Co oznacza krew w kale dziecka? Czy to oznaka poważniej choroby?

Krew w kale dziecka może wynikać ze zwykłego podrażnienia czy też urazu, ale równie dobrze za ten niepokojący objaw może odpowiadać poważniejsza choroba. Jeśli zatem pociecha zgłasza rodzicom, że zauważyła jasnoczerwone plamy na papierze toaletowym albo też u malucha zaobserwowano zabrudzenia bielizny, nie należy tego bagatelizować. Co robić w takiej sytuacji? Jakie mogą być przyczyny? Podpowiadamy. 

Co oznacza krew w kale u dziecka — przyczyny

Krew kale u dziecka może mieć różnorodne przyczyny, począwszy od zaburzeń w oddawaniu stolca spowodowanych czynnikami psychologicznymi (np. niechęcią do korzystania z toalety w miejscach publicznych), przez choroby układu pokarmowego, po schorzenia hematologiczne i zaburzenia krzepnięcia [1] [2]. 

• Postrzępiony stolec — co go powoduje?
• Zielony kał — o czym świadczy? Czy wymaga diagnostyki?
• Zielony stolec — przyczyny u osób dorosłych

Wystąpienie u dziecka objawów takich jak krwawienie podczas oddawania stolca czy też krew w kale zawsze  wymaga konsultacji z lekarzem, nawet jeśli przyczyna wydaje się błaha. Na szczęście dzięki rozwiązaniom takim jak recepta online rodzice nie muszą oczekiwać długo w kolejkach po pomoc. Wstępną konsultację z lekarzem można odbyć w formie zdalnej, podczas e-wizyty zostaną wypisane skierowania na potrzebne badania, lekarz udzieli również porad w zakresie postępowania z dzieckiem. 

Co może powodować krew w kale dziecka? Przyczyny mogą być zarówno bardzo prozaiczne, jak i poważne. Przykładowym powodem jest przebyty uraz lub podrażnienie. W pierwszej kolejności warto zatem zapytać malucha, czy nie zrobił sobie krzywdy podczas zabawy, warto także sprawdzić, czy papier toaletowy, którego używa maluch, nie jest dla niego zbyt szorstki.

Świeża krew w kale u dziecka może świadczyć także o szczelinie odbytu. To bolesna rana błony śluzowej o podłużnym kształcie, zlokalizowana w kanale odbytu [3]. Mechanizm powstawania ubytku nie został do końca poznany, mogą się do niego przyczyniać wzmożone napięcie mięśnia zwieracza wewnętrznego odbytu czy też przebyte urazy [3]. Szczelina odbytu towarzyszy także niektórym chorobom, np. białaczce lub chorobie Leśniowskiego Crohna [4]. Leczenie opiera się na nasiadówkach, modyfikacji diety oraz stosowaniu leków, które przywrócą prawidłowość w zakresie wypróżnień [3].

Kupa z krwią u dziecka może wynikać również z chorób hematologicznych, przyczyną mogą być np. zaburzenia krzepliwości krwi objawiające się nadmiernym krwawieniem (tzw. skazy krwotoczne) lub małopłytkowość [5] [6]. Na tego typu schorzenia wskazuje zwykle obecność dodatkowych objawów, takich jak np. skłonność do siniaczenia czy też częste krwawienia z nosa [5].

Inne możliwe przyczyny obecności kału w stolcu u dziecka to [1] [2] [6]:  

• plamica Henocha-Schönleina (choroba zapalna małych naczyń krwionośnych),
• stosowanie niektórych leków, np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub doustnych preparatów potasu,
• zespół hemolityczno-mocznicowy (wrodzona choroba, w której przebiegu dochodzi do rozpadu krwinek), 
• zmiany naczyniowe, np. angiodysplazje. 

Jako możliwą przyczynę krwi w kale należy rozpatrywać także choroby związane z układem pokarmowym, poświęcamy im osobny rozdział niniejszego artykułu.

Jak rozpoznać krew w kale u dziecka?

Krew w kale u dziecka może być jawna (widoczna gołym okiem w stolcu) lub utajona (niewidoczna gołym okiem). Krwawienie można poznać także po czerwonych lub brązowych śladach na papierze toaletowym oraz plamach na desce sedesowej lub bieliźnie malucha. 

Krew w kale dziecka a choroby układu pokarmowego

Krew w stolcu u dziecka może wskazywać na poważniejsze schorzenia związane z układem pokarmowym. Tak objawia się np. skręt kiszek [2] [7]. Schorzenie polega na skręceniu się jelita dookoła osi długiej i w rezultacie zatkania światła przewodu pokarmowego. Przyczyną może być malrotacja jelit — rzadka anomalia rozwojowa przewodu pokarmowego lub przepuklina, np. powstała wskutek podnoszenia zbyt ciężkich przedmiotów [8]. Do skrętu kiszek u dziecka może dojść także w wyniku zatkania jelit przez ciało obce, np. po przypadkowym połknięciu jakiegoś przedmiotu [7]. Poza krwawieniem charakterystyczne objawy to także: silny i nagły ból brzucha, wymioty, wzdęcia oraz utrata apetytu [9]. 

Za krew w kale może odpowiadać także wgłobienie jelita, czyli patologiczne wsunięcie się jednego odcinka jelita w drugi [2]. Wada ta jest obserwowana najczęściej u dzieci przed ukończeniem 10 miesiąca życia, poza obecnością krwi w stolcu mogą na nią wskazywać także napady kolki co około 10-20 minut [2]. 

Nawracające, ale bezbolesne krwawienia mogą świadczyć o obecności polipa odbytu, czyli zmianie w obrębie błony śluzowej jelita grubego o charakterystycznym kształcie maczugi [10]. Polipy w większości przypadków są nienowotworowe, ale zdarzają się także takie, które mają charakter złośliwy i, jeśli nie zostaną one wykryte zawczasu, mogą się przekształcić w nowotwór [11]. Diagnostyka wymaga wykonania badania endoskopowego i następnie zastosowania odpowiedniego dla danego przypadku leczenia — skorzystania z metod zachowawczych lub leczenia chirurgicznego. 

Jaskrawoczerwona krew w stolcu u dziecka może świadczyć także o chorobach zapalnych układu pokarmowego, np. [2]: 

• martwiczym zapaleniu jelit (choroba jelit występuje niemal wyłącznie u wcześniaków), 
• nieswoistym zapaleniu jelit (np. wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego lub chorobie Leśniowskiego i Crohna), 
• zapaleniu jelit Hirschsprunga (wada wrodzona przyczynia się do zwężenia końcowego odcinka jelita grubego),
• zapaleniu uchyłków Meckela (wrodzona wada układu pokarmowego rozwija się wskutek nieprawidłowego zaniku przewodu żółtkowo-jelitowego).

Przyczyną krwi w kale dziecka mogą być również alergie lub choroby zakaźne, np. infekcja żołądka lub jelit [6] [12]: 

• • Campylobacter jejuni — gram-ujemna bakteria może powodować ostre, wrzodziejące zapalenie żołądka i jelit. Objawy infekcji to nie tylko obecność krwi w stolcu, ale także: bóle podbrzusza, gorączka, mdłości oraz ogólne osłabienie. W większości przypadków stan chorobowy ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni,
  • Clostridium difficile — beztlenowa bakteria wywołuje zapalenie jelita grubego. Na zakażenie mogą wskazywać symptomy takie jak: biegunka, ból brzucha, gorączka, odwodnienie. U wielu chorych przebieg zapalenia jelit jest łagodny i ma charakter samoustępujący,
  • Entamoeba histolytica — pełzak czerwonki wywołuje chorobę zwaną pełzakowicą lub entamebozą (amebozą). Charakterystyczne oznaki zakażenia to: biegunka, nudności, podwyższona temperatura ciała, rozlane kolkowy ból w jamie brzusznej, wzdęcia, a w cięższych przypadkach odwodnienie,

• Salmonella — na zakażenie pałeczkami Salmonella wskazują przede wszystkim ostre biegunki oraz gorączka. Stolec najczęściej nie zawiera krwi, jednak objaw ten jest możliwy, 

• Shigella — pałeczki Shigella wywołują czerwonkę bakteryjną, chorobę, w której przebiegu dochodzi do gorączki, biegunki, skurczowych bólów brzucha oraz oddawania krwawego stolca.

W przypadku powyżej wymienionych chorób zakaźnych charakterystyczną oznaką jest krew w kale u dziecka przy biegunce.

Co zrobić, kiedy w kale dziecka pojawi się krew?

Każdorazowo, gdy rodzice zaobserwują ślady krwi w kale u dziecka, należy skontaktować się z lekarzem pediatrą. Jeśli poza krwawieniem zauważono także dodatkowe objawy, takie jak np. ogólne osłabienie, ostry ból brzucha, nudności, wymioty, czy też gorączka, nie należy zwlekać z wizytą u lekarza. Najlepiej natychmiast udać się z dzieckiem do szpitala lub na pogotowie.

Jakie badania wykonać, aby zdiagnozować powód pojawiania się krwi w kale dziecka?

Badania, które pomogą w zidentyfikowaniu przyczyny obecności krwi w stolcu u dziecka to:

• badanie kału w kierunku bakterii i pasożytów — to jedno z podstawowych badań wykonywanych w diagnostyce chorób układu pokarmowego. Nie wymaga specjalnych przygotowań, rodzice muszą jedynie pobrać próbkę stolca dziecka i oddać ją do laboratorium do analizy,
• badanie odbytu — badanie może zostać przeprowadzone przez lekarza pediatrę, fizykalnie lub z użyciem narzędzia do wziernikowania,
• podstawowe badania krwi — w przypadku krwawienia z układu pokarmowego o niejasnej przyczynie zlecane są: morfologia oraz parametry układu krzepnięcia, 
• badanie endoskopowe — metoda ta polega na umieszczeniu we wnętrzu ciała specjalnej, cieniutkiej sondy, dzięki niej można zdiagnozować wiele chorób układu pokarmowego, 
• USG jamy brzusznej — badania obrazowe pomogą w wykryciu nieprawidłowości, które mogą odpowiadać za krwawienie z przewodu pokarmowego.

Krew utajona w kale dziecka — co oznacza?

Jak wspomnieliśmy wyżej, krew w kale dziecka może mieć utajony charakter, tj. może ona być niewidoczna gołym okiem. O czym może świadczyć krew utajona w kale u dziecka? Przyczyny pomoże odkryć analiza mikroskopowa, dzięki niej uda się wykryć śladowe ilości krwi typowe dla chorób układu trawienia, zarówno zapalnych, jak i nowotworowych. Lekarz zleca wykonanie badania na krew utajoną w zależności od zgłaszanych objawów i indywidualnych czynników ryzyka. Krew utajona w kale wynik dodatni u dziecka stanowi wskazanie do wykonania dalszych badań, takich jak np. USG jamy brzusznej czy też endoskopia.