Wypadanie macicy – objawy, przyczyny i leczenie

Wypadanie macicy nie jest stanem zagrażającym życiu, ale może wpłynąć bardzo negatywnie na jakość życia osoby dotkniętej tą chorobą. Co powoduje wypadanie macicy? Kto jest najbardziej narażony na tę przypadłość? Jak można jej zapobiec i na czym polega leczenie? Odpowiadamy na pytania. 

Wypadanie macicy — przyczyny

Wypadanie macicy było do niedawna uważane za przypadłość stanowiącą konsekwencję uszkodzenia tkanek lub mięśni, np. po porodzie [1]. Obecnie znamy jednak o wiele więcej czynników, które odpowiadają za tę dolegliwość. Należą do nich [1] [2]: 

• Mięśniak macicy — objawy. Jak się go diagnozuje?
• Mięśniak macicy — charakterystyka choroby
• Tyłozgięcie macicy – czy wyklucza macierzyństwo?

• choroby przebiegające z uporczywym kaszlem,
• deformacje anatomiczne miednicy mniejszej i kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego, 
• nadmierny stres, 
• otyłość,
• przebycie poważnego zabiegu chirurgicznego w obrębie narządów rodnych (np. histerektomii), 
• wykonywanie ciężkiej pracy fizycznej,
• występowanie przewlekłych zaparć.

Wyróżniamy następujące stopnie wypadania macicy [3] [4]: 

• I – obniżenie macicy lub pochwy bez przekroczenia przedsionka pochwy,
• II – obniżenie macicy lub pochwy dochodzące do przedsionka pochwy,
• III – obniżenie macicy lub pochwy z przekroczeniem przedsionka pochwy, 
• IV — wypadanie narządu rodnego (częściowe lub całkowite). 

Objawy wypadającej macicy

Wypadania macicy nie da się zdiagnozować przez telefon, konieczna jest wizyta u lekarza ginekologa. Dolegliwość ta nie zagraża życiu, ale im szybciej zostanie postawione rozpoznanie, tym szybciej uda się ją doleczyć, co nie pozostanie bez wpływu na jakość życia. Po pierwszej wizycie u lekarza ginekologa kolejne kontrole mogą się odbywać częściowo zdalnie. Dzięki rozwiązaniom, takim jak konsultacje przez Internet, e-recepta online czy zwolnienie lekarskie pacjentka może liczyć na niezwłoczne udzielenie pomocy. 

Jak wygląda wypadanie macicy? Objawy, które są charakterystyczne dla tej przypadłości to [5] [6]: 

• dolegliwości związane z układem moczowym: nieprawidłowy strumień moczu, nietrzymanie moczu i / lub parcie na mocz,
• objawy ze strony układu pokarmowego — nietrzymanie gazów lub stolca, uczucie niekompletnego wypróżnienia, 
• uczucie ciężkości, parcia lub pełności w kroczu,
• zaobserwowanie dziwnej struktury w kolorze różowym lub czerwonym, wysuwającej się z pochwy,
• zwiększona częstość oddawania moczu. 

Kogo może dotyczyć wypadająca macica?

Najczęstsze czynniki ryzyka wypadnięcia macicy to [5] [7]:

• choroby zwiększające ciśnienie w jamie brzusznej – np. przewlekłe zaparcia, 
• ciąża i poród, a co za tym idzie, osłabienie i obniżenie narządów rodnych,
• menopauza — wskutek niedoboru hormonów dochodzi do zmniejszenia jędrności oraz osłabienia elastyczności tkanek, 
• otyłość – nadmierna masa ciała przyczynia się do osłabienia narządów rodnych, 
• przebycie w przeszłości operacji miednicy, w tym histerektomii,
• schorzenia związane z tkanką łączną, np. zespół Marfana,
• wykonywanie długotrwale wyczerpującej fizycznie pracy, np. związanej z dźwiganiem, 
• uwarunkowania genetyczne (predyspozycje genetyczne mogą być przyczyną wypadania macicy u nawet 4% nieródek), 
• zaawansowany wiek (najczęściej wypadanie macicy dotyczy kobiet w wieku powyżej 60 lat).

Jak wygląda leczenie wypadającej macicy?

Co stosuje się na wypadanie macicy? Leczenie nieoperacyjne polega na stosowaniu tzw. pessarów, czyli elastycznych wkładek podpierających obniżone narządy rodne. Pomocne metody to także: elektrostymulacja na wypadanie macicy, fizjoterapia (w szczególności polecane na wypadanie macicy ćwiczenia dotyczą mięśni dna miednicy) [2] [9]. 

Jeśli chodzi o chirurgiczne sposoby leczenia obniżenia narządów rodnych, wyróżnia się cztery metody [1]: 

• colpocleisis — inaczej zamknięcie pochwy lub kolpokleza, zabieg polega na skróceniu długości kanału pochwy, wykonuje się go przez pochwę, bez konieczności nacinania brzucha,
• naprawa dna miednicy z dostępu pochwowego, 
• zabieg wykonywany z dostępu brzusznego, 
• zabieg wykonywany jednocześnie z dostępu pochwowego i brzusznego. 

Profilaktyka, czyli jak zapobiegać problemom z wypadaniem macicy?

Aby obniżyć ryzyko wypadania macicy po porodzie, operacji lub gdy wystąpiły inne czynniki ryzyka tej przypadłości, warto [5] [6] [7]: 

• prowadzić zdrowy styl życia: dbać o prawidłową masę ciała, stosować dietę bogatą w błonnik i płyny (zapobiegającą zaparciom), zwiększyć aktywność fizyczną oraz zrezygnować z palenia papierosów,
• w przypadku wystąpienia przewlekłego kaszlu lub przewlekłych zaparć nie zwlekać z rozpoczęciem leczenia, 
• wykonywać regularnie ćwiczenia mięśni Kegla, 
• unikać podnoszenia ciężkich przedmiotów, 
• zgłosić się do lekarza od razu po zauważeniu niepokojących objawów związanych z narządem rodnym lub układem moczowym, 
• zredukować masę ciała. 

Wypadająca macica a współżycie

Pacjentki, u których wystąpiła dolegliwość, często zastanawiają się, jak żyć z wypadającą macicą. W szczególności dużym zainteresowaniem cieszy się zagadnienie takie jak obniżenie ścian pochwy a współżycie seksualne. Wypadająca pochwa lub macica rzeczywiście mogą dawać objawy, które mają negatywny wpływ na jakość życia seksualnego — powodować bolesność, przyczyniać się do obniżenia poczucia pewności siebie, a nawet w cięższych stadiach uniemożliwiać odbycie stosunku seksualnego [5] [6]. Lekarze ginekolodzy zalecają jednak, aby kobiety z wypadającymi narządami rodnymi nie rezygnowały ze współżycia seksualnego, ze względu na to, że stosunek płciowy nie ma negatywnego wpływu na tę przypadłość [10] [11]. W szczególności te panie, u których założono pessar, mogą nadal cieszyć się udanym życiem seksualnym. Należy jedynie uważać na pewne pozycje seksualne, które mogą się przyczyniać do dyskomfortu u kobiet z wypadającymi narządami rodnymi. Należy do nich np. pozycja na jeźdźca. 

Operacja na wypadanie macicy — kiedy jest konieczna?

Domowe sposoby na wypadanie macicy oraz leczenie nieoperacyjne mogą się okazać nieskuteczne, jeśli zdiagnozowane zostało bardzo zaawansowane wypadanie macicy (III lub IV stopnia). Wtedy lekarz może zadecydować o operacyjnym zamknięciu pochwy, podwieszeniu macicy lub w ciężkich przypadkach, całkowitym usunięciu macicy [12]. Rekonwalescencja po operacji wypadania macicy polega na pielęgnacji rany pozabiegowej, zgłoszenia się do gabinetu ginekologicznego celem usunięcia szwów, stosowaniu leków przeciwbólowych i przeciwkrzepliwych oraz prowadzeniu oszczędnego trybu życia przez co najmniej 2 dni po operacji [13]. Wskazana jest także rezygnacja z podnoszenia ciężkich przedmiotów, niestosowanie tamponów przez minimum kilka tygodni, powstrzymanie się od stosunku płciowego przez kilka tygodni oraz unikanie prowadzenia samochodu w pierwszych dniach po wypisaniu się ze szpitala [13]. Powrót do pracy jest zwykle możliwy po około 4-6 tygodniach od operacji.