Przyczyny choroby refluksowej przełyku. Objawy i leczenie

Napisano 23.06.2022 | Medyczny Asystent | Czas czytania: 6 min.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Choroba refluksowa przełyku ma związek z cofaniem się treści żołądkowej. Najczęstszymi objawami tego schorzenia jest zgaga i pieczenie za mostkiem. Dolegliwości nasilają się szczególnie w pozycji leżącej, po zjedzeniu obfitego posiłku. Bagatelizowanie symptomów może prowadzić do rozwoju innych dolegliwości groźnych dla zdrowia. Czy chorobę refluksową przełyku można wyleczyć? W jaki sposób można walczyć z przykrymi objawami tego schorzenia? Czy istnieją jakieś domowe sposoby?

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Co to jest choroba refluksowa przełyku?

Choroba refluksowa przełyku nazywana jest również refluksem żołądkowo-przełykowym (GERD – ang. gastroesophageal reflux disease). Może dotknąć osoby w każdym wieku, chociaż ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem. Szacuje się, że może ona dotyczyć ok. 20-40 proc. populacji krajów rozwiniętych, wysoko uprzemysłowionych – jest ona jedną z najczęstszych chorób gastrologicznych. Częstotliwość występowania jest zbliżona u kobiet i mężczyzn.

Czytaj także:

Schorzenie to związane jest z cofaniem się (zarzucaniem) treści żołądkowych do przełyku. Wraz z nimi cofa się również kwas solny i enzymy trawienne z żołądka. Są one odpowiedzialne za uczucie pieczenia, czyli zgagę. W niektórych przypadkach mogą pojawić się uszkodzenia błony śluzowej przełyku nazywane nadżerkami. Ma to związek z rozwojem stanu zapalnego.

Choroba refluksowa pojawia się, gdy dolny zwieracz przełyku nie pracuje prawidłowo. Mięsień zwieracza powinien rozkurczać się podczas spożywania posiłku, aby jedzenie mogło przedostać się do żołądka. Po chwili następuje jego obkurczenie. Dzięki temu nie dochodzi do cofania się treści żołądkowej do przełyku. Jeżeli jednak wydolność dolnego zwieracza przełyku jest zbyt niska, treść żołądkowa przemieszcza się do górnego odcinka przewodu pokarmowego. Wówczas to mówimy właśnie o refluksie.

Refluks negatywnie wpływa na jakość życia osób, które się z nim zmagają. Ponadto może prowadzić do groźnych dla zdrowia powikłań. Dlatego też nie wolno bagatelizować tej choroby i należy jak najszybciej udać się do lekarza, gdy objawy nie ustępują.

Przyczyny choroby refluksowej przełyku

Przyczyny choroby refluksowej żołądka mogą być różne. Wśród najczęstszych czynników ryzyka specjaliści wymieniają m.in.:

  •       nieprawidłowe działanie dolnego zwieracza przełyku,
  •       uszkodzenie tzw. bariery antyrefluksowej,
  •       zaburzenia dotyczące opróżniania żołądka,
  •       stany po operacjach okolicy wpustu żołądka,
  •       zmiany starcze przełyku,
  •       otyłość,
  •       ciąża,
  •       przepuklina rozworu przełykowego,
  •       palenie papierosów,
  •       nadużywanie alkoholu,
  •       siedzący tryb życia,
  •       długotrwały stres,
  •       niewłaściwa dieta zawierająca m.in. duże ilości napojów gazowanych, czekolady, kawy, tłustych potraw),
  •       przyjmowanie niektórych leków (np. doustnych środków antykoncepcyjnych, leków przeciwdepresyjnych, leków zażywanych przy chorobie niedokrwiennej serca, nadciśnieniu tętniczym, chorobach płuc),
  •       przebieg innych chorób, w tym: cukrzyca, zaburzenia hormonalne, astma, twardzina układowa.

U niemowląt refluks żołądkowo-przełykowy pojawia się z powodu niewykształconego dolnego zwieracza. Mięsień ten rozwija się w ciągu pierwszych kilku lub nawet kilkunastu miesięcy życia. Najmłodsi przyjmują stosunkowo duże porcje pożywienia w porównaniu do pojemności ich żołądków. Ze względu na niewystarczającą dojrzałość zwieracza dolnego przełyku może dojść do cofania się treści żołądkowej (tzw. ulewanie się).

Jak rozpoznać refluks? Diagnostyka

Jeżeli podejrzewamy u siebie występowanie objawów refluksu żołądkowo-przełykowego, powinniśmy rozważyć wizytę u lekarza. Zwłaszcza gdy dolegliwości będą naprawdę niepokojące i w żaden sposób nie będziemy w stanie samodzielnie sobie z nimi poradzić.

W rozpoznaniu choroby refluksowej przełyku pomocne mogą okazać się takie badania jak:

  •       test farmakologiczny z wykorzystaniem inhibitorów pompy protonowej (IPP) – próba leczenia lekami z tej grupy,
  •       badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego (gastroskopia) – podczas niego aparat wsuwany jest przez gardło, przełyk, żołądek do dwunastnicy; pobierane są wycinki z błony śluzowej, które poddawane są badaniu histopatologicznemu,
  •       badanie radiologiczne przełyku z kontrastem,
  •       manometryczne badanie przełyku (badanie ciśnienia w przełyku) – pozwala stwierdzić, czy występują zakłócenia mięśnia zwieracza dolnego przełyku,
  •       pH-metria (całodobowe monitorowanie pH w przełyku) – za pomocą cienkiej tuby umieszczonej w przełyku możliwe jest określenie kwasowości znajdującej się tam treści,
  •       badanie impedancji (odporności prądu zmiennego) – badanie to często towarzyszy pH-metrii,
  •       morfologia krwi, stężenie glukozy we krwi oraz oznaczenie pomiaru CRP – badania te pomagają stwierdzić, czy w organizmie rozwija się stan zapalny.

Charakterystyczne objawy mogą być wystarczające do rozpoznania schorzenia. E-recepta na leki na chorobę refluksową przełyku może być wystawiona przez lekarza podczas e-konsultacji. Wcześniej niezbędne będzie postawienie odpowiedniej diagnozy i przeprowadzenia dokładnego wywiadu z pacjentem.

Choroba refluksowa przełyku – objawy

Objawy choroby refluksowej mogą być mylone z symptomami innego schorzenia – choroby niedokrwiennej serca lub nawet zawału mięśnia sercowego. Dlatego nie należy bagatelizować żadnych dolegliwości.

Wśród typowych objawów refluksu żołądkowo-przełykowego wymienia się:

  •       pieczenie, palenie za mostkiem,
  •       zgaga,
  •       cofanie się treści żołądkowej do przełyku,
  •       nadkwasota,
  •       puste, kwaśne lub gorzkie odbijanie,
  •       posmak kwasu odczuwany w tylnej części jamy ustnej,
  •       ból w górnej części brzucha,
  •       zaburzenia połykania,
  •       ból podczas połykania,
  •       znaczne zmniejszenie masy ciała,
  •       krwawienie z przełyku,
  •       chrypka,
  •       czkawka,
  •       ślinotok,
  •       nudności i wymioty,
  •       suchy, przewlekły kaszel,
  •       świszczący oddech,
  •       ból gardła,
  •       uczucie ciała obcego w gardle,
  •       uszkodzenie szkliwa zębów, co jest wynikiem niższego pH w ustach.

Powyższe symptomy mogą szczególnie nasilić się podczas leżenia, po spożyciu tłustego, obfitego posiłku, a także podczas pochylania się czy parcia. Objawy mogą mieć różne nasilenie oraz częstotliwość u każdego pacjenta. W niektórych przypadkach schorzenie to może przebiegać całkowicie bezobjawowo – zwłaszcza w początkowym stadium rozwoju.

Leczenie choroby refluksowej domowymi sposobami

Istnieją nie tylko medyczne, ale również domowe sposoby walki z chorobą refluksową przełyku. Należy zwrócić szczególną uwagę na to, jakie produkty spożywcze powodują nasilenie dolegliwości. Dzięki temu możliwe będzie wyeliminowanie z diety dań, które nie służą pacjentowi. W ułożeniu odpowiedniego jadłospisu może pomóc dietetyk.

Z diety należy wyeliminować przede wszystkim produkty, które nasilają wydzielanie soku żołądkowego. Posiłki powinny być lekkie i łatwostrawne (gotowane, duszone, pieczone w naczyniu żaroodpornym). Należy zrezygnować m.in. z sosów na zasmażkach, pikantnych potraw, kwaśnych napojów, marynowanych produktów, intensywnych wywarów mięsnych, galaret z mięsa, konserw, mocnej herbaty i kawy. Zaleca się regularne spożywanie posiłków – niewielkich porcji.

Dietę należy utrzymać szczególnie w momencie zaostrzenia objawów. Bezpiecznie można jeść m.in. gotowane warzywa i owoce, słabo stężone buliony, gotowane chude mięso, twarogi, śmietanę, jaja, gotowane ryby oraz kompoty owocowe.

Jeżeli chodzi o sprawdzone domowe sposoby na chorobę refluksową przełyku, to należy wspomnieć o kleiku z siemienia lnianego. Jedną łyżkę ziaren należy zalać 3/4 szklanki wody i zagotować na wolnym ogniu. Konsystencja powinna przypominać kisiel. Tak przygotowany kleik należy przestudzić i wypić, gdy pojawi się zgaga. Taka „przekąska” pozytywnie wpłynie na przewód pokarmowy dzięki zawartości substancji śluzowatych. Pomocne może okazać się również jedzenie migdałów lub wypicie szklanki zimnego mleka. Można również wspierać się suplementami diety wspomagającymi działanie układu pokarmowego.

Wskazane jest odstawienie wszelkiego typu używek, w tym przede wszystkim alkoholu i papierosów. Osoby z nadwagą powinny dążyć do zmniejszenia masy ciała. Ponadto poleca się rezygnację z ciasnych ubrań oraz pasków zaciskanych na brzuchu.

Pacjenci zmagający się ze stresem powinni znaleźć sposób na jego rozładowanie. Negatywne emocje i napięcia mogą nasilić przebieg choroby.

Jeżeli domowe sposoby na refluks żołądkowo-przełykowy nie pomagają, należy udać się do lekarza. Długotrwale utrzymujące się objawy mogą negatywnie wpłynąć na zdrowie i powodować liczne powikłania.

Choroba refluksowa przełyku – leczenie farmakologiczne

Leczenie choroby refluksowej przełyku to przede wszystkim zastosowanie leków silnie zmniejszających wydzielanie kwasu żołądkowego, czyli inhibitorów pompy protonowej (IPP). Wśród tych preparatów leczniczych wymienić należy m.in. esomeprazol, lanzoprazol, omeprazol, pantoprazol i rabeprazol. Zawierają one substancje eliminujące uczucie pieczenia. Należy je stosować raz dziennie – na czczo w dawce zaleconej przez lekarza. Zazwyczaj leczenie trwa do 8 tygodni. Jeżeli nie przyniesie ono oczekiwanych rezultatów, lekarz może zalecić zwiększenie dawkowania. Konieczne jest stosowanie terapii podtrzymującej.

Zastosowanie może mieć leczenie lekami z grupy blokerów receptorów histaminowych H₂ (np. famotydyna). Należy je przyjmować przed snem. Skuteczne są również preparaty z alginianami, które tworzą barierę mechaniczną zapobiegającą cofaniu się treści żołądkowej do przełyku. Pewną popularnością cieszą się miejscowe środki powlekające błonę śluzową gardła m.in. z kwasem hialuronowym, poloksamerem 407 oraz siarczanem chondroityny. Związki te przyspieszają gojenie się uszkodzeń na powierzchni błony śluzowej.

Rzadziej stosowane są leki prokinetyczne ze względu na duże prawdopodobieństwo występowania skutków ubocznych (m.in. senności, drażliwości, zaburzeń rytmu serca).

Wspomaganie leczenia choroby refluksowej przełyku na ogół polega na stosowaniu tabletek do ssania na nadkwaśność oraz mieszanek ziół na zgagę i nadkwasotę. Mogą one zawierać m.in. owoc róży, głogu, tarniny, kwiat nagietka czy też liść babki zwyczajnej. Leki bez recepty mogą przynieść chwilową ulgę, jednak nie zaleca się ich długotrwałego przyjmowania bez konsultacji ze specjalistą – powyżej 14 dni.

Jeżeli pojawią się powikłania, konieczna może okazać się interwencja chirurgiczna. Wykonywana jest wówczas fundoplikacja laparoskopowa. Ma ona na celu stabilizację mięśnia zwieracza dolnego przełyku, a także hamowanie cofania się treści żołądkowej do przełyku. Większość pacjentów po operacji musi jednak nadal przyjmować leki.

W przypadku kobiet ciężarnych rekomenduje się leczenie choroby refluksowej poprzez zmianę stylu życia oraz dobranie odpowiedniej diety. Jeżeli wystąpi konieczność stosowania leków, należy przyjmować jak najmniejszą możliwą dawkę przy zastosowaniu jak najkrótszego czasu trwania terapii. Leczenie powinno odbywać się wyłącznie pod kontrolą lekarza.

Jak łagodzić ból refluksowy?

Jeżeli pojawi się ból refluksowy, należy zastosować leki zobojętniające kwas solny oraz ochraniające błonę śluzową. Najczęściej w ich składzie można znaleźć związki magnezu, glinu, kwas alginowy oraz sukralfat. Zaleca się również przyjmowanie preparatów hamujących wydzielanie kwasu solnego (np. ranitydynę).

Refluks podczas snu – jak sobie z nim radzić?

Refluks może pojawić się podczas snu, ponieważ w pozycji leżącej zmniejsza się poziom napięcia zwieracza dolnego przełyku. Istnieją jednak sprawdzone sposoby, które pomagają radzić sobie z tym problemem. Są to:

  •       spanie na wyższej poduszce,
  •       uniesienie wezgłowia łóżka,
  •       jedzenie ostatniego posiłku co najmniej 2-3 godziny przed położeniem się,
  •       niepodjadanie przed snem lub w czasie pobudki w nocy,
  •       spanie na lewym boku,
  •       wysypianie się.

Możliwe powikłania choroby refluksowej

Choroby refluksowej przełyku nie wolno bagatelizować. Nieleczony refluks może grozić licznymi powikłaniami. Są to m.in.:

  •       uszkodzenie przełyku,
  •       zwężenie przełyku,
  •       krwawienia z przewodu pokarmowego,
  •       nadżerki (nadżerkowe zapalenie przełyku),
  •       owrzodzenia,
  •       przewlekły stan zapalny,
  •       przełyk Barretta, który jest uważany za stan przedrakowy,
  •       rak przełyku.

Refluks żołądkowo-przełykowy 6-krotnie zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na raka gruczołowego przełyku. 5-krotnie wzrasta ryzyko zachorowania na raka złącza żołądkowo-przełykowego, natomiast 2-krotnie taka płaskonabłonkowego przełyku.

Refluks żołądkowo-przełykowy jest chorobą przewlekłą, która dzieli się na dwa podstawowe okresy – zaostrzeń i remisji. Schorzenie to negatywnie wpływa na codzienne życie, ograniczając aktywność. Konieczne jest stosowanie stałego leczenia podtrzymującego. Istotne jest także zachowanie odpowiednich nawyków żywieniowych oraz zmiana stylu życia.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️

Informacje zawarte w dziale „Blog" serwisu NaszaRecepta.pl należy traktować jedynie jako informacyjno-edukacyjne. Treści te i porady w nich zawarte nie mogą w żadnym wypadku zastąpić bezpośredniego kontaktu z lekarzem i nie powinny być również uznawane za profesjonalną poradę medyczną. Wydawca serwisu NaszaRecepta nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywanie porad z materiałów informacyjno-edukacyjnych bez wcześniejszej konsultacji ze specjalistą.