Wędrujący świąd skóry — jakiej chorobie towarzyszy i jak sobie z nim radzić?

Swędząca skóra, znana również jako świąd, jest drażniącym i niekontrolowanym uczuciem, które sprawia, że chce się podrapać, aby złagodzić dolegliwość. Możliwe przyczyny swędzenia obejmują choroby wewnętrzne. Ważne jest, aby skontaktować się z lekarzem w sprawie świądu, jeśli przyczyna nie jest oczywista. Specjalista pomoże znaleźć przyczyny swędzenia ciała i zapewnić przynoszące ulgę leczenie. O czym świadczy świąd skóry? Jak wygląda atopowe zapalenie skóry?

Czym jest świąd skóry?

Świąd jest nieprzyjemnym uczuciem, które wyzwala potrzebę drapania się. Dolegliwość występuje często i przeważnie nie pociąga za sobą groźnych konsekwencji. Mechanizm leżący u podstaw zaburzenia jest skomplikowany i może mieć źródło w układzie nerwowym, jak i być efektem działania bodźców chemicznych, mechanicznych, elektrycznych czy termicznych na włókna nerwowe. Swędząca skóra może dotyczyć małych obszarów, takich jak skóra głowy, ręki lub nogi, a także obejmować całe ciało. Zdarza się, że swędzenie obejmuje różne fragmenty skóry i „przemieszcza się po ciele”. Takie zaburzenie nazywane jest wędrującym świądem skóry.

• Czego objawem są czerwone plamy na ciele i kiedy należy udać się do lekarza?
• Ropne pryszcze po alkoholu, czyli jak alkohol wpływa na skórę?
• Co oznaczają swędzące czerwone plamy na nogach?

Bardzo często współwystępują wysypka i świąd skóry, a do symptomów współtowarzyszących swędzeniu zalicza się zaczerwienienie skóry, guzy, plamy lub pęcherze, czy suchą, spękaną i łuszczącą się skórę. Jednak możliwe jest również swędzenie skóry bez zmian skórnych. Czasami zaburzenie trwa długo i może być intensywne, a jeśli utrzymuje się dłużej niż 6 tygodni, to stan jest uznawany za przewlekły. Gdy pociera się lub drapie dany obszar, staje się on bardziej swędzący. A im bardziej swędzi, tym większa jest chęć drapania. Przerwanie tego cyklu swędzenie-drapanie może być trudne. Na szczęście na rynku dostępne są odpowiednie środki, które można zdobyć bez wychodzenia z domu jak e-recepta online.

Choroby, którym często towarzyszy wędrujący świąd skóry

Jak wspomniano wyżej, świąd może powodować nieprzyjemne uczucie w wybranych obszarach albo na całym ciele. Za przyczyny świądu zlokalizowanego uznaje się choroby skórne jak:

• atopowe zapalenie skóry (z widocznymi czerwonymi plamkami i grudkami, łuszczącą się skórą czy nasilającym się w nocy świądem),
• łuszczyca,
• nadmierna suchość skóry,
• infekcje wirusowe (opryszczka),
• infekcje bakteryjne,
• infekcje grzybicze (grzybica, łupież), 
• infekcje pasożytnicze (wszawica, świerzb),
• pokrzywka,
• ukąszenia owadów i ugryzienia zwierzęce,
• oparzenia słoneczne,
• nowotwory skóry,
• alergie m.in. na określone pokarmy, leki, środki chemiczne czy kosmetyczne.

Natomiast przyczyn świądu uogólnionego, czyli dotykającego całego ciała, upatruje się w chorobach alergicznych skóry, przewlekłej niewydolności nerek, chorobach układu krwiotwórczego (jak ziarniak grzybiasty, chłoniak Hodgkina, czerwienica prawdziwa, mastocytoza, niedobór żelaza), chorobach wątroby i dróg żółciowych (np. zapalenie wątroby, zapalenia dróg żółciowych, cholestaza), zaburzeniach metabolicznych i endokrynnych (m.in. zespół rakowiaka, choroby tarczycy, cukrzyca czy hiperkalcemia), nowotworach złośliwych, zakażeniu HIV, świądzie psychogennym (na podłożu nerwowym), neuropatiach (np. chorobach ośrodkowego układu nerwowego, uciskowi albo uwięźnięciu nerwu), a także farmakoterapii (przykładowo po zażywaniu opioidów, inhibitorów kinaz tyrozynowych, przeciwciał monoklonalnych anty-EGFR czy doustnej antykoncepcji hormonalnej).

Wiele osób zastanawia się również, czy choroba może się przenosić na inne osoby. Świąd zaraźliwy jest jedynie w przypadku infekcji pasożytniczej.

Świąd skóry a nowotwór — jak rozpoznać niebezpieczne swędzenie?

Uporczywy świąd skóry może być objawem nowotworów np. chłoniaka skóry. Z tego powodu niezwykle istotne jest przeprowadzenie odpowiedniej diagnostyki, co pozwoli rozpoznać podłoże zaburzenia. Przede wszystkim należy zgłosić się na wizytę do lekarza. Specjalista rozpocznie od zebrania szczegółowego wywiadu z pacjentem. Może zapytać m.in. o objawy (ich nasilenie, okres trwania), charakter zaburzenia (lokalizację, czynniki łagodzące czy nasilające swędzenie), dotychczasowe działania lecznicze, styl życia (dietę, alergie, kontakt z silnymi substancjami podrażniający skórę, przyjmowane leki), historię choroby.

Następnie należy przeprowadzić badania fizykalne. Lekarz dokona dokładnych oględzin ciała w poszukiwaniu zmian skórnych. Szczególną uwagę poświęca się najbardziej podrażnionego obszaru ciała. W celu wykluczenia chorób drobnoustrojowych zaleca się badania laboratoryjne krwi (jak morfologia, stężenie hormonów tarczycy czy wskaźniki zapalenia) oraz wykonanie alergicznych testów skórnych. Często pobiera się próbkę ze zmiany skórnej do badania mikrobiologicznego. Przeprowadza się również badania z użyciem markerów nowotworowych. W procedurze diagnostycznej świądu skóry można skorzystać z metod neuroobrazowania np. prześwietlenia klatki piersiowej, które pozwalają wykryć zmiany podskórne.

Wędrujące swędzenie skóry — jak sobie z nim poradzić?

Czas trwania świądu zależy od przyczyny choroby z silnym swędzeniem skóry. Niektóre formy są przewlekłe, co oznacza, że pacjent będzie doświadczać objawów, które pojawiają się i znikają przez całe życie. Stan może być również tymczasowym drażniącym, a wtedy może ustąpić w ciągu kilku dni. Najlepiej porozmawiać ze swoim lekarzem o tym, co powoduje świąd skóry i sposobie leczenia objawów, aby szybciej poczuć się lepiej.

Leczenie świądu jest indywidualne dla każdej osoby i różni się w zależności od przyczyny objawów. Może obejmować:

• Stosowanie kremu, balsamu lub maści na skórę.
• Przyjmowanie leków, aby powstrzymać swędzenie.
• Zaprzestanie przyjmowania lub zmiana leku, który powoduje objawy. Co ważne, nie można samodzielnie zaprzestać stosowania danego środka i przed zaprzestaniem należy skonsultować się z lekarzem.
• Leczenie wszelkich podstawowych przyczyn, które powodują swędzenie.
• Stosowanie terapii niemedycznych w celu złagodzenia swędzenia, takich jak akupunktura, terapia światłem lub przezskórna stymulacja nerwów.

Można również samodzielnie podjąć kroki w celu leczenia świądu w domu, które obejmują:

• Unikanie drapania.
• Regularnie używanie kremów i balsamów, aby utrzymać nawilżenie skóry i zapobiec wysuszeniu skóry.
• Stosowanie kremu przeciwsłonecznego, aby zapobiec oparzeniom słonecznym i uszkodzeniom spowodowanym przez promienie słoneczne UV.
• Używanie bezzapachowych i delikatnych produktów do skóry, aby uniknąć podrażnień.
• Branie ciepłej (nie gorącej) kąpieli lub prysznica, aby nie podrażniać wrażliwej skóry.
• Stosowanie zimnych okładów, aby złagodzić swędzenie.
• Unikanie noszenia tkanin, które powodują podrażnienia skóry, takich jak wełna i tkaniny syntetyczne. Zalecana jest odzież bawełniana.

Chociaż nie można zapobiec wszystkim rodzajom świądu, warto podjąć kroki w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia problemu poprzez:

• Stosowanie kremu przeciwsłonecznego, gdy wychodzi się na zewnątrz lub noszenie odzieży i akcesoriów chroniących przed promieniowaniem UV.
• Picie dużej ilości wody.
• Nawilżanie skóry codziennie lub kilka razy dziennie.
• Leczenie chorób przewlekłych.
• Korzystanie z nawilżacza w domu.
• Unikanie alergenów.

Kiedy wędrujący świąd skóry powinien niepokoić?

Świąd skóry jest częstą dolegliwością i przeważnie nie jest groźny. Jednak należy skonsultować się ze specjalistą gdy:

• Swędzenie trwa dłużej niż kilka tygodni.
• Swędząca skóra wieczorami zakłóca sen.
• Leczenie zalecone przez specjalistę pogarsza objawy albo nie daje widocznej poprawy.
• Skóra jest opuchnięta, na jej powierzchni pojawia się skorupa, następuje wyciek ropny, czy występują nudności, wymioty czy gorączka.
• Pojawiają się nowe objawy, takie jak utrata lub przyrost masy ciała, zmiany w funkcjonowaniu organizmu jak ruchach jelit, narastające poczucie zmęczenia lub wahania nastroju.