Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Mięśniaki macicy są niezłośliwymi zmianami w obrębie narządów rodnych. Mają łagodny charakter, jednak mogą być podłożem występowania uciążliwych dolegliwości. Objawy zależą od umiejscowienia i rozmiary zmian. Co to jest mięśniak na macicy? Z czego robią się mięśniaki macicy? Jaki się je leczy?
Spis treści
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Mięśniaki macicy — co to jest?
Mięśniaki macicy to narośla na macicy, które często pojawiają się w wieku rozrodczym. Wywodzą się z komórek mięśni gładkich wyścielających macicę i ściany naczyń, które zajmują się transportem tlenu oraz substancji odżywczych do narządu. Mięśniaki mają różne rozmiary, od guzków niewykrywalnych ludzkim okiem po zbite masy, które mogą zniekształcać i powiększać macicę. Można mieć jednego mięśniaka lub więcej.
Wiele kobiet ma mięśniaki macicy w pewnym okresie swojego życia, ale nie zdaje sobie z tego sprawy. Szczególnie gdy zmiany są niewielkie i nie wiążą się z nieprzyjemnymi objawami — mogą być niewyczuwalne. Ich łagodny charakter jest związany z tym, że nie tworzą przerzutów przez naczynia limfatyczne oraz drogą krwionośną. Zmiany charakteryzują się niską transformacją w złośliwy nowotwór (około 0,5%), jednak warto je monitorować dzięki systematycznym badaniom miednicy. Odpowiednia profilaktyka jest kluczowa, żeby wcześnie wykryć niepokojące zmiany i wprowadzić leczenie. Warto całościowo dbać o swoje zdrowie, w szczególności dbać o zachowanie równowagi hormonalnej w organizmie. W wielu przypadkach lekarze zalecają tabletki antykoncepcyjne, które pozwalają uregulować poziom hormonów.
Częstotliwość występowania mięśniaków macicy
Mięśniaki macicy są częstymi guzami narządów rodnych. Szacuje się, że zmiany pojawiają się u około 20% kobiet w wieku reprodukcyjnym, jednak jest to zależne od badanej populacji. Przykładowo mięśniaki dotyczą około 50-80% Afroamerykanek. Rzadko dotyczą jednostek przed 20. rokiem życia, po 50. roku życia pojawiają się u około 70% kobiet. Warto zaznaczyć, że szybko rosnące zmiany, które wymagają interwencji, stanowią około 1% przypadków, natomiast objawy występowania zmian dotyczą około 40% osób.
Przyczyny mięśniaków macicy
Przyczyny powstawania mięśniaków macicy nie zostały dokładnie zbadane. Wielu ekspertów zwraca uwagę na czynniki genetyczne, ponieważ częściej występują u kobiet, u których w rodzinie już występowały przypadki rozwoju zmian. Co więcej, mięśniaki gładkokomórkowe macicy są guzami estrogenozależnymi, więc związanymi z działaniem hormonów. Estrogen i progesteron, dwa hormony stymulujące rozwój błony śluzowej macicy podczas każdego cyklu miesiączkowego przygotowującego do ciąży, wydają się sprzyjać wzrostowi mięśniaków. Zmiany zawierają więcej receptorów estrogenowych i progesteronowych niż typowe komórki mięśni macicy. Co więcej, mięśniaki mają tendencję do kurczenia się po menopauzie z powodu zmniejszenia stężenia hormonów w organizmie.
Do czynników ryzyka zalicza się nadwagę oraz otyłość. Nadmiar tkanki tłuszczowej sprzyja wzmożonej produkcji estrogenów i z tego powodu warto monitorować swoją masę ciała. Również u kobiet rasy czarnej istnieje większe ryzyko wystąpienia zmian. Istotny jest też wiek wystąpienie pierwszej miesiączki. Jeśli wystąpi przed 12. rokiem życia, istnieje większe ryzyko rozwoju zmian.
Natomiast do czynników ochronnych zalicza się pierwszą ciążę przed 25. rokiem życia oraz wielorództwo.
Objawy mięśniaków
Symptomy odczuwalne przy posiadaniu mięśniaków są zależne od wielkości, lokalizacji i ilości zmian. Występują u około 40%, więc nie każda osoba będzie odczuwać objawy. Najczęściej można zaobserwować:
- intensywne krwawienie miesiączkowe,
- krwawienie międzymiesiączkowe,
- silny ból w trakcie miesiączki,
- ból podczas stosunku,
- ból, ucisk lub uczucie pełności w okolicy miednicy,
- zaparcia,
- częste oddawanie moczu,
- ból nóg czy pleców,
- problemy z płodnością,
- problemy z donoszeniem ciąży.
Mięśniaki macicy mogą skutkować zmniejszeniem poziomu hemoglobiny we krwi, czyli niedokrwistością. Wówczas można odczuwać osłabienie oraz zaobserwować przyspieszoną akcję serca, bladość skóry czy doświadczać omdleń.
Typy mięśniaków macicy
Wyróżnia się trzy rodzaje mięśniaków macicy w zależności od miejsca ich położenia. Pierwsze z nich to mięśniaki podśluzówkowe. Tego typu zmiany rozwijają się w wewnętrznej warstwie mięśniowej macicy. Guzy podśluzówkowe nie są tak powszechne, jak inne typy. Mogą uwypuklać jamę macicy oraz powodować obfite krwawienia menstruacyjne czy bolesne skurcze w macicy. Drugi typ to mięśniaki śródścienne. Są najczęstszym rodzajem zmian. Te typy pojawiają się w mięśniowej warstwie narządu. Podobnie do mięśniaków podśluzówkowych mięśniaki śródścienne mogą rosnąć i rozciągać macicę oraz powodować duży ból oraz intensywne krwawienie w trakcie menstruacji. Trzeci rodzaj to mięśniaki podsurowicze. Tworzą się na zewnętrznej stronie macicy, która nazywa się błoną surowiczą. Mogą urosnąć na tyle duże, że macica będzie powodować ucisk na pęcherz oraz odbytnicę.
Zmiany można również rozróżniać w zależności od konkretnych części anatomicznych narządu. Mięśniak trzonu macicy to częste zjawisko, które najczęściej przyjmuje postać śródścienną. Rzadziej można się spotkać z mięśniakiem trzonu macicy podsurowiczym. Wyróżnia się również mięśniaka cieśni i mięśniaka szyjki macicy. Są rzadsze niż zmiany na trzonie narządu. Mogą również wychodzić na zewnątrz macicy do pochwy.
Wyróżnia się również mięśniaki uszypułowane macicy (połączone pasmem tkanki łącznej ze ścianą macicy) oraz mięśniaki międzywięzadłowe macicy (rozwijające się w okolicy więzadła szerokiego narządu).
Jak wygląda rozpoznanie mięśniaków w macicy?
Dobrze jest się odpowiednio przygotować do wizyty u specjalisty. Zaleca się zrobić listę wszystkich objawów, których się doświadcza, a także przyjmowanych leków, ziół i suplementów diety, uwzględniając dawki i częstotliwość ich stosowania.
Warto przygotować sobie listę pytań, między innymi:
- Ile jest mięśniaków? Jak są duże?
- Czy mięśniaki znajdują się wewnątrz czy na zewnątrz macicy?
- Jakie badania należy wykonać?
- Jakie leki są dostępne w leczeniu mięśniaków macicy lub doświadczanych objawów?
- Jakich skutków ubocznych można się spodziewać po stosowaniu leków?
- W jakich okolicznościach zaleca się operację?
- Czy mięśniaki macicy wpłyną na zdolność do zajścia w ciążę?
- Czy leczenie mięśniaków macicy może wpłynąć na płodność?
Należy upewnić się, że rozumie się wszystko, co mówi lekarz. Nie warto wahać się poprosić lekarza o powtórzenie informacji lub zadawania dalszych pytań. Jeśli to możliwe, można zabrać na konsultację bliską osobę. Podczas wizyty można otrzymać wiele informacji, a zapamiętanie wszystkiego może być trudne. Można posłużyć się notesem, żeby zanotować istotne dane.
Mięśniaki macicy są często wykrywane przypadkowo podczas rutynowego badania miednicy. Lekarz może wyczuć nieprawidłowości w kształcie macicy, co sugeruje obecność mięśniaków. Specjalista może zlecić badania jak:
- Badanie ultrasonograficzne (USG) — to bezpieczna i małoinwazyjna metoda. Wykorzystuje fale dźwiękowe, aby uzyskać obraz macicy w celu potwierdzenia diagnozy oraz mapowania i pomiaru właściwości mięśniaków macicy — wielkości i lokalizacji. Lekarz przesuwa głowicę urządzenia ultradźwiękowego po brzuchu lub umieszcza ją w pochwie, aby uzyskać obrazy macicy.
- Histeroskopia — jest zabiegiem diagnostycznym, którego wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Podczas procedury przez pochwę oraz kanał szyjki macicy wprowadza się do jamy macicy niewielką kamerę. Dzięki temu uzyskuje się dokładny obraz wnętrza narządu.
- Laparoskopia — to procedura, którą również wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Zabieg jest podobny do histeroskopii, jednak w tym przypadku małą kamerę wprowadza się przez powłoki brzuszne.
- Badania obrazowe — czasami zaleca się też tomografię komputerową (TK) albo rezonans magnetyczny (MRI).
- Testy laboratoryjne — w przypadku problemów z krwawieniem menstruacyjnym, lekarz może zlecić inne badania w celu wykrycia potencjalnych przyczyn. Mogą one obejmować pełną morfologię krwi w celu ustalenia, czy występuje anemia, czy inne badania krwi, aby wykluczyć zaburzenia krzepnięcia lub problemy z tarczycą.
Czy mięśniaki macicy mają wpływ na płodność?
Mięśniaki zwykle nie przeszkadzają w zajściu w ciążę. Jednak możliwe jest, że mięśniaki – zwłaszcza mięśniaki podśluzówkowe, śródścienne czy dużych rozmiarów (większych niż 6 cm średnicy) – mogą powodować niepłodność lub utratę ciąży. Zmiany mogą wpływać na płodność, blokując macicę i jajowody, co może utrudnić poczęcie lub narazić ciężarną na ryzyko poronienia lub wczesnego porodu. Niektóre mięśniaki mogą również zwiększać ryzyko pewnych powikłań ciąży, takich jak odklejenie łożyska, zahamowanie wzrostu płodu i poród przedwczesny. Na płodność nie wpływają mięśniaki podsurowicówkowe.
Mięśniaki macicy a wysiłek fizyczny
Choć mięśniaki macicy kojarzą się z nieprzyjemnymi dolegliwościami, w rzeczywistości często nie wpływają na codzienne funkcjonowanie. Jest to szczególnie dobra wiadomość dla osób, które regularnie uprawiają sport. Z tego powodu aktywność fizyczna jest możliwa, jeśli zmiany nie zagrażają zdrowiu czy życiu danej osoby. Co więcej, ćwiczenia pozwalają unormować poziom tkanki tłuszczowej w organizmie, co sprzyja walce z nadwagą i otyłością, a także regulacji gospodarki hormonalnej.
Mięśniaki macicy — leczenie
Jedynie mięśniaki macicy, które wywołują objawy obniżające jakość życia danej osoby, wymagają leczenia. Dlatego nie w każdym przypadku występowania mięśniaków macicy operacja jest potrzebna. Dostępnych jest wiele opcji terapeutycznych, które są zależne od wieku kobiety, jej planów dotyczących zachowania płodności, a także lokalizacji, wielkości i rodzaju zmian. W leczeniu stosuje się:
- Obserwację, dzięki temu można monitorować rozwój mięśniaków.
- Farmakoterapię, która umożliwia złagodzenie symptomów, jednak nie powoduje ich zniknięcia. W przypadku kobiet z ciężkimi objawami leczenie farmakologiczne może być dobrą opcją. Środki przeciwbólowe mogą działać w celu zmniejszenia bólu związanego ze skurczami menstruacyjnymi. Tabletki antykoncepcyjne i inne metody hormonalne są pomocne przy kontrolowaniu problemów menstruacyjnych. Ponadto kobietom można przepisać modulatory receptora progesteronowego, który modyfikuje aktywność hormonu i pozwala zredukować wielkość mięśniaków. Stosuje się również analogi gonadoliberyny (GnRH) zmniejszając rozmiar zmian.
- Embolizacja mięśniaków macicy to procedura, która jest stosowana w celu złagodzenia ciężkich objawów, takich jak anemia, skurcze lub nietrzymanie moczu. Zatkanie tętnic macicznych wpływa na zmniejszenie dopływu krwi do mięśniaka i objętości zmiany.
- Ablacja endometrium ma również na celu złagodzenie objawów. Podczas procedury cienka warstwa macicy ulega zniszczeniu, co pozwala również zmniejszyć krwawienie miesiączkowe.
- Chirurgiczne usunięcie macicy (histerektomia) jest najczęściej stosowane u kobiet po menopauzie oraz tych, które już nie planują ciąży.
- Wyłuszczenie mięśniaków (miomektomia) — mięśniaki macicy mogą negatywnie wpływać na płodność, a ich chirurgiczne usunięcie może być opcją dla kobiety, która chce zajść w ciążę. Istnieje kilka różnych sposobów wykonania miomektomii. Chirurg może uzyskać dostęp do macicy wprowadzając, przyrząd chirurgiczny przez pochwę (histeroskopowo) lub przez nacięcie w jamie brzusznej (laparoskopowo).
Stosuje się również takie nowoczesne techniki leczenia jak miolizę, kriomiolizę czy termoterapię laserową.
Mięśniaki macicy w ciąży
Posiadanie kilku małych mięśniaków rzadko jest powodem do niepokoju. Niemniej jest to zależne od lokalizacji zmian, ich liczby i tego, jak są duże. Potencjalne problemy, które mogą wywoływać mięśniaki to:
- przedwczesne oddzielenie łożyska,
- przedwczesny poród,
- niska masa urodzeniowa dziecka,
- nieprawidłowe położenie płodu w macicy,
- przedwczesna i osłabiona czynność skurczowa,
- niepełne rozszerzenie szyjki macicy,
- krwotok poporodowy,
- dalszy rozwój mięśniaków.
Problemy mogą zwiększyć ryzyko cięcia cesarskiego albo zastosowania kleszczy położniczych czy próżniociągu podczas porodu.
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
