki mogą być niewiarygodne także ze względu na fakt, iż wiele osób bagatelizuje problem i nie udaje się z nim do lekarza.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów zapalenia cewki moczowej?

W przypadku zauważenia objawów, które mogą sugerować zapalenie cewki moczowej, należy zgłosić się do lekarza. Po wykonaniu odpowiednich badań i postawieniu diagnozy zakażenie powinno zostać poddane niezwłocznie leczeniu. Do lekarza powinni się zgłosić także partnerzy seksualni chorej osoby, nawet jeśli nie ma u nich objawów wskazujących na chorobę.

Powikłania zapalenia cewki moczowej występują rzadko, ale mogą być poważne. Należą do nich np. [4] [5]: 

• epididymo-orchitis u mężczyzn — inaczej zapalenie najądrza i jądra może wynikać z infekcji układu moczowego, jak i choroby przenoszonej drogą płciową (np. chlamydiozy lub rzeżączki). Ryzyko zachorowania wzrasta, gdy pacjent był cewnikowany, natomiast charakterystyczne objawy to: ból podczas oddawania moczu, nietypowa wydzielina z penisa, puchnięcie jąder i moszny oraz złe samopoczucie [6],
• reaktywne zapalenie stawów — do rozwoju choroby zapalnej stawów dochodzi po przebyciu infekcji, najczęściej związanej z układem pokarmowym lub płciowym. Charakterystycznym objawem jest wtedy ból oraz obrzęk jednego lub kilku stawów, najczęściej zlokalizowanych w obrębie kończyn dolnych [7],
• zapalenie narządów miednicy mniejszej u kobiet — choroba narządów płciowych żeńskich może się rozwinąć nie tyle z powodu infekcji cewki moczowej, co w wyniku niedoleczenia schorzenia przenoszonego drogą płciową, które ją powoduje, np. chlamydiozy lub rzeżączki. Objawy, które mogą na nią wskazywać, to: ból podbrzusza, który nasila się po ucisku oraz w trakcie stosunku, gorączka, nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych, a także upławy [8].

Rozpoznanie i diagnostyka zapalenia cewki moczowej

Wstępne rozpoznanie zapalenia cewki moczowej jest zwykle stawiane po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem. Lekarz może zapytać o dotychczasowe kontakty płciowe, przebyte wcześniej choroby przenoszone drogą płciową, a także sposób zabezpieczania się podczas współżycia. Dodatkowo może zostać przeprowadzone także badanie lekarskie — ocena narządów płciowych oraz wydzieliny z cewki moczowej. Natomiast ostateczną diagnozę stawia się po uzyskaniu rezultatu badania ogólnego moczu oraz posiewu moczu, a także posiewu, badania mikroskopowego lub wymazu wydzieliny z cewki moczowej [1].

Jak przebiega leczenie zapalenia cewki moczowej?

Gdy zostanie zdiagnozowane zapalenie cewki moczowej, leczenie polega przede wszystkim na zastosowaniu leków przeciwdrobnoustrojowych skierowanych przeciwko przyczynie choroby. Jeśli wiadomo, że mamy do czynienia z rzeżączkowym zapaleniem cewki moczowej, stosowane są leki, takie jak np. cyprofloksacyna [1]. W przypadku infekcji bakteryjnych wdrażana jest antybiotykoterapia, natomiast jeśli przypuszcza się, że przyczyną jest zakażenie rzęsistkiem pochwowym, wdrażane jest leczenie preparatem o działaniu pierwotniakobójczym, metronidazolem [1]. 

Zapalenie cewki moczowej — jak leczyć je domowymi sposobami?

Domowe sposoby na zapalenie cewki moczowej mogą pomóc tymczasowo załagodzić objawy, natomiast nie zwalczą one całkowicie przyczyny zakażenia. Nawet profesjonalna maść na zapalenie cewki moczowej dostępna w aptece może się okazać nieskuteczna, ponieważ preparat nie przeniknie do układu moczowego, a więc obszaru dotkniętego infekcją. Zwykle w przypadku infekcji cewki moczowej wdrażane jest leczenie preparatami doustnymi. Dopiero zastosowanie się do zaleceń lekarza prowadzi do całkowitego wyleczenia schorzenia. 

Zapalenie cewki moczowej — objawy i leczenie u partnerów chorej osoby

Leczeniem zapalenia cewki moczowej powinni zostać objęci wszyscy partnerzy seksualni chorej osoby z ostatnich 6 miesięcy, nawet jeśli nie wystąpiły u nich żadne niepokojące objawy. Chora osoba, a także jej partnerzy, powinni również wstrzymać się od kontaktów seksualnych przez co najmniej kilka dni, aby nie zarażać dalej. 

Infekcja cewki moczowej — profilaktyka

Jeśli chodzi o profilaktykę, zapaleniu cewki moczowej można zapobiec poprzez [1] [4]: 

• ograniczenie liczby partnerów seksualnych, 
• regularne badanie się w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową,
• unikanie przygodnych kontaktów seksualnych,
• unikanie działań, czy też środków, które mogą podrażniać cewkę moczową (np. stosowania lubrykantów o nieznanym składzie),
• używanie prezerwatywy podczas kontaktów seksualnych.