Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Łuszczyca jest przewlekłą, zapalną chorobą skóry. Najczęściej jej podłożem są zaburzenia genetyczne, środowiskowe czy immunologiczne. Choroba jest następstwem nadmiernej proliferacji keranocytów, czyli nieprawidłowych procesów, które zachodzą w komórkach naskórka oraz ich niewłaściwym różnicowaniu, a także wystąpieniu stanu zapalnego. Wyróżnia się kilka rodzajów choroby np. plackowatą czy krostkową. Istnieją również bardziej nietypowe odmiany łuszczycy jak stawowa. Co to jest łuszczyca? Jakie są objawy łuszczycy? Jak leczyć chorobę?
Spis treści
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Odmiany łuszczycy – łuszczyca plackowata
To najczęstszy typ schorzenia. Szacuje się, że 80% do 90% osób z chorobą łuszczycową ma łuszczycę plackowatą. Objawia się charakterystycznymi łuszczącymi się plamami, które mogą obejmować duże obszary skóry. Łuszczyca plackowata ma postać zaokrąglonych plam o czerwonej barwie. Brzegi zmian odznaczają się srebrzystymi czy białymi łuskami. Plamy są ułożone symetrycznie. Mogą powodować nieprzyjemne swędzenie. Ta odmiana łuszczycy może pojawić się w dowolnym miejscu na ciele, ale najczęściej obserwuje się ją w zgięciach łokci czy kolan, na skalpie głowy, w dolnej części pleców. Warto zaznaczyć, że plamy są suche i nie towarzyszy im tzw. wysięk, czyli sączenie się płynu z rany.
W celu zdiagnozowania łuszczycy należy przeprowadzić dokładny wywiad lekarski, co pozwoli uzyskać informacje m.in. o stanie zdrowie jednostki, historii choroby w rodzinie. Następnie należy obejrzeć skórę oraz paznokcie pacjenta. Czasami konieczne jest pobranie próbki skóry do badania histopatologicznego.
Choć zmiany skórne powodują uporczywe swędzenie czy pieczenie, nie zaleca się drapania. Rozdrapanie wykwitów może powodować uszkodzenia łuski i wystąpienia krwawienia. Niestety łuszczyca plackowata to choroba przewlekła i nieuleczalna. Można stosować leczenie, które spowoduje złagodzenie zmian skórnych, jednak nie jest możliwe całkowite pozbycie się choroby. Działanie ma na celu również zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań oraz umożliwienie pacjentowi powrotu do komfortowego wykonywania codziennych aktywności.
Podczas doboru terapii lekarz korzysta z dwóch skal: BSA (Body Surfach Area) oraz PASI (Psoriasis Area and Severity Index). Pomogą on w ocenie nasilenia zmian wywołanych chorobą. Najczęściej stosuje się leczenie miejscowe, które bezpośrednio oddziałuje na skórę. Aby złagodzić dyskomfort, lekarz może zalecić stosowanie środków nawilżających, aby skóra nie stała się zbyt sucha lub podrażniona. Zmiany skórne można również leczyć maściami: mocznikową, salicylową, dziegciową, solankową czy cygnolinową. Te preparaty wspomagają złuszczanie naskórka, wykazują działanie przeciwświądowe i zmniejszają procesy zapalne. Dla niektórych pacjentów zapach maści jest nieprzyjemny. Co więcej, mogą pozostawiać uczucie lepkości oraz brudzić ubrania. Dodatkowo lekarze zalecają sterydy, które spowalniają wzrost komórek skóry i łagodzą stany zapalne. W przypadku niektórych preparatów będzie potrzebna e-recepta albo recepta papierowa.
Często w leczeniu obecna jest również fototerapia czy fotochemioterapia. Te zabiegi wykorzystują promieniowanie światłem ultrafioletowym. Wówczas naświetla się skórę, korzystając ze specjalnych lamp. To nieinwazyjne i bezbolesne działanie.
W przypadku umiarkowanej lub ciężkiej łuszczycy plackowatej, która jest odporna na wymienione wyżej metody leczenia, stosuje się leki ogólnoustrojowe. Zalicza się do nich leki immunosupresyjne, które wygaszają nadmierną reakcję układu immunologicznego i pozwalają na zmniejszenie stanu zapalnego skóry. Przepisuje się również leki biologiczne, które działają na określone części układu odpornościowego, odgrywające role w procesie zapalnym. Leki biologiczne są bardziej precyzyjnym działaniem niż leki immunosupresyjne, ponieważ skupiają się na mechanizmach będących podstawą rozwoju łuszczycy. Są bardziej skuteczne i wywołują mniej działań niepożądanych.
Warto również pamiętać, żeby wprowadzić kilka zmian w swoim stylu życia. Przede wszystkim należy dbać o odpowiednie nawilżenie skóry. Co więcej, należy unikać przegrzewania ciała w trakcie upałów oraz oparzeń słonecznych. Dobrą praktyką będzie chodzenie w przewiewnych ubraniach, wykonanych z przepuszczających powietrze materiałów. Trzeba również uważać, żeby zapobiegać powstawaniu otarć, zadrapań czy infekcji wpływających na nasilenie zmian skórnych. Warto również zrezygnować z palenia wyrobów tytoniowych oraz ograniczyć spożywanie alkoholu. Dieta również odgrywa istotną rolę przy leczeniu łuszczycy. Ma to związek z tym, że osoby z prawidłową masą ciała najczęściej łagodniej przechodzą łuszczycę niż osoby otyłe.
Łuszczyca odwrócona – charakterystyka
Łuszczyca odwrócona to rodzaj łuszczycy, w której w przeciwieństwie do innych odmian nie występują łuski ani zrogowacenia. Obecne są natomiast zmiany rumieniowe, czyli jaskrawoczerwone, gładkie i błyszczące plamy na skórze. Zmiany najczęściej występują w zagłębieniach fałdów skórnych np. pachach, pachwinach, pod piersiami, w okolicach genitaliów czy szparze pośladkowej, na środkowej części ud, w pępku. Ze względu na lokalizację plamy mogą wywoływać ból i swędzenie. Nietrudno o podrażnienia czy otarcia, które prowadzą do pękania ran i wysięku. Większość osób z łuszczycą odwróconą ma również inną postać łuszczycy w innych miejscach na ciele.
Łuszczyca odwrócona jest bezpośrednio wywoływana przez zbyt dużą liczbę podziałów komórkowych w naskórku oraz błędny cykl dojrzewania keratynocytów. Może występować e względu na czynniki genetyczne i wówczas rozróżnia się dwa typy: typ A – symptomy pojawiają się zwykle przed 40. rokiem życia; typ B – objawy występują między 50. a 70. rokiem życia. Łuszczyca odwrócona może być również spowodowana przez zaburzenia odporności, na które wpływają np. prowadzony styl życia (stres, nieodpowiednia dieta, niewielka aktywność fizyczna, przyjmowanie używek czy niektórych leków jak beta-blokery, niesteroidowe leki przeciwzapalne, przeciwdepresyjne, wybrane antybiotyki), budowa ciała czy ogólny stan zdrowie (otyłość, zaburzenia depresyjne, grzybica, oparzenia, zadrapania czy skaleczenia skóry, otarcia naskórka).
Leczenie łuszczycy odwróconej jest utrudnione przez wrażliwość obszarów skóry, w których pojawiają się zmiany. Najczęściej stosuje się miejscowo maści zawierające pochodne witaminy D, cygnolinę oraz środki sterydowe. Gdy działanie miejscowe nie przyniesie efektów, można zastosować leczenie systemowe, fototerapię czy fotochemioterapię, ziołolecznictwo czy hydroterapię. Warto również zwrócić uwagę na dietę i prowadzić produkty bogate w kwasy Omega-3 oraz witaminy (szczególnie z grupy B) np. kapustę, groch, marchew, ogórki, owoce cytrusowe, winogrona, wiśnie, truskawki, ryby, owoce morza.
Czym jest łuszczyca krostkowa?
Łuszczyca krostkowa objawia się wypełnionymi ropą, zaognionymi krostkami. Mają różną wielkość – od kilku milimetrów aż do 1 centymetra. Pojawia się również uporczywy świąd. Pęcherze ostatecznie wysychają, pozostawiając poplamione, zaschnięte plamy na skórze. Przyczyna łuszczycy krostkowej pozostaje tajemnicą, chociaż uważa się, że chorobę powoduje nagłe i skrajne zapalenie, które zabija wiele leukocytów (białych krwinek) biorących udział w reakcji autoimmunologicznym.
Najczęściej dotyka osoby w średnim wieku i ma uporczywą formę. U dzieci często przebiega łagodnie i szybko poddaje się leczeniu. Łuszczyca krostkowa może pojawić się na konkretnych obszarach ciała, takich jak dłonie i stopy, lub pokrywać większość powierzchni skóry. Chociaż wypełniająca zmiany skórne ropa nie jest zakaźna, stan ten może powodować objawy grypopodobne, takie jak: gorączka, dreszcze, poczucie osłabienia organizmu, bóle głowy, mdłości, utratę apetytu.
Istnieją różne rodzaje łuszczycy krostkowej, które mają inne objawy i nasilenia. Wyróżnia się dwa główne typy. Pierwszy z nich to łuszczyca uogólniona von Zumbuscha. Można wówczas zaobserwować na dużych powierzchniach skóry zaczerwienienia oraz występowanie małych krostek. Zdarza się, że powierzchnie zaczną się zlewać, a krostki przekształcą się w nadżerki czy łuszczące się strupy. Chorobie towarzyszy objaw Nikolskiego, czyli spełzanie naskórka w wyniku potarcia skóry oraz objawy grypopodobne.
Drugim rodzajem jest łuszczyca krostkowa dłoni i stóp. Zmiany skórne występują na dłoniach, palcach rąk i nóg oraz podeszwach stóp. Te miejsca są bardzo wrażliwe na ból. Najczęściej są zaczerwienione i obrzmiałe, a krosty wypełnia jałowa ropa. Ten typ najczęściej pojawia się u kobiet w 50.-60. roku życia.
Pacjenci z łuszczycą krostkową muszą być pod stałą kontrolą dermatologiczną. Specjalista dostosowuje terapię do indywidualnych potrzeb pacjenta – nasilenia objawów, zaawansowania choroby, ogólnego stanu zdrowia oraz kondycji jednostki. Identyfikacja i leczenie podstawowej przyczyny może również pomóc w zmniejszeniu nawrotów łuszczycy krostkowej. Najczęściej leczenie może obejmować antybiotykoterapię, stosowanie miejscowych maści przeciwzapalnych lub fototerapię. Mogą być również zalecane leki biologiczne.
Odmiany łuszczycy – erytrodermia łuszczycowa
Erytrodermia łuszczycowa jest rzadkim rodzajem łuszczycy. To stan zapalny dużych powierzchni skóry. Choroba jest poważna i wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem. Erytrodermia łuszczycowa jest uogólnioną i ciężką postacią łuszczycy obejmującą wszystkie części ciała. Podobnie jak łuszczyca von Zumbuscha, może powodować rozległe złuszczanie się skóry, a także występowanie otwartych ran (otarć i zadrapań), co prowadzi do szybkiego odwodnienia i zwiększonego ryzyka infekcji, z tego powodu stanowi zagrożenie zdrowia oraz życia dotkniętej chorobą osoby. Erytrodermia może również występować przy innych chorobach jak atopowe zapalenie skóry, ziarniak grzybiasty czy zespół Sezary’ego.
W przypadku erytrodermii łuszczycowej występują również objawy uogólnione jak niepoddająca się leczeniu przeciwgorączkowemu gorączka, nieprawidłowe szybkie tętno, odwodnienie. Choroba może być wywołana przez zaostrzenie przewlekłej łuszczycy, odstawienie dotychczasowo przyjmowanych leków czy paradoksalnie – być reakcją na leczenie przeciwłuszczcycowe.
Ten stan często wymaga hospitalizacji, która po pierwsze skupi się na leczeniu łuszczycy oraz zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej (uzupełnieniu niedoboru elektrolitów, obniżeniu temperatury ciała, podaniu odpowiednich leków np. antybiotyków). Nieleczona erytrodermia łuszczycowa może zagrażać życiu, prowadząc do ciężkich infekcji (takich jak posocznica czy zapalenie płuc) lub zastoinowej niewydolności serca.
Łuszczyca stawowa jako odmiana łuszczycy
Łuszczyca stawowa to stan, w którym występuje zarówno łuszczyca, jak i zapalenie stawów. Z tego powodu jest inaczej nazywana łuszczycowym zapaleniem stawów (ŁZS). To choroba przewlekła i stwierdza się ją u około 5-30% osób chorych na łuszczycę. Początki łuszczycy stawowej najczęściej obserwuje się pomiędzy 20. a 50. rokiem życia. Jest obecna u obu płci, jednak u mężczyzn 3 razy częściej obserwuje się typ z zajęciem stawów kręgosłupa.
Przyczyny łuszczycowego zapalenia stanów nie są wystarczająco poznane. Wiadomo, że na jej rozwój wpływają czynniki immunologiczne, środowiskowe i genetyczne. Najczęściej czynniki ryzyka obejmują silny stres, urazy, infekcje wirusowe i bakteryjne, działanie niektórych substancji chemicznych (w tym leków np. beta-blokerów czy przeciwmalarycznych).
Do objawów zalicza się typowe dla łuszczycy skórne, które mogą mieć postać grudkową, erytrodermiczną (uogólnioną) czy krostkową. Wykwity pojawiają się na różnych obszarach ciała. Ich pojawienie najczęściej wyprzedza wystąpienie zmian stawowych. Co więcej, towarzyszom im bóle oraz obrzęki stawów, sztywność poranna, zmniejszona sprawność ruchowa, deformacja postawy, „kiełbaskowate” palce.
Wyróżnia się 5 postaci łuszczycowego zapalenia stawów: symetryczną wielostanową (występuje najczęściej; obejmuje stawy nadgarstkowe, skokowe, rąk i stóp; częściej obecna u kobiet); asymetryczną nielicznostawową (najczęściej zajmuje stawy rąk i stóp); z zajęciem jedynie stawów międzypaliczkowych dalszych (częściej dotyka mężczyzn); osiową (również częstszy typ u mężczyzn; obejmuje stawy kręgosłupa i krzyżowo-biodrowe); okaleczającą (prowadzi do zniekształceń palców).
Leczenie łuszczycowego zapalenia stawów może obejmować niesteroidowe leki przeciwzapalne leki (NLPZ). Mogą pomóc w zmniejszeniu częstości występowania obrzęków i bólu związanego z chorobą, jednak czasami może prowadzić do zaostrzenia wykwitów. Stosuje się również glikokortykosteroidy, co ma na celu zapobieganie destrukcji stawu. Wykonuje się miejscowe iniekcje. Jeśli takie leczenie nie przyniesie odpowiednich skutków, można wprowadzić leczenie za pomocą leków modyfikujących przebieg choroby (LMPCh). Na zmiany skórne zalecana jest terapia dermatologiczna i leczenie odpowiednimi farmaceutykami.
Dołącza się również metody niefarmakologiczne w tym regularną aktywność fizyczną, rehabilitację ruchową oraz zabiegi fizjoterapeutyczne. Jak w każdej choroby łuszczycowej psychoterapia pełni istotną rolę pomagającą w odpowiednim codziennym funkcjonowaniu pacjentów.
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
