Suche plamy na skórze u dorosłych i dzieci. O czym mogą świadczyć?

Suche plamy na skórze u dziecka lub osoby dorosłej mogą wynikać z niewłaściwej pielęgnacji, jednak objaw ten może świadczyć także o poważniejszych chorobach. Co oznaczają przesuszone ogniska na skórze? Jakie schorzenia mogą je powodować i co robić w sytuacji ich zauważenia? Podpowiadamy w artykule. 

Suche plamy na skórze u dzieci — skąd się biorą?

Małe suche plamki na skórze u małego dziecka mogą oznaczać początek atopowego zapalenia skóry (w skrócie AZS) [1]. Schorzenie to, zaliczane do zapalnych alergicznych chorób skóry, rozpoczyna się zazwyczaj we wczesnym dzieciństwie. Ma podłoże genetyczne i wynika po części z nieprawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego oraz wadliwej budowy naskórka [2].

• Skóra szagrynowa jako objaw stwardnienia guzowatego — czym jest?
• Czym jest wyprzenie skóry? Rodzaje, objawy i leczenie
• Czego objawem może być pękająca skóra na palcach?

Charakterystyczne objawy atopowego zapalenia skóry u dzieci to [2]: 

• nasilony świąd skóry, 
• skłonność do podrażnień,
• sucha skóra, 
• zaostrzenie zmian skórnych po kontakcie z czynnikami drażniącymi (np. alergenami),
• zwiększona wrażliwość na czynniki zewnętrzne.

Objawów atopowego zapalenia skóry u dziecka nie należy lekceważyć, ponieważ choroba ta ma charakter przewlekły. W przypadku ich zauważenia wskazana jest wizyta u lekarza dermatologa w celu postawienia diagnozy oraz wdrożenia odpowiedniego leczenia. Rodzic może umówić się na teleporadę i przesłać lekarzowi zdjęcia zmian skórnych, jednak lepszym rozwiązaniem będzie stawienie się osobiście w gabinecie, żeby lekarz mógł dokładnie obejrzeć malucha. Następne wizyty, np. mające na celu przepisanie określonych leków, mogą już się odbywać zdalnie. Dzięki rozwiązaniom takim jak e-recepta online można bardzo szybko zdobyć kolejne opakowania potrzebnych leków. 

Inna możliwa przyczyna suchych, łuszczących się plam na skórze dziecka, to kontaktowe zapalenie skóry, czyli miejscowa skórna reakcja nadwrażliwości po kontakcie z jakimś czynnikiem drażniącym [3]. Kontaktowe zapalenie skóry może mieć podłoże alergiczne, ale może do niego dojść także w wyniku podrażnienia lub wskutek reakcji fotoalergicznej/fototoksycznej (do jej wystąpienia dochodzi pod wpływem promieniowania UV) [3]. Częstą przyczyną u dzieci i młodzieży jest ekspozycja na nikiel, metal stosowany powszechnie w biżuterii [4]. 

Co oznaczają suche plamy na ciele?

Suche plamy na skórze mogą wynikać także z prozaicznych przyczyn, np. ze stosowania niewłaściwych kosmetyków lub ekspozycji skóry na niekorzystne warunki atmosferyczne [1]. Skóra może stać się sucha i łuszcząca, np. po kontakcie z [1] [5]: 

• chemikaliami zawartymi w mydle, 
• niską temperaturą w chłodne dni, 
• powietrzem o niskiej wilgotności,
• silnymi detergentami, 
• wysoką temperaturą, np. gorącą wodą lub nadmiernie nagrzanym powietrzem. 

Czerwone suche plamki na ciele mogą się pojawić także jako efekt uboczny stosowania niektórych leków. Reakcje alergiczne, w tym również wysypka w postaci czerwonych plam na skórze oraz rumień, są zgłaszane np. przez pacjentów przyjmujących leki stymulujące układ immunologiczny [6].

Suche plamy na skórze u dorosłych — o czym świadczą?

Suche plamy na ciele u dorosłych mogą świadczyć o łuszczycy. To przewlekła choroba zapalna o podłożu genetycznym [1]. Dochodzi do niej w wyniku zaburzenia procesów keratynizacji, co powoduje nadmierne rogowacenie naskórka. Charakterystycznym objawem łuszczycy są czerwone wysuszone plamy na skórze, pokryte białymi łuskami. Skóra objęta łuszczycą jest sucha i szorstka, może również swędzieć albo boleć [1].

Czego objawem mogą być suche plamy na skórze?

Inne choroby, które poza łuszczycą, także mogą się objawiać poprzez suche plamy na skórze, to [1] [7]: 

• borelioza — wieloukładowa choroba odkleszczowa jest wywoływana przez krętki z rodzaju Borrelia. Dostają się one do skóry żywiciela wraz ze śliną kleszcza. Następnie przedostają się z krwią i chłonką do wielu narządów. Charakterystyczne objawy boreliozy to nie tylko zmiany skórne, ale także: bóle stawowe i objawy neurologiczne — porażenie nerwu twarzowego, aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zaburzenia koncentracji oraz korzeniowe zespoły bólowe.
• grzybica skóry — do zakażenia grzybiczego może dojść np. w wyniku korzystania ze wspólnych urządzeń sanitarnych, ręczników czy też grzebieni. Leczenie wymaga stosowania preparatów zewnętrznych oraz doustnych o działaniu przeciwgrzybiczym,
• liszaj płaski — choroba jest częsta u pacjentów ze schorzeniami autoimmunologicznymi, jej dokładne przyczyny nie są znane. W przebiegu liszaja płaskiego pojawiają się charakterystyczne sinofioletowe zmiany skórne. Są one lśniące, płaskie i mają tendencję do zlewania się w większe skupiska,
• łojotokowe zapalenie skóry — przewlekła choroba skóry objawia się poprzez zmiany rumieniowo-złuszczające, jej przyczyną jest nadmierna aktywność gruczołów łojowych i współistniejące zakażenie grzybem drożdżopodobnym Malassezia furfur,
• łupież pstry — chorobę skóry wywołuje grzyb Malassezia. Charakterystycznym objawem są początkowo różowe, następnie brązowe suche plamy na skórze, zlokalizowane najczęściej na karku, ramionach, plecach lub klatce piersiowej,
• łupież różowy — inaczej łupież Giberta, choroba prawdopodobnie jest związana z zakażeniem ludzkim wirusem herpes typu 6 oraz 7. W jej przebiegu pojawia się charakterystyczne czerwone lub ciemnoróżowe ognisko rumieniowe, pokryte wewnątrz łuskami,
• rogowacenie słoneczne — choroba charakteryzuje się występowaniem łuszczących się i stwardniałych zmian na obszarze skóry wystawionej na działanie promieni słonecznych. Nieleczona, może rozwinąć się w raka skóry,
• świerzb — choroba zakaźna może objawiać się poprzez swędzące, czerwone wysuszone plamy na skórze. Widoczne są również norki wydrążone w skórze przez świerzbowca,
• tzw. rybia łuska — tą nazwą określa się grupę rzadkich, genetycznie uwarunkowanych chorób skóry, wynikających z nieprawidłowości w obrębie genów lub chromosomów. Zmiany skórne pojawiają się najczęściej symetrycznie na tułowiu i kończynach, leczenie jest objawowe, 
• zaburzenia hormonalne — białe suche plamy na skórze mogą wskazywać na niedoczynność tarczycy. W przebiegu tej choroby skóra staje się szorstka i blada, przyjmuje również woskowo-białą barwę,
• zapalenie skórno-mięśniowe — przewlekłe zapalenie mięśni oraz skóry rozwija się prawdopodobnie wskutek działania czynników genetycznych, środowiskowych oraz autoimmunologicznych. Często towarzyszy chorobie Hashimoto, cukrzycy typu 1 oraz chorobie Gravesa i Basedowa.

Zmiany skórne w postaci przesuszonych plam mogą wynikać również z niedoborów witaminowych, w tym w szczególności niedostatecznej podaży witaminy D oraz E [7].

Plamki na skórze niemowlaka — czy powinny niepokoić?

Suche plamy na skórze u niemowlaka mogą stanowić wczesny objaw AZS, rybiej łuski lub łuszczycy. Tak mogą się manifestować również [8]: 

• pieluszkowe zapalenie skóry — stan zapalny skóry rozwija się w miejscu przylegania pieluszki. Sprzyjają mu takie czynniki jak: nadmierna wilgoć, mechaniczne uszkodzenie naskórka poprzez przewlekłe pocieranie skóry przez pieluszkę, niedostateczna higiena skóry, zakażenie grzybicze, długotrwała antybiotykoterapia oraz zbyt rzadka wymiana pieluszki, 
• skaza białkowa, czyli uczulenie na białko mleka krowiego. Czynnikiem predysponującym jest skłonność genetyczna, natomiast objawy mogą dotyczyć zarówno skóry, jak i innych układów, np. oddechowego lub pokarmowego.

We wszystkich wymienionych przypadkach warto zasięgnąć porady u lekarza dermatologa, wskazane jest także przyjrzenie się dotychczas stosowanym kosmetykom i ich wymiana na takie produkty, które nie podrażniają delikatnej skóry. Najlepszym wyborem będą emolienty.