Cykl bezowulacyjny – u kogo może występować i jakie są jego przyczyny?

Cykl bezowulacyjny może wystąpić u zdrowej kobiety, nawet raz lub dwa razy w ciągu roku [1]. Taka sytuacja zdarza się przede wszystkim po 35. roku życia oraz tuż po porodzie i nie powinna ona wzbudzać niepokoju. Jeśli jednak liczba cykli bez owulacji jest większa lub/i zaobserwowano inne nietypowe objawy, należy skonsultować się z lekarzem. Być może jest to oznaka zbliżających się problemów z zajściem w ciążę?  

Czym jest cykl bezowulacyjny?

Cykl bezowulacyjny to cykl miesiączkowy, który przebiega bez jajeczkowania. W jego trakcie nie dochodzi do pęknięcia pęcherzyka Graafa i uwolnienia komórki jajowej. W normalnej sytuacji kulminacyjnym momentem cyklu miesiączkowego jest owulacja, czyli uwolnienie komórki jajowej gotowej do zapłodnienia. Tymczasem w cyklu bezowulacyjnym, mimo że teoretycznie u kobiety powinny wtedy wystąpić dni płodne, zajście w ciążę jest niemożliwe.  

• Okres a alkohol – czy podczas menstruacji można spożywać alkohol? Obalamy mity
• Wizyta u ginekologa a okres — co warto wiedzieć? Jak się przygotować, badania
• Spóźniający się okres to nie tylko ciąża. Dlaczego spóźnia się miesiączka?

Przyczyny celu bezowulacyjnego

Cykl bezowulacyjny może wystąpić u każdej kobiety. Rozregulowane cykle miesiączkowe bez owulacji pojawiają się w okresie dojrzewania, brak jajeczkowania ma także miejsce w początkowych okresach menopauzy i po porodzie. Do niewystąpienia owulacji mogą doprowadzić również takie czynniki jak [2]: 

• infekcja;
• nadmierny stres;
• nagły spadek wagi;
• przepracowanie;
• przyjmowanie niektórych leków;
• zmiana klimatu. 

WARTO WIEDZIEĆ: Pary, które stosują długotrwale antykoncepcję hormonalną i korzystają z wygodnego rozwiązania, jakim jest recepta online na tabletki antykoncepcyjne, często obawiają się, że antykoncepcja hormonalna może doprowadzić do wystąpienia cykli bezowulacyjnych. Tymczasem nie do końca jest to prawdą. Jeżeli antykoncepcja hormonalna była dobrana oraz stosowana prawidłowo, owulacja może się pojawić już w pierwszym cyklu po odstawieniu tabletek [3]. Ponieważ jednak kobiecy cykl owulacyjny musi się ustabilizować, lekarze zalecają, by po zakończeniu stosowania antykoncepcji hormonalnej odczekać z planowaniem ciąży kilka miesięcy. 

Niestety wystąpienie cyklu bezowulacyjnego może również świadczyć o zaburzeniach hormonalnych, np. nadprodukcji męskich hormonów – testosteronu i androgenów. To także typowy objaw dla wielu różnych schorzeń, takich jak np. [2]:  

• anoreksja;
• guz jajnika;
• nerwica;
• niedoczynność tarczycy;
• zespół policystycznych jajników (PCOS); 
• zmiany w obrębie jajników, np. torbiele. 

Czy da się rozpoznać cykl bezowulacyjny?

Wiele kobiet potrafi rozpoznawać cykl bezowulacyjny. Objawy, które mogą wskazywać na to, że nie doszło do jajeczkowania to [2] [4]: 

• brak wzrostu temperatury ciała w okresie spodziewanej owulacji; 
• nieregularne cykle.  

Istotną wskazówką może być także brak dolegliwości, które zazwyczaj towarzyszyły owulacji, takich jak np. ból podbrzusza czy też tkliwość piersi [2] [4]. 

Cykl bezowulacyjny a śluz płodny

Co jeszcze może wskazywać na brak owulacji? Jak rozpoznać cykl bezowulacyjny? Charakterystyczną oznaką może być brak przezroczystego, kleistego śluzu płodnego w trakcie spodziewanych dni płodnych. 

Kiedy w cyklu bezowulacyjnym pojawia się okres?

Cykl bezowulacyjny a brak miesiączki – to zagadnienie interesuje wiele kobiet, które podejrzewają, że ich cykl menstruacyjny przebiega bez jajeczkowania. I rzeczywiście, przy cyklach bezowulacyjnych występują nietypowe krwawienia miesiączkowe. Miesiączka może być bardziej skąpa lub obfita niż zazwyczaj, o wiele krótsza bądź dłuższa niż normalnie, może mieć postać plamienia lub w ogóle nie wystąpić. Cykl bezowulacyjny może także wiązać się z przesunięciem okresu, wiele zależy od indywidualnych predyspozycji kobiety oraz przyczyny cyklu bez owulacji.

Czy testy owulacyjne są pomocne w diagnozowaniu cyklów bezowulacyjnych?

Rozpoznanie tego, czy cykl przebiegł z owulacją, czy bez owulacji, można ułatwić poprzez wykonanie specjalnego testu owulacyjnego. Metoda ta pozwala oszacować czas jajeczkowania. Testy owulacyjne są dostępne w aptekach oraz przychodniach, ich mechanizm działania opiera się na analizie poziomu hormonu luteinizującego (LH) w organizmie. Największe stężenie, tzw. pik LH, występuje tuż przed uwolnieniem jajeczka. Jeśli test owulacyjny wyszedł pozytywny, oznacza to, że owulacja rozpocznie się w ciągu najbliższych 24-36 godzin [5]. 

Podczas wykonywania testu owulacyjnego należy pamiętać, że niektóre czynniki mogą zafałszować wyniki pomiaru stężenia LH. Fałszywie dodatni wynik może być spowodowany [5]: 

• ciążą pozamaciczną; 
• leczeniem hormonalnym;
• niedoczynnością tarczycy;
• występowaniem zaburzeń hormonalnych; 
• zespołem policystycznych jajników; 
• zmianami w obrębie jajników, np. torbielami.

Poza testem owulacyjnym obecność jajeczkowania można potwierdzić także podczas badania USG, w tym celu wykonywane jest tzw. USG owulacyjne [6]. 

Czy da się wyleczyć cykl bezowulacyjny?

Przyczyny cyklu bez owulacji da się zdiagnozować, w tym celu należy się wybrać do lekarza ginekologa lub endokrynologa. Specjalista przeprowadzi wywiad, a także zleci monitoring cyklu menstruacyjnego oraz odpowiednie badania hormonalne i obrazowe. Następnie, na podstawie wyników wykonanych badań zdiagnozuje chorobę, która wywołała cykle bezowulacyjne.  

Leczenie cyklu bezowulacyjnego jest zależne od przyczyny braku jajeczkowania. Jeśli powodem są zaburzenia równowagi hormonalnej, choroby tarczycy lub zespół policystycznych jajników, najczęściej wdrażana jest hormonoterapia. Gdy do wystąpienia cyklu bez owulacji przyczyniły się torbiele, wymaga to operacyjnego usunięcia [7]. Zdarza się także, że aby przywrócić prawidłową owulację, wystarczy przyjmowanie odpowiednich preparatów ziołowych lub redukcja masy ciała [8].