Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Pacjenci, którzy obawiają się o zdrowie swoich nerek, często interesują się tym, jak oblicza się wartość EGFR oraz w jaki sposób interpretuje się wyniki badania EGFR. W niniejszym artykule podpowiadamy, o czym może świadczyć zbyt niskie lub zbyt wysokie EGFR. Zapraszamy do lektury.
Spis treści
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Jak oblicza się wartość EGFR?
Wartość EGFR (szacowany współczynnik przesączania kłębuszkowego, z języka angielskiego estimated glomerular filtration rate) jest wykorzystywana w medycynie celem monitorowania zdrowia nerek [1]. Na czym polega badanie EGFR? Co to takiego? Celem jest oszacowanie, ile krwi oczyszczają kłębuszki nerkowe w ciągu minuty. Badanie EGFR jest wykonywane zarówno przy monitorowaniu przewlekłych chorób nerek, jak i profilaktycznie [3]. Analizę EFGR przeprowadza się np. u pacjentów, którzy znajdują się w grupie ryzyka chorób nerek, ze względu na zdiagnozowane [1]:
- choroby serca,
- cukrzycę,
- infekcję dróg moczowych,
- wady wrodzone nerek,
- wysokie ciśnienie krwi.
Precyzyjne testy do pomiaru GFR nie są powszechnie dostępne, wykonuje się je wyłącznie do celów badawczych lub transplantacyjnych. W odniesieniu do pacjenta używa się tzw. szacunkowego GFR (EGFR), badanie to jest wykonywane na podstawie próbki krwi [2]. Opiera się ono o analizę kreatyniny w surowicy (jest to produkt odpadowy, który powstaje w wyniku trawienia białka oraz normalnego zużycia mięśni), następnie uzyskany wynik jest interpretowany w oparciu o informacje takie jak masa ciała, wiek, wysokość ciała czy też płeć [1] [2].
Rezultat badania EGFR jest podawany w mililitrach na minutę na 1,73 m2 powierzchni ciała, im większe stężenie kreatyniny oraz pacjent jest starszy, tym niższe wartości będzie przyjmować wskaźnik EGFR. Interpretacją wyniku badania EGFR zajmuje się lekarz. W sytuacji, gdy pacjent nie ma możliwości, aby udać się do przychodni specjalistycznej, dobrym rozwiązaniem jest e-wizyta oraz e-recepta. Dzięki tym rozwiązaniom można skonsultować się z lekarzami różnych specjalizacji (w tym również nefrologiem) na odległość.
Wysoki lub niski EGFR – jak interpretować wyniki badań?
Badanie krwi EGFR mierzy poziom produktu odpadowego kreatyniny we krwi. W sytuacji, gdy nerki są zdrowe, kreatynina jest uwalniana do krwi i następnie wydalana z moczem, a co za tym idzie, wskaźnik EGFR przyjmuje wysokie wartości. Natomiast niski EGFR może wskazywać na nadmierne gromadzenie się w organizmie kreatyniny, co sugeruje pewne nieprawidłowości. Poniższa tabela ukazuje, w jaki sposób najczęściej są interpretowane wyniki badania krwi EGFR, co oznacza EGFR poniżej normy oraz przy jakim EGFR można zauważyć niepokojące objawy.
Badanie EGFR — interpretacja wyników | |
Wartość EGFR | Interpretacja wyniku badania |
powyżej 90 | taki wynik mieści się w zakresie normy, oznacza, że nerki funkcjonują prawidłowo |
pomiędzy 60 a 89 | łagodne uszkodzenie nerek bez zaburzenia ich funkcjonalności |
pomiędzy 30 a 59 | obniżona czynność nerek, mogąca dawać niepożądane objawy |
pomiędzy 15 a 29 | słaba czynność nerek, z umiarkowanym do ciężkiego uszkodzeniem nerek |
poniżej 15 | niewydolność nerek, w tym również mogąca stanowić stan zagrożenia życia |
Tabela 1. Interpretacja wyników badania EGFR. Opracowanie własne na podstawie: https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/21593-estimated-glomerular-filtration-rate-egfr oraz https://www.kidney.org/atoz/content/gfr.
Po otrzymaniu nieprawidłowego wyniku badania EGFR lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych badań, takich jak np. analiza moczu w kierunku białkomoczu, USG nerek, test klirensu kreatyny czy też biopsja nerki [1]. Przewlekła choroba nerek jest zwykle rozpoznawana, gdy wartość EGFR utrzymuje się przez 3 miesiące na poziomie niższym niż 60 ml/min./1,73 m2 utrzymuje się przez 3 miesiące [3].
Pamiętajmy, że interpretacja wyniku EGFR zawsze należy do zadań lekarza. Jedynie specjalista jest w stanie prawidłowo ocenić funkcję nerek na podstawie rezultatu badania, biorąc pod uwagę różnorodne czynniki. Wartości EGFR mogą się różnić np. w zależności od wieku — u młodszych osób wskaźnik EGFR jest wyższy, natomiast u starszych — niższy [1]. Poniższa tabela ukazuje, jak bardzo wyniki EGFR badania mogą odbiegać od normy, w zależności od wieku pacjenta. Jak widać pojęcie EGFR norma u dorosłych wcale nie jest jednoznaczne.
Wpływ wieku pacjenta na wyniki badania EGFR | |
Wiek pacjenta | Norma EGFR |
pomiędzy 20 a 29 lat | 116 |
pomiędzy 30 a 39 lat | 107 |
pomiędzy 40 a 49 lat | 99 |
pomiędzy 50 a 59 lat | 93 |
pomiędzy 60 a 69 lat | 85 |
powyżej 70 lat | 75 |
Tabela 1. Wpływ wieku pacjenta na wyniki badania EGFR. Opracowanie własne na podstawie: https://www.kidney.org/atoz/content/gfr.
Na wartości EGFR mogą wpłynąć również [2] [3]:
- ciąża,
- cukrzyca (w przebiegu cukrzycy może dojść do tzw. hiperfiltracji kłębuszkowej, charakterystycznym objawem jest wtedy kreatynina EGFR powyżej normy),
- dieta ubogobiałkowa (np. skrajnie wegetariańska),
- niedożywienie,
- odwodnienie organizmu,
- otyłość,
- stosowanie niektórych leków lub odżywek zawierających kreatynę,
- waga mięśni.
Jak poprawić wyniki badania EGFR?
Bez względu na poziom EGFR warto dbać o nerki poprzez [4] [5]:
- monitorowanie ciśnienia krwi,
- regularne kontrolowanie poziomu cukru we krwi,
- stosowanie diety, która jest przyjazna dla nerek, ubogiej w tłuszcze nasycone i sól,
- utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
- zrezygnowanie z palenia papierosów,
- zwiększenie aktywności fizycznej w ciągu dnia (w przypadku osób mających problemy z nerkami rodzaj wysiłku powinien zostać skonsultowany z lekarzem).
EGFR niskie — jak leczyć?
Gdy otrzymano rezultat EGFR poniżej normy, aby poprawić wyniki badania EGFR, a także ze względu na ryzyko rozwoju poważniejszych zaburzeń związanych z nerkami, wskazana jest konsultacja u lekarza nefrologa. Specjalista zaleci dalsze badania oraz podpowie, nie tylko jak podwyższyć GFR, ale także, w jaki sposób dbać o nerki, aby zahamować toczącą je chorobę.
Źródła:
- https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/21593-estimated-glomerular-filtration-rate-egfr [dostęp: 09.01.2023 r.]
- https://www.kidney.org/atoz/content/gfr [dostęp: 09.01.2023 r.]
- https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/lista/81651,obliczanie-przesaczania-klebuszkowego-za-pomoca-wzoru-mdrd [dostęp: 09.01.2023 r.]
- Walczak K., Korzeniewska-Dyl I., Krysicka A., Sodolska M., Moczulski D. Częstość występowania hiperfiltracji u chorych na cukrzycę typu 2. Diabetologia Kliniczna 2012, tom 1, nr 2
- https://swiatlekarza.pl/aktywnosc-fizyczna-oddala-ryzyko-chorob-nerek/ [dostęp: 09.01.2023 r.]
- https://www.kidneyfund.org/all-about-kidneys/tests/blood-test-egfr [dostęp: 09.01.2023 r.]
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?