Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Wskaźnik HOMA-IR jest modelem oceny homeostazy oporności na insulinę. Informuje o poziomie glukozy oraz insuliny na czczo w surowicy krwi. Pozwala ocenić, w jaki sposób pacjent reaguje na wyrzut insuliny oraz stwierdzić stopień wrażliwości komórek na insulinę. Jak obliczyć wskaźnik HOMA? Jakie są normy?
Spis treści
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Czym jest insulinooporność?
Insulinooporność to stan zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę. Tkanki obwodowe (mięśnie i komórki tłuszczowe) wykazują słabszą reakcję na insulinę. To powoduje, że trzustka wydziela większe ilości substancji, doprowadzając do hiperinsulinemii. W rezultacie prowadzi to do niewydolności gruczołu i wzrostu poziomu glukozy we krwi, a z czasem rozwija się stan przedcukrzycowy, czego konsekwencją jest cukrzyca. Co więcej, zostaje zahamowane działanie glukagonu. Ten hormonu bierze udział w procesach spożycia zapasów energii, które są gromadzone pod postacią tkanki tłuszczowej.
Insulinooporność wiąże się z rozmaitymi zaburzeniami metabolicznymi. Często wymagane jest leczenie. Należy udać się do specjalisty na pierwszą konsultację tradycyjną w placówce medycznej. Kolejne wizyty mogą być przeprowadzane zdalnie, jeśli nie ma ku temu przeciwwskazań. Gdy pacjent przyjmuje leki, to zostanie wystawiona recepta przez internet. Można ją zrealizować w każdej aptece w Polsce.
Czym jest wskaźnik HOMA-IR?
HOMA-IR (homeostatyczny model oceny insulinooporności) to jeden z testów stosowanych w diagnostyce zaburzeń metabolicznych. Pozwala oznaczyć z krwi poziom glukozy i insuliny na czczo. Informuje, ile insuliny musi wytworzyć trzustka, aby kontrolować poziom cukru we krwi.
Wskaźnik HOMA — obliczanie
Badanie przeprowadza się w prosty sposób. Należy pobrać próbkę krwi, która następnie podlega analizie. Na badanie należy przyjść na czczo. Warto również powtórzyć je kilkakrotnie (3-4 razy), dzięki temu uzyska się wiarygodny wynik. Jest to związane z tym, że poziom insuliny łatwo ulega wahaniom. Wynik ocenia się na podstawie średniej wyciągniętej z analiz.
Indeks HOMA można również wyliczyć na podstawie krzywej glukozowo-insulinowej: poziom insuliny we krwi na czczo (mU/ml) x poziom glukozy we krwi na czczo (mmol/l) / 22,5. Wówczas wzór na obliczenie wskaźnika HOMA-IR to:
insulina na czczo mU/ml x glukioza na czczo (mmol/l)
HOMA-IR = ———————————————————————————
22,5
W Internecie dostępne są również testy HOMA-IR. Kalkulatory insulinooporności pozwala samodzielnie obliczyć współczynnik, jeśli znamy swój poziom insuliny do glukozy. Zaleca się jednak konsultację z lekarzem, dzięki czemu będzie się miało pewność co do wyniku.
Normy wskaźnika HOMA-IR
Norma dla wskaźnika HOMA to mniej niż 1. W przypadku wyższego wyniku niezbędne są dalsze badania, na podstawie których lekarz będzie w stanie postawić pełną diagnozę. Przyjęto, że wartość powyżej 2 świadczy o występowaniu insulinooporności.
Warto również podkreślić, że wskaźnik HOMA-IR jest metodą orientacyjną, a nie diagnostyczną. Cechuje ją duża zmienność i z tego powodu nie można jedynie na podstawie tego wyniku wnioskować o insulinooporności.
Najlepiej skonsultować się ze specjalistą, czyli diabetologiem. Lekarz zleci odpowiednie badania, m.in. oznaczenie poziomu AST, ALT i TSH, oznaczenie hs-CRP czy wykonanie lipidogramu.
Wskazania do badania HOMA-IR
Przede wszystkim badanie poziomu HOMA-IR należy wykonać przy podejrzeniu insulinooporności, stanu przedcukrzycowego czy cukrzycy. Szczególnie warto się zbadać, jeśli jest się w grupie ryzyka zachorowania na cukrzycę (np. choroba występuje u członka bliskiej rodziny) albo zaobserwowano poniższe objawy:
- otyłość brzuszna;
- intensywne napady głodu (nawet po 2-3 godzinach od spożycia ostatniego posiłku);
- problemy ze zrzuceniem wagi;
- tycie pomimo zdrowego odżywiania się;
- nadciśnienie tętnicze krwi;
- podwyższone stężenie trójglicerydów we krwi;
- podwyższony poziom glukozy we krwi;
- bóle stawów;
- pogorszenie kondycji skóry;
- nawracające uczucie zimna;
- zmęczenie, senność, brak energii (szczególnie po posiłku);
- apatia;
- problemy z koncentracją i pamięcią.
Nie warto bagatelizować ani insulinooporności, ani stanu przedcukrzycowego, ponieważ oba stany mogą prowadzić do rozwoju cukrzycy. Co więcej, insulinooporność może zwiększać ryzyko rozwoju również innych chorób jak zespół metaboliczny (w tym wysokie ciśnienie krwi i wysoki poziom cholesterolu), choroba serca, choroba wątroby czy zespół policystycznych jajników (PCOS).
Co zrobić w przypadku wysokiego wskaźnika HOMA-IR?
Najważniejszą rzeczą jest współpraca z lekarzem, aby dowiedzieć się, co jest przyczyną wysokiego wskaźnika HOMA-IR i oporności na insulinę oraz leczyć wszelkie choroby podstawowe.
Dodatkowe zmiany w stylu życia wymienione poniżej to inne kwestie, które można omówić z lekarzem. Dwa najważniejsze kroki, jakie warto wykonać to:
- Poprawa sposobu odżywiania się — zmniejszenie ogólnej ilości kalorii w posiłkach, spożywanie większej ilości błonnika i jedzenie mniej przetworzonych węglowodanów.
- Dbanie o regularną aktywność fizyczną — w tym systematyczne ćwiczenia o umiarkowanej intensywności i regularne aktywne przerwy od długotrwałego siedzenia w miejscu.
Dieta powinna być pełna wartości odżywczych, które będą zapewniać organizmowi wszelkie niezbędne do codziennego funkcjonowania substancje i witaminy (szczególnie chrom, kwasy tłuszczowe omega-3, witaminy D i witamin z grupy B). Zaleca się włączenie większej ilości warzyw i owoców, a także produktów pełnych błonnika. Trzeba pamiętać, żeby zwracać uwagę na indeks glikemiczny produktów i uważnie łączyć składniki, aby spożywane posiłki miały niski ładunek glikemiczny. To pozwoli zmniejszyć ryzyko gwałtownych wyrzutów insuliny i wystąpienia wysokiej glikemii poposiłkowej. Warto rozważyć wypróbowanie diety śródziemnomorskiej czy diety DASH, a także suplementów diety. Niemniej każdą decyzję warto skonsultować z lekarzem.
Istotne jest również aktywność fizyczną, która pomoże przyspieszyć redukcję masy ciała. Powinna być regularna i o umiarkowanej aktywności, dzięki czemu będzie przyjemna i angażująca przez długi czas. Warto pomyśleć o spacerach, tańcu, pływaniu czy uprawianiu joggingu. Aktywność powinna być dostosowana do stanu zdrowia, możliwości, upodobań oraz wieku danej jednostki.
Należy również zwrócić uwagę na higienę snu. Zaleca się, żeby osoby dorosłe przesypiały około 7-8 godzin w ciągu doby nieprzerwanym snem. Z tego powodu warto zadbać o odpowiednie warunki w sypialni jak uzyskanie optymalnej temperatury (około 19 stopni Celsjusza) czy natężenia światła. Lekarze polecają zasypiać oraz wstawać o tej samej porze, również w dni wolne od pracy. Co więcej, dobrze zrezygnować z korzystania z urządzeń elektrycznych emitujących niebieskie światło na około 2 godziny przed snem.
Podczas zapobiegania rozwoju insulinooporności warto również monitorować swój poziom stresu. Wiele osób, które przeżywa nadmierny stres, przejawia zaburzone wzorce żywieniowe np. nie je przez cały dzień, a następnie objada się w nocy. Takie zachowania mogą prowadzić do rozwoju problemów zdrowotnych jak cukrzyca czy otyłość. Z tego powodu zaleca się, żeby przeznaczyć w ciągu dnia czas na odpoczynek i relaksację. Można stosować takie techniki radzenia sobie ze stresem jak ćwiczenia oddechowe, joga, medytacja czy słuchanie relaksującej muzyki.
Zarówno odpowiednia dieta, aktywność fizyczna, higiena snu oraz regulowanie poziomu stresu korzystnie wpłyną na zdrowie, regulując gospodarkę hormonalną i procesy metaboliczne.
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
