Poranny kaszel – czego jest objawem?

Poranny kaszel jest częstym objawem z wieloma potencjalnymi przyczynami, z których większość jest stosunkowo łagodna. Kaszel to sposób, w jaki organizm usuwa czynniki drażniące z układu oddechowego. Często nie jest to oznaka poważnej choroby. Ale jeśli kaszel utrzymuje się przez długi czas i nie ustępuje pomimo leczenia, należy udać się do lekarza. Jakie są przyczyny porannego kaszlu?

Suchy a mokry poranny kaszel – różnice

Każdy kaszel, który powoduje wydzielanie i wypróżnianie śluzu  innego płynu z dróg oddechowych, jest klasyfikowany jako kaszel mokry, często nazywany kaszlem produktywnym. Podczas kaszlu słychać bulgotanie i może się wydawać, że coś utkwiło w gardle lub w klatce piersiowej. Poranny kaszel z odkrztuszaniem pomaga pozbyć się zalegającej wydzieliny, którą należy wypluwać, a nie połykać. Natomiast nieproduktywny kaszel, często nazywany suchym kaszlem, nie powoduje wydzielania flegmy ani śluzu. Ten rodzaj kaszlu jest zwykle najmniej dotkliwy i może występować losowo lub uporczywie. Może to zakłócać sen i prowadzić do bólu głowy czy gardła, ale prawdopodobnie jest to bardziej spowodowane samym kaszlem niż podstawowym problemem.

• Kaszel z flegmą – kiedy powinien niepokoić?
• Mokry kaszel u dziecka – jak go rozpoznać? Leczenie kaszlu u dzieci.

Jeśli kaszel jest uporczywy, nie ustępuje mimo stosowanego leczenia czy nasila się, może to być oznaką poważnego problemu medycznego. Wówczas należy natychmiast udać się na konsultację do specjalisty, który zbada pacjenta i zaproponuje odpowiednie leczenie. W sytuacji gdy wyjście z domu jest utrudnione lub niemożliwe, można skorzystać z teleporady. Wybrany lek wykupimy dzięki nowoczesnemu świadczeniu medycznemu, czyli recepta online, którą uzyskamy przez Internet. Możemy ją zrealizować w każdej aptece w Polsce.

Przyczyny suchego i mokrego porannego kaszlu

Choć często nie jest to nic przyjemnego, celem kaszlu jest oczyszczenie dróg oddechowych w ciele. To, co powoduje poranny kaszel, może się różnić w zależności od osoby i sytuacji, ale sprowadza się do tego, że organizm automatycznie próbuje pozbyć się wypełniającej drogi oddechowe wydzieliny.

Wśród przyczyn porannego kaszlu u dorosłych i dzieci wymienia się:

• Alergeny i substancje drażniące – czasami kaszel zaczyna się tylko dlatego, że gardło lub zatoki są podrażnione. Nie jest to oznaką jakichkolwiek problemów zdrowotnych, ale stanowi po prostu sposób, w jaki organizm próbuje usunąć alergen lub substancję drażniącą. Nawet jeśli nie jest się uczulonym na pyłki, kurz, sierść zwierząt i pleśń, mogą one powodować kaszel przez krótki czas lub kilka dni. Czynniki drażniące mogą obejmować dym (tytoniowy lub z grilla lub ognia), zanieczyszczenia, opary chemiczne, perfumy, odświeżacze powietrza i wszystko inne, co można wdychać z otoczenia.
• Spływanie po tylnej ścianie gardła wydzieliny – ten rodzaj porannego kaszlu jest zwykle mokry i może występować u dorosłych i dzieci. Powoduje go spływający do gardła śluz, często nagromadzający się z powodu przeziębienia lub alergii. Można również zauważyć swędzenie oczu i kichanie częściej niż w przypadku innych typów kaszlu.
• Astma – suchy kaszel kończący się świszczącym oddechem lub grzechotaniem, najczęściej spowodowany zapaleniem dróg oddechowych, jest powszechny wśród osób cierpiących na astmę. Może to spowodować, że proces kaszlu będzie bardziej nieprzyjemny lub bolesny niż zwykle, a nawet prowadzić do trudności w oddychaniu. Astma zwykle zaognia się w nocy lub podczas ćwiczeń, jednak może również występować jako poranny suchy kaszel u dziecka czy dorosłego. Często towarzyszy mu ucisk w klatce piersiowej, zmęczenie i duszność.
• Choroba refluksowa przełyku (GERD) – kwas z żołądka może czasami cofać się przez przełyk, powodując suchy, spazmatyczny kaszel. GERD jest drugą najczęstszą przyczyną przewlekłego kaszlu. Można mieć GERD, jeśli kaszel nasila się podczas leżenia lub tuż po jedzeniu.
• Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) – charakteryzuje się przewlekłym kaszlem. Wówczas można zauważyć dużo śluzu, szczególnie rano. Najczęstszą przyczyną POChP jest palenie, ale może to być również spowodowane innymi czynnikami, takimi jak zanieczyszczenie powietrza lub narażenie na chemikalia czy toksyczne opary. Inne objawy, które można zauważyć, to duszność, świszczący oddech, zmęczenie i ucisk w klatce piersiowej w miarę upływu dnia lub w wyniku aktywności fizycznej.
• Kaszel związany z przyjmowaniem leków – niektóre leki mogą powodować przewlekły, suchy kaszel. Najczęstszymi z nich są inhibitory ACE stosowane w leczeniu wysokiego ciśnienia krwi, jak i beta-blokery, NLPZ i blokery kanałów wapniowych. Zwykle kaszel zaczyna się już po kilku tygodniach od rozpoczęcia przyjmowania tych leków.
• Zapalenie płuc – kaszel zwykle zaczyna się od suchego, a następnie przechodzi w mokry. Zwykle towarzyszy mu śluz, który ma nietypową barwę np. żółtą czy zieloną. Pacjent może również doświadczyć m.in. gorączki, trudności w oddychaniu, ból podczas głębokiego oddychania, a także dreszczy.
• Zapalenie oskrzeli — to stan, w którym oskrzela dostarczające powietrze do płuc ulegają stanowi zapalnemu. Za schorzenie zwykle odpowiada namnożenie się w organizmie wirusów. Podczas zapalenia oskrzeli poranny kaszel może być suchy, ale częściej pojawia się z wydzieliną.
• Krztusiec – jest ostrą chorobą zakaźną dróg oddechowych. Występuje nieprzyjemny rodzaj kaszlu charakteryzujący się charczącym dźwiękiem. Można zauważyć inne objawy, w tym łzawienie oczu, gorączkę, zatkany nos, katar, duszności i świst wdechowy („pianie”).
• Mukowiscydoza — jest chorobą układu oddechowego spowodowaną mutacją genetyczną, którą zwykle wykrywa się we wczesnym dzieciństwie. Powoduje, że płuca i inne narządy wytwarzają gęsty, lepki śluz.

Inne przyczyny, które odpowiadają za kaszel po przebudzeniu u dorosłych i dzieci to grypa, bezdech senny, nowotwór układu oddechowego, zapalenie zatok, dysfunkcja strun głosowych. Niemniej kaszel towarzyszy nie tylko rozwijającym się chorobom czy schorzeniom. Poranny kaszel u dziecka czy dorosłego może również pojawiać się już po przebytej infekcji.

Poranny kaszel u dzieci i dorosłych — leczenie

Najlepsze leczenie kaszlu będzie zależeć od tego, czy jest produktywny, czy nieproduktywny, a także od tego, co go powoduje. Można wypróbować wiele domowych środków zaradczych, aby złagodzić nieprzyjemną dolegliwość. Przede wszystkim należy dbać o nawodnienie organizmu. Zaleca się picie wody czy innych napojów o niskiej zawartości cukru. Niektórym osobom pomaga picie ciepłej herbaty z miodem i imbirem. Jeśli w pomieszczeniu, w którym przebywamy, jest suche powietrze, warto zainwestować w nawilżacz powietrza czy dyfuzor olejków zapachowych — niemniej w drugim przypadku należy zachować ostrożność, żeby nie pogorszyć dolegliwości. W przypadku gdy kaszel jest spowodowany działaniem bodźców podrażniających (np. pyłków, zanieczyszczenia powietrza czy sierści zwierząt), należy ograniczyć kontakt z tymi czynnikami. Pomocne mogą być również inhalacje, używanie kropli do nosa, soli fizjologicznej do płukania zatok czy przyjmowanie dostępnych bez recepty leków np. redukujących wydzielanie śluzu. 

Leczenie kaszlu w domu pozwala zmniejszyć frustrację związaną z kaszlem i może sprawić, że pacjent szybko poczuje się lepiej. Jeśli jednak kaszel nie ustępuje czy nawet się nasila, trzeba udać się do lekarza. Warto również zwracać uwagę na poniższe symptomy, które wymagają konsultacji:

• zielonkawo-żółta flegma,
• wydzielina zabarwiona krwią,
• wysoka gorączka,
• nadmierne zmęczenie,
• niewyjaśniona utrata masy ciała,
• nadmierne wymioty,
• problemy z oddychaniem,
• ból w klatce piersiowej,
• trudności w przełykaniu.

Specjalista dostosuje leczenie skoncentrowane na pozbyciu się przyczyny dolegliwości. Może zalecić farmakoterapię np. leki zmniejszające stan zapalny, leki przeciwhistaminowe, kortykosteroidy, antybiotyki czy korzystanie z inhalatora na ataki astmy. W niektórych sytuacjach zaleca się terapię tlenową, zabiegi chirurgiczne, a w przypadku raka leczenie może obejmować radioterapię lub chemioterapię.