Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Zespół policystycznych jajników (PCOS) to częsty stan, który wpływa na zaburzenia gospodarki hormonalnej. Powoduje liczne problemy zdrowotne w tym nieregularne miesiączki, nadmierny wzrost włosów, trądzik i bezpłodność. Terapia PCOS jest zależna od indywidualnej sytuacji jednostki. Czy schorzenie jest uleczalne? Jak leczyć zespół policystycznych jajników?
Spis treści
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Zespół policystycznych jajników — co to?
Zespół policystycznych jajników (PCOS) to stan, w którym jajniki wytwarzają nieprawidłową ilość androgenów, męskich hormonów płciowych, zwykle występujących u kobiet w niewielkich ilościach. Żeby lepiej zrozumieć genezę zaburzenia, warto przypomnieć sobie informacje o cyklu menstruacyjnym. Owulacja występuje, gdy dojrzała komórka jajowa zostaje uwolniona z jajnika. Wówczas gameta podróżuje przez jajniki na spotkanie z plemnikiem, by mogło dojść do zapłodnienia. W niektórych przypadkach kobieta nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów potrzebnych do owulacji. Kiedy jajeczkowanie nie występuje, na jajnikach może rozwinąć się wiele małych cyst (wypełnionych płynem pęcherzyków). Cysty te wytwarzają hormony zwane androgenami, a ich wysoki poziom, może spowodować więcej problemów z cyklem miesiączkowym kobiety i innych objawów zaburzenia.
Leczenie PCOS często odbywa się za pomocą leków. Niestety nie ma lekarstwa na zespół policystycznych jajników, ale stosowanie farmakoterapii pomaga zmniejszyć objawy i zapobiec rozwojowi innych problemów zdrowotnych. Z tego powodu często zaleca się tabletki antykoncepcyjne — warto udać się na konsultację lekarską, a specjalista przepisze e-receptę na dany środek. Natomiast leczenie PCOS bez hormonów wymaga wprowadzenia wielu zmian w swoim stylu życia.
PCOS — objawy
Do najczęstszych objawów zespołu policystycznych jajników należą:
- zaburzenia miesiączkowania (w tym nieregularne miesiączki lub zatrzymanie okresu),
- hirsutyzm (nadmierne owłosienie w obszarach typowo męskich),
- łysienie typu męskiego,
- rogowacenie ciemne (obecność pogrubionych, brązowawych obszarów skóry w okolicy pach bądź szyi),
- zmiany łojotokowe (jak intensywny trądzik czy przetłuszczanie się włosów),
- przybieranie na wadze i problemy z utrzymaniem zdrowej masy ciała,
- otyłość,
- insulinooporność, stany przedcukrzycowe i cukrzyca,
- problemy z płodnością.
Warto jednak zaznaczyć, że można mieć PCOS i nie doświadczać żadnych objawów. Wiele osób nawet nie zdaje sobie sprawy, że ma tę chorobę, dopóki nie ma problemów z zajściem w ciążę lub nie zauważy innych poważnych problemów zdrowotnych. Jeśli podejrzewamy, że możemy mieć PCOS, warto udać się na konsultację lekarską i rozpocząć leczenie.
Leczenie PCOS a zdrowy styl życia
Lekarz może zalecić utratę wagi poprzez stosowanie diety połączonej z umiarkowaną aktywnością fizyczną. Diety bogate w węglowodany mogą powodować wzrost poziomu insuliny. Warto zapytać swojego lekarza i skonsultować się z dietetykiem, czy dieta niskowęglowodanowa może pomóc na PCOS. Wówczas należy wybierać węglowodany złożone, które wolniej podnoszą poziom cukru we krwi. Takie węglowodany znajdują się m.in. w owocach, warzywach czy pełnych ziarnach. Zaleca się ograniczenie spożywania wysokoprzetworzonej żywności — szczególnie pełnej cukru i soli. Warto wybierać produkty bogate w substancje odżywcze, co pozwoli wzmocnić organizm.
Co więcej, ćwiczenia pomagają obniżyć poziom cukru we krwi. Jeśli mamy PCOS, zwiększenie codziennej aktywności i regularne treningi o umiarkowanej intensywności wspomogą kontrolę wagi i radzenie sobie z objawami zespołu policystycznych jajników. Co ciekawe, warto nauczyć się odpowiednich sposobów radzenia sobie ze stresem.
Nawet niewielka redukcja masy ciała — na przykład utrata 5% tkanki tłuszczowej — może poprawić stan. Utrata masy ciała może obniżyć poziom insuliny i androgenów. Może również przywrócić owulację. Dodatkowo utrata wagi może zwiększyć skuteczność leków na PCOS i pomóc w leczeniu niepłodności.
Farmakologia przy PCOS
Lekarz określi, jakie leczenie jest potrzebne na podstawie objawów, historii medycznej i innych warunków zdrowotnych pacjentki oraz tego, czy planuje zajść w ciążę.
Jeśli pacjentka nie zamierza powiększać rodziny, wówczas leczenie obejmuje antykoncepcję hormonalną. Wśród dostępnych opcji wymienia się tabletki antykoncepcyjne, plastry, zastrzyki, pierścienie dopochwowe lub wkładki wewnątrzmaciczne (IUD). Antykoncepcja hormonalna pomaga regulować cykl menstruacyjny, a niektóre jej formy łagodzą inne objawy PCOS, w tym poprawiają także trądzik i pomagają przy nadmiernym owłosieniu.
Lekarz może również zalecić przyjmowanie leków, które pomagają organizmowi przetwarzać insulinę czy blokujących działanie androgenów.
Dieta przy zespole policystycznych jajników
Istnieje kilka ogólnych zasad żywienia, które mogą pomóc złagodzić objawy PCOS. Przede wszystkim regularne jedzenie pomaga utrzymać stabilny poziom cukru we krwi, zmniejszając oporność na insulinę. Systematyczne, urozmaicone i zbilansowane posiłki lub przekąski to doskonały początek zdrowej diety.
Indeks glikemiczny (IG) to system rankingowy pokazujący, jak szybko wzrasta poziom cukru we krwi po spożyciu różnych węglowodanów. Diety o niskim IG, polegające na wybieraniu głównie pokarmów o niskim lub umiarkowanym indeksie glikemicznym, które powodują powolny wzrost poziomu cukru we krwi, mogą być przydatne w zmniejszaniu objawów PCOS. Dzieje się tak, ponieważ jedzenie produktów o niskim IG może poprawić poziom insuliny i zmniejszyć oporność na ten hormon.
Zrównoważone posiłki i przekąski mogą również poprawić poziom insuliny, ponieważ dodanie białka i tłuszczów do węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym może zmniejszyć wpływ całego posiłku na poziom cukru we krwi. Nazywa się to ładunkiem glikemicznym (ŁG). Zbilansowane posiłki oznaczają spożywanie pokarmów bogatych w białko, zdrowe tłuszcze i dużo owoców lub warzyw o niskim, a także węglowodanów o wysokiej zawartości błonnika i niskim IG. Pomaga to również zachować uczucie sytości na dłużej i zmniejsza apetyt.
Tłuste ryby są bogatym źródłem tłuszczów omega-3, które mogą pomóc zmniejszyć stan zapalny często obserwowany u osób z PCOS. Z tego powodu warto starać się spożywać od jednej do dwóch porcji tłustych ryb tygodniowo, a także włączyć do swojej diety roślinne źródła omega-3, takie jak algi, nasiona chia i siemię lniane oraz orzechy włoskie.
Jeśli staramy się o dziecko, szczególnie ważne jest, aby dostarczać organizmowi wystarczającą ilość składników odżywczych w swojej diecie, a także przyjmować suplement kwasu foliowego. Po porady warto zwrócić się do swojego lekarza lub dietetyka.
Leczenie zespołu policystycznych jajników a ciąża
Można zajść w ciążę z PCOS. Choć zespół policystycznych jajników może utrudniać poczęcie, jednocześnie zwiększając ryzyko pewnych powikłań ciąży, wiele osób z PCOS zachodzi w ciążę na własną rękę. Należy porozmawiać ze swoim lekarzem, aby opracować swój plan leczenia i upewnić się, jak można zwiększyć swoje szanse na zdrową ciążę.
Działanie może obejmować kilka strategii. W niektórych przypadkach zaleca się farmakoterapię — przyjmowanie leków wywołujących owulację (uwalniających komórkę jajową). Możliwe jest również zapłodnienie metodą in vitro (IVF). Jest to opcja dla osób z PCOS, gdy leki nie pomagają w owulacji.
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
