Szczelina odbytu — leczenie. Przyczyny

Szczelina odbytu jest drugim po chorobie hemoroidalnej najczęstszym schorzeniem związanym z odbytem [1]. Jak przejawia się szczelina odbytu? Objawy, które są najczęstsze, to: ból odbytu, nasilający się przy wypróżnieniach oraz podczas ruchu, a także jasnoczerwona krew na powierzchni stolca i na papierze toaletowym [2] [3]. Co to jest szczelina odbytu? Jakie są najczęstsze przyczyny tej dolegliwości? Na czym polega leczenie? Odpowiadamy na wszystkie pytania. 

Szczelina odbytu – czym jest?

Czym jest i jak wygląda szczelina odbytu? Tak nazywana jest bolesna rana błony śluzowej o podłużnym kształcie, zlokalizowana w kanale odbytu, najczęściej od strony kości ogonowej [3]. Szczelina odbytu to inaczej pęknięcie odbytu. Choroba ta występuje u nawet 1 na 300 osób dorosłych w wieku pomiędzy 20-40 lat [3], natomiast jej częstość w populacji osób powyżej 40 lat może wynosić nawet 10% [4]. Szczelina odbytu może mieć charakter ostry – wtedy objawy takie jak ból odbytu czy krwawienia nie trwają długo, ale mają duże nasilenie. Natomiast jeśli schorzenie przejdzie w stan przewlekły, w jego wyniku może dojść do wykształcenia na brzegu odbytu charakterystycznego fałdu [3]. 

• Obfite krwawienie z odbytu — co może oznaczać?
• Przetoka odbytu – jak ją wyleczyć? Objawy i przyczyny
• Swędzenie odbytu – co go powoduje i jak go leczyć?

Jakie są przyczyny szczeliny odbytu? 

Mechanizm powstawania szczelin odbytu nie został do końca poznany, początkowo przypuszczano, że są one związane z zaparciami [5], natomiast obecnie uważa się, że etiopatogeneza jest wieloczynnikowa. Czynnikiem, który sprzyja wystąpieniu szczeliny w odbycie, jest wzmożenie napięcie mięśnia zwieracza wewnętrznego odbytu [1] [3] [5]. Inne możliwe przyczyny szczelin odbytu to [1] [5]: 

• blizny po zabiegach na kanale odbytu, 
• urazy odbytu, np. okołoporodowe lub pooperacyjne. 

Do powstania wtórnych szczelin odbytu może dojść także w przebiegu chorób, takich jak: białaczka, choroba Bowena, choroba Leśniowskiego Crohna, choroba Pageta, gruźlica okolicy odbytu, kiła, nowotwór brzegu odbytu czy też zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) [5] [6]. 

Wystąpienie objawów takich jak ból odbytu oraz krwawienie podczas oddawania stolca zawsze  wymaga konsultacji z lekarzem. Rozpoznanie jest możliwe do ustalenia dopiero na podstawie szczegółowego wywiadu oraz wykonaniu odpowiednich badań. Gdy już uda się zidentyfikować przyczynę problemu, kolejne wizyty u lekarza, np. mające na celu uzyskanie recepty na leki, mogą się odbywać w formie zdalnej. Dzięki rozwiązaniom takim jak teleporada oraz e-recepta online pacjent nie musi długo oczekiwać na termin wizyty.

Szczelina odbytu – jak leczyć?

Szczelinę odbytu leczy się poprzez ciepłe nasiadówki, modyfikację diety oraz stosowanie środków łagodzących i ułatwiających wypróżnienia [3] [7]. Co może przepisać lekarz, gdy u pacjenta została rozpoznana szczelina odbytu? Leki, które zmniejszają napięcie mięśni zwieraczy odbytu – zapobiegają one ponownemu wystąpieniu szczeliny odbytu. Maść z nitrogliceryną, diltiazem oraz zastrzyki botuliny – to przykładowe z nich [3]. Jeśli leczenie zachowawcze nie daje satysfakcjonujących efektów lub została rozpoznana przewlekła szczelina odbytu, lekarz może podjąć decyzję o chirurgicznym nacięciu mięśnia zwieracza lub nawet całkowitym wycięciu szczeliny odbytu [3]. Leczenie uznaje się za skuteczne, gdy problem nie nawraca.