Nagły skok ciśnienia – co może być przyczyną?

To normalne, że ciśnienie krwi rośnie i spada w ciągu dnia. Wahania te mogą być spowodowane codziennymi czynnościami, takimi jak ćwiczenia, chodzenie i mówienie. Jeśli jednak ciśnienie krwi wzrosło bez powodu, może to być oznaką problemów zdrowotnych. Jakie są objawy i przyczyny wysokiego ciśnienia? 

Objawy nagłego skoku ciśnienia tętniczego

Prawidłowe ciśnienie skurczowe wynosi 110-140 mmHg, natomiast rozkurczowe — 70-90 mmHg. Z tego powodu za optimum uznaje się 120/80. Gdy parametry są stale obniżone mowa o niedociśnieniu (hipotensji), zaś kiedy są stale podwyższone — nadciśnieniu (hipertensji). Ze skokami ciśnienia związane są nieprzyjemne dolegliwości, które mogą wpływać na codzienne funkcjonowanie. Jeśli pacjent potrzebuje leków, powinien udać się na konsultację do lekarza. Po badaniu specjalista zaleci odpowiednie leczenie, a e-recepta online pozwoli zakupić dany środek.

• Jakie jest prawidłowe ciśnienie krwi i puls oraz jak je właściwie mierzyć?
• Niedociśnienie tętnicze – przyczyny i leczenie hipotonii

Warto nauczyć się rozróżniać objawy skoków ciśnienia, żeby wiedzieć, jak postępować w takiej sytuacji. Częściej zdarzają się osobom, u których rozpoznano nadciśnienie. Do symptomów zalicza się:

• zaczerwienie skóry (szczególnie na twarzy i szyi),
• szum w uszach,
• krwotok z nosa,
• zawroty głowy,
• ból głowy,
• pogorszenie widzenia,
• ból w klatce piersiowej,
• kołatanie serca,
• mdłości,
• trudności z oddychaniem (w tym duszności),
• uczucie zimna bądź gorąca,
• wzmożone pocenie się,
• zwiększoną męczliwość,
• problemy ze snem,
• ogólne pogorszenie samopoczucia,
• poczucie niepokoju,
• odczuwanie lęku,
• dezorientację.

Warto zauważyć, że wiele osób nie odczuwa żadnych objawów skoku ciśnienia, więc można go nawet nie zauważyć, kiedy się pojawi.

Nagły skok ciśnienia – przyczyny

Skoki ciśnienia mogą być spowodowane przez wiele przyczyn, ponieważ na parametr mają wpływ liczne czynniki. Ciśnienie może się wahać nawet w ciągu dnia w zależności od pory czy wykonywanej aktywności. Niemniej zwykle takie zmiany nie wywołują odczuwalnych objawów.

Wśród przyczyn nagłego wysokiego ciśnienia zalicza się:

• Intensywny wysiłek fizyczny.
• Czynniki psychogenne — zaburzenia lękowe i depresyjne, stres, silne pobudzenie emocjonalne.
• Choroby i schorzenia np. niedoczynność bądź nadczynność tarczycy, zaburzenia pracy nerek, zaburzenia rytmu serca, zwężenie cieśni aorty, zespół Cushinga (przez podwyższone stężenie glikokortykosteroidów).
• Przyjmowanie niektórych substancji — leków, używek (alkohol, papierosy), kawa, produkty z tyraminą.
• Zaburzenia gospodarki hormonalnej m.in. związane z ciążą, menopauzą, stosowaniem hormonalnej terapii zastępczej czy przyjmowaniem tabletek antykoncepcyjnych.

Bywa, że skoki ciśnienia mają charakter idiopatyczny — wówczas przyczyny stanu są nieznane.

Nagły skok ciśnienia – diagnostyka i leczenie

Przed rozpoczęciem leczenia skoków ciśnienia istotna jest odpowiednia diagnostyka. Warto zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu, który wypisze skierowanie do kardiologa. Ewentualnie w przypadku nagłego skoku ciśnienia (np. w nocy), długo utrzymujących się czy nasilających objawów, należy pojechać do szpitala.

Specjalista zbierze potrzebne dane od pacjenta, przeprowadzając wywiad. Może zapytać m.in. o historię chorób jednostki i rodziny, odczuwane objawy (ich natężenie, czas trwania, bodźce wyzwalające itp.), choroby podstawowe, charakterystykę prowadzonego stylu życia. Działanie ma na celu pozyskanie istotnych informacji dla podjęcia decyzji o dalszym postępowaniu klinicznym. Później lekarz wykona badania przedmiotowe, oceniając podstawowe czynności życiowe, rytm serca, a także wydolność układu krążenia i układu oddechowego. 

W celu pogłębienia diagnostyki lekarz może zlecić niezwłoczne wykonanie badań laboratoryjnych w tym morfologię krwi z rozmazem, badanie moczu, ocenę podstawowych parametrów krzepnięcia krwi, badanie stężenia hormonów i elektrolitów krwi (sodu i potasu), kreatyniny, mocznika, glukozy, a także próby wątrobowe.

Dalsze działanie jest uzależnione od danych, które specjalista uzyskał z wywiadu i podstawowych badań. Lekarz może również zlecić badania obrazowe w tym EKG oraz RTG klatki piersiowej czy tomografię komputerową (np. głowy). 

Leczenie nadciśnienia tętniczego jest oparte na leczeniu przyczyn wywołujących skoki. W zależności od stanu podstawowego pacjentowi proponuje się farmakoterapię, możliwe jest również wykonanie zabiegu chirurgicznego, a także zastosowanie radioterapii czy chemioterapii.

Skutki nagłego skoku ciśnienia tętniczego

Nieleczone nadciśnienie tętnicze może nie dawać objawów przez wiele lat. Wówczas niektóre osoby nie odczuwają potrzeby kontrolowania ciśnienia, regularnego przyjmowania leków czy prowadzenia zdrowego stylu życia. Niestety to ogromny błąd. Wysokie ciśnienie tętnicze wpływa na tworzenie zmian w układzie naczyniowym, krwionośnym, nerkach, sercu, a nawet narządzie wzroku. 

Jednym z najpoważniejszych skutków nadciśnienia tętniczego jest zawał mięśnia sercowego, czyli nagłe zmniejszenie albo całkowite zahamowanie przepływu krwi przez tętnicę wieńcową. Stan może wystąpić po uszkodzeniu blaszki miażdżycowej i utworzeniu się w miejscu pęknięcia zatoru czy przemieszczenia się zakrzepu do dalszych części tętnicy. To prowadzi do niedokrwienia mięśnia serca, a jeśli nie zostanie przywrócony przepływ krwi — martwicy narządu stanowiącej zagrożenie życia.

Podwyższone ciśnienie tętnicze może prowadzić do przerostu mięśnia lewej komory serca. W efekcie możliwy jest rozwój niewydolności serca, czyli sytuacji, gdy narząd nie jest w stanie skutecznie pracować.

Skoki ciśnienia mogą również skutkować rozwarstwieniem aorty. Stan jest wynikiem oddzielenia się błon aorty i wypełnienia kanały między nimi krwią.

Do innych skutków podwyższonego ciśnienia tętniczego zalicza się:

• miażdżycę,
• postępująca niewydolności narządów wewnętrznych (w szczególności nerek),
• retinopatię nadciśnieniową,
• udar mózgu,
• uszkodzenie narządów wzroku (np. naczyń siatkówki),
• rozwój chorób o podłożu neurologicznym m.in. depresji, nerwicy, a także bezsenności.

Jak obniżyć nagły skok ciśnienia?

W przypadku nagłego skoku ciśnienia przede wszystkim należy się odprężyć. Dobrze położyć się w spokojnym, przestronnym pomieszczeniu, w którym jest zapewniony dostęp do świeżego powietrza. Jeśli przyjmuje się leki, trzeba to niezwłocznie uczynić. Gdy stan jest niepokojący (m.in. przekracza 180/120 mmHg), warto skonsultować się z lekarzem.

Co więcej, nie można zapominać, że prowadzony styl życia odgrywa istotną rolę w leczeniu wysokiego ciśnienia krwi. Podwyższone ciśnienie tętnicze jest często związane z nadmiarem masy ciała. Nadwaga może również powodować zaburzenia oddychania podczas snu (bezdech senny), co dodatkowo podnosi ciśnienie krwi. Utrata masy ciała jest jedną z najskuteczniejszych zmian stylu życia w celu kontrolowania zaburzenia.

Regularna aktywność fizyczna może pomóc obniżyć wysokie ciśnienie krwi. Ważne jest, aby wykonywać co najmniej 30 minut aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności każdego dnia. Niektóre przykłady ćwiczeń aerobowych, które mogą pomóc obniżyć ciśnienie krwi, obejmują spacery, jogging, jazdę na rowerze, pływanie lub taniec.

Spożywanie diety bogatej w pełne ziarna, owoce, warzywa i niskotłuszczowe produkty mleczne oraz ubogiej w tłuszcze nasycone i cholesterol może obniżyć wysokie ciśnienie krwi. Przykładami planów żywieniowych, które mogą pomóc w kontrolowaniu ciśnienia krwi, są dieta DASH i dieta śródziemnomorska. Warto również ograniczyć spożycie sodu. Pomocne może być uważne czytanie etykiet żywności, jedzenie mniejszej ilości przetworzonej żywności czy ograniczenie zamawiania jedzenia na wynos. Dobrą praktyką jest również zminimalizowanie spożycia używek.

Zaleca się również przestrzeganie higieny snu. Należy trzymać się harmonogramu spania — kłaść się spać i wstawać codziennie o tej samej porze zarówno w dni powszednie, jak i w weekendy. Dobrze stworzyć spokojną, cichą i ciemną przestrzeń, a także utrzymywać miejsca do spania w odpowiedniej temperaturze.

Długotrwały (przewlekły) stres emocjonalny może przyczyniać się do wysokiego ciśnienia krwi. Warto unikać robienia zbyt wiele czynności naraz, czyli tak zaplanować swój dzień, żeby skupić się na swoich priorytetach i wyznaczeniu czas na odpoczynek. Zaleca się również wprowadzenie praktyk sprzyjających relaksacji w tym jogi, medytacji czy ćwiczeń oddechowych.

Istotne jest również monitorowanie ciśnienia krwi w domu. Domowe ciśnieniomierze są powszechnie dostępne i łatwe w użytku. Co więcej, regularne wizyty u lekarza są kluczem do kontrolowania ciśnienia krwi. W przypadku gdy specjalista zaleci stosowanie leków, należy regularnie przyjmować medykamenty.

Warto pamiętać, że wspierająca rodzina i przyjaciele są ważni dla dobrego zdrowia. Mogą zachęcić do troski o siebie, zawieźć pacjenta do specjalisty czy wdrożyć razem z nim zmiany w stylu życia, żeby zmotywować do dbania o zdrowie. Jeśli okaże się, że pacjent potrzebuje pomocy poza rodziną i przyjaciółmi, może rozważyć dołączenie do grupy wsparcia.