Posiew moczu – ujemny wynik badania. Na co wskazuje?

Posiew moczu jest badaniem mikrobiologicznym, które pozwala wykryć drobnoustroje w moczu. Zwykle wykonuje się je przy podejrzeniu zakażenia układu moczowego. Jaki jest prawidłowy wynik posiewu moczu?

Kiedy należy wykonać posiew moczu?

Test posiewu moczu sprawdza wydzielinę pod kątem zarazków (mikroorganizmów), które powodują infekcje. Mocz jest produkowaną przez nerki substancją. Pozwala na usunięcie zanieczyszczeń oraz nadmiarowych produktów z organizmu. U zdrowej osoby w moczu ani w drogach układu moczowego nie wykrywa się bakterii. 

• Wzmacnianie mięśni Kegla, czyli ćwiczenia na nietrzymanie moczu.
• Jak przygotować się do badania moczu i dlaczego jest to tak ważne?
• Zatrzymanie moczu – częściowe lub całkowite. Przyczyny u kobiet i mężczyzn

Z tego powodu przede wszystkim wskazaniem do wykonania posiewu moczu jest podejrzenie zakażenia układu moczowego. Zwykle występuje po przedostaniu się do cewki moczowej bakterii. Wówczas warto zgłosić się na konsultację do specjalisty. Szczególnie gdy odczuwa się ból i dyskomfort podczas oddawania moczu, dolegliwości bólowe w okolicy podbrzusza, dolnej części pleców i lędźwi, uczucie parcia na częste oddawanie moczu, a także mocz jest podbarwiony krwią (ma różowawy kolor) czy ma niecodzienny zapach. Co więcej, schorzeniu może towarzyszyć gorączka, drżenie mięśni, dreszcze, uczucie zimna, nudności i wymioty. Na konsultacji lekarz przeprowadzi potrzebne badania i może zlecić leczenie. W przypadku rozpoczęcia farmakologii recepta przez internet pomoże uzyskać odpowiedni lek. Co ważne, można ją zrealizować w każdej aptece w Polsce.

Posiew moczu pozwala również na identyfikację powodujących infekcję drobnoustrojów, dzięki czemu lekarz może wybrać najskuteczniejsze leczenie i określić, czy mikroorganizm jest oporny na jakiekolwiek antybiotyki.

Lekarz może zlecić wykonanie posiewu moczu, jeśli pacjent często miewa infekcje układu moczowego, a także gdy schorzenie jest trudne do leczenia. Badania można potrzebować niezależnie od płci, ale schorzenie dotyka częściej kobiet niż mężczyzn. Wśród czynników ryzyka częstych infekcji dróg moczowych zalicza się:

• cukrzycę;
• częste współżycie, zwłaszcza z nowymi partnerami lub w przypadku stosowania środków plemnikobójczych;
• choroby nerek, w tym posiadanie kamieni nerkowych;
• problemy z całkowitym opróżnieniem pęcherza moczowego, zwłaszcza jeśli używa się cewnika do odprowadzania moczu;
• osłabiony układ odpornościowy z powodu chorób autoimmunologicznych, przeszczepu narządów lub leczenia raka.

Posiew moczu jest jednym z badań profilaktycznych, które wykonują ciężarne. Jest to szczególnie istotne, ponieważ nieleczona infekcja dróg moczowych może spowodować ryzyko rozwoju poważniejszych stanów np. odmiedniczkowego zapalenia nerek.

Warto zaznaczyć, że do wykonania badania nie ma przeciwwskazań.

Przygotowanie do wykonania badania

Jak wspomniano wyżej w przypadku podejrzewania infekcji dróg moczowych, należy udać się do specjalisty. Na konsultacji lekarz zbierze wywiad (np. pytając o odczuwane objawy, choroby współistniejące, charakterystykę prowadzonego stylu życia, historię choroby pacjenta i rodziny) oraz przeprowadzi badanie fizykalne.

Specjalista poinformuje pacjenta, czy musi on podjąć jakieś specjalne kroki przed oddaniem próbki moczu. Lekarz może zalecić wypicie co najmniej szklanki wody, a także poprosić o niesiusianie na co najmniej godzinę przed pobraniem próbki moczu. 

Posiew moczu – jak wygląda badanie?

Posiew moczu wymaga czystej próbki moczu. Termin ten oznacza próbkę moczu możliwie wolną od zewnętrznych zanieczyszczeń, takich jak bakterie naturalnie żyjące na skórze. Co ważne, próbkę moczu można pobrać samodzielnie w domu. Niemniej istnieje możliwość wykonania badania w placówce medycznej. Jeśli jednak pacjent zdecyduje się na pobranie samodzielnie próbki, to musi pamiętać o kilku istotnych zasadach.

Przede wszystkim mocz powinien być pobrany do szczelnego, jałowego pojemnika, który można kupić w aptece albo wziąć z laboratorium analitycznego. Nie należy go otwierać przed badaniem, a dopiero w momencie napełniania go moczem.

Żeby próbka nie uległa zanieczyszczeniu, należy zastosować środki ostrożności i pamiętać o przestrzeganiu zasad higieny. Warto umyć okolice cewki moczowej oraz dłonie wodą z delikatnym mydłem, co pozwoli pozbyć się drobnoustrojom mogącym wpłynąć na wynik badania.

Próbkę moczu warto pobrać w godzinach porannych — najlepiej tuż po przebudzeniu się. Materiał należy pobrać z tzw. środkowego strumienia moczu. To oznacza, że na początku należy oddać mocz bezpośrednio do ubikacji, następnie do pojemnika, a końcową partię ponownie oddać do toalety. Istotne jest, żeby nie dotykać brzegów pojemnika brudnymi i „gołymi” dłońmi.

Po pobraniu próbkę moczu należy jak najszybciej dostarczyć do laboratorium mikrobiologicznego. W sytuacji gdy jest to niemożliwe, materiał można przechowywać w temperaturze około 4 stopni Celsjusza, nie dłużej niż kilka godzin. Zbyt długi pobyt w lodówce może spowodować namnożenie się bakterii i wpłynąć na zafałszowanie wyniku badania.

Po dostarczeniu próbki moczu do placówki medycznej rozpoczyna się drugi etap badania, czyli ocena laboratoryjna. Zwykle przenosi się materiał na podłoże hodowlane ze składem umożliwiającym namnażanie bakterii. Taką hodowlę inkubuje się przez około dobę, a następnie poddaje ocenie za pośrednictwem odpowiednich testów, które pozwalają zidentyfikować patogeny. Można również zbadać próbkę moczu pod mikroskopem, co umożliwia dokładniejszą obserwację mikroorganizmów.

Wyniki posiewu moczu zostaną przekazane zlecającemu badanie lekarzowi, który może je zintepretować. 

Jak interpretować wyniki posiewu moczu?

Na wyniki posiewu moczu najczęściej oczekuje się około trzech dni. Pozwalają na określenie obecności, rodzaju i liczby bakterii w moczu. Liczbę drobnoustrojów przelicza się na 1 ml moczu i za wynik dodatni uznaje się sytuację, gdy w 1 ml moczu znajduje się powyżej 100 000 żywych bakterii. Jeśli materiał został prawidłowo pobrany, świadczy to o zakażeniu. 

Warto jednak wspomnieć, że możliwa jest sytuacja, gdy podczas badania zostanie wykryty więcej niż jeden rodzaj bakterii. To może sugerować niepoprawnie pobrany i zanieczyszczony materiał. Natomiast w rzadkich przypadkach świadczy o rozwoju infekcji, która obejmuje więcej niż jeden patogen.

Do uzyskanego z badania wyniku dołącza się antybiogram — zestawienie antybiotyków, na które dany szczep bakterii jest oporny czy wrażliwy. Dzięki wynikom lekarz może wdrożyć odpowiednie dla jednostki leczenie.

Trzeba pamiętać, że testów nie należy interpretować samodzielnie ani z pomocą Internetu. Powinien zająć się tym lekarz, opierając się na danych zebranych podczas wywiadu medycznego, badań, a także znajomości norm danego laboratorium medycznego.

Dodatni posiew moczu – co zrobić?

Dodatni wynik badania jest raportowany, gdy w pobranej próbce moczu namnażają się bakterie. Jak wspomniano wyżej, jest to sytuacja, w której na 1 ml moczu wykryto więcej niż 100 000 bakterii. Taki wynik najczęściej świadczy o występowaniu infekcji układu moczowego. Wówczas można zaobserwować nieprzyjemne dolegliwości jak ból czy pieczenie w trakcie oddawania moczu, krwiomocz czy częste odczuwanie parcia na oddawanie moczu.

Dzięki załączonemu do wyników antybiogramu lekarz może wybrać najskuteczniejszy antybiotyk w celu wyleczenia schorzenia. Należy przyjmować lek zgodnie z zaleceniami specjalisty, co wspomoże szybki powrót do zdrowia.

W przypadku chorowania na infekcję dróg moczowych zaleca się również wdrożenie zmian w swoim stylu życia. Pomocne może być wprowadzenie do diety żurawiny czy produktów działających przeciwzapalnie. Trzeba również pamiętać o odpowiednim nawadnianiu organizmu. Zaleca się również szczególnie dbać o higienę intymną. Co więcej, często lepiej zrezygnować z aktywności seksualnej — zwłaszcza gdy wywołuje do dyskomfort czy ból. 

Co oznacza ujemny wynik posiewu moczu?

Ujemny wynik badania posiewu moczu oznacza, że w dostarczonej do badania próbce nie wykryto śladów wrogich drobnoustrojów, czyli u pacjenta nie rozwija się infekcja dróg moczowych w tym zapalenie pęcherza.

Niemniej gdy jednostka odczuwa niepokojące objawy, takie jak bolesne oddawanie moczu lub zaobserwowano obecność krwi w moczu, lekarz może zlecić wykonanie innych badań w tym badań obrazowych (jak USG nerek oraz dróg moczowych, tomografię komputerową czy urografię). W rzadkich przypadkach te symptomy mogą wskazywać na nieinfekcyjne przyczyny schorzenia w tym na raka pęcherza moczowego.

Co więcej, gdy posiew jest ujemny, ale stwierdzono obecność leukocytów (białych krwinek) w moczu, czyli leukocyturii, może to być sygnałem, że istnieje zakażenie drobnoustrojowe, jednak hodowla tych mikroorganizmów jest utrudniona. Taka sytuacja gdy posiew moczu jest ujemny, a w moczu znajdują się bakterie, wymaga przeprowadzenia kolejnych badań.

Posiew moczu ujemny w ciąży — co oznacza?

Jak wspomniano wyżej, wynik ujemny posiewu moczu świadczy o braku bakterii w próbce (bakteriurii ujemnej). To dobra wiadomość dla ciężarnych, które są szczególnie narażone na występowanie infekcji dróg moczowych. Niemniej nawet w sytuacji gdy wyniki na posiew moczu są ujemne, a doświadcza się nieprzyjemnych dolegliwości, należy udać się na wizytę u specjalisty. Symptomy mogą świadczyć o rozwoju innych, nieinfekcyjnych problemów zdrowotnych.