HCV niereaktywny – o czym świadczy?

Badanie w kierunku HCV jest zlecane między innymi u kobiet w ciąży. W jakim celu się je wykonuje? Na czym polega badanie HCV w ciąży i nie tylko? Co to jest HCV? Co oznacza wynik niereaktywny HCV? Odpowiadamy na wszystkie pytania.

Co to jest wirus HCV?

Zanim wyjaśnimy, co oznacza pojęcie HCV niereaktywny, warto wytłumaczyć, czym jest wirus HCV (Hepatitis C Virus). Tak nazywa się wirus, który wywołuje wirusowe zapalenie wątroby typu C, znajdujący się we krwi i innych tkankach osoby zakażonej [1] [2]. Wirusem HCV można się zarazić pośrednio, poprzez kontakt z przedmiotami zanieczyszczonymi krwią lub bezpośrednio, poprzez kontakt z zakażoną krwią [1] [2].

• Anty-TPO wysokie. Co oznacza? Normy, interpretacje
• Hematokryt (HCT) – co oznacza, jakie są normy?
• Czego objawem są podwyższone limfocyty i jaką pełnią rolę w organizmie?

Najczęściej zakażenie wirusem HCV wynika z nieprzestrzegania określonych procedur bezpieczeństwa podczas zabiegów medycznych związanych z naruszeniem ciągłości tkanek lub ze stosowania narkotyków w formie iniekcji [3]. Inne możliwe sytuacje, w których może dojść do zakażenia HCV to [1]: 

• kontakt z krwią podczas bójki, wypadku, uprawiania sportów kontaktowych lub niektórych praktyk seksualnych,
• korzystanie z zabiegów medycyny estetycznej,  wykonywanych z użyciem niesterylnych narzędzi,
• przeniesienie się wirusa HCV z matki na dziecko, w czasie ciąży lub podczas porodu,
• udział w zabiegach kosmetycznych wykonywanych z użyciem niesterylnych narzędzi,
• używanie przyborów kosmetyczno-higienicznych należących do chorego (np. maszynki do golenia). 

Jakie objawy ma HCV?

Większość osób zakażonych wirusem HCV nie jest tego świadoma, ponieważ przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C może nie dawać początkowo żadnych objawów. Z tego powodu badanie w kierunku HCV jest standardowo wykonywane na początkowych etapach ciąży profilaktycznie, celem sprawdzenia, czy w organizmie przyszłej mamy są obecne przeciwciała anty-HCV. Oznaczenie przeciwciał HCV w surowicy krwi może zostać wykonane także na życzenie pacjenta, prywatnie lub ze skierowaniem. Warto sprawdzić, czy placówka medyczna, z której usług korzystamy na co dzień, oferuje takie rozwiązania jak e-skierowanie lub recepta przez Internet. 

Jedynie u 20% pacjentów zakażonych wirusem HCV można zaobserwować objawy ostrego zapalenia wątroby typu C [1] [3]. 

Wirus HCV — objawy, które mogą wskazywać na zakażenie [1] [3]:

• ból brzucha, 
• bóle stawów, 
• brak apetytu, 
• ciemne zabarwienie moczu, 
• gorączka, 
• nudności,
• odbarwiony stolec,
• stan podgorączkowy,
• wymioty,
• zmęczenie, 
• żółtaczka. 

Zakażenie wirusem HCV, jeśli jest nieleczone, może być bardzo niebezpieczne, ponieważ prowadzi do powiększenia wątroby, marskości lub nawet chorób nowotworowych i niewydolności wątroby [4]. 

Badanie w kierunku HCV – jak się je przeprowadza?

W celu wykrycia zakażenia wirusem HCV wykonuje się badanie krwi w kierunku przeciwciał anty-HCV w surowicy [1]. Badanie na HCV nie wymaga specjalnych przygotowań, wyniki są często dostępne nawet w ciągu tego samego dnia roboczego, dzięki czemu pacjent może się szybko dowiedzieć, czy ma HCV. Badanie jest w szczególności zalecane dla pacjentów, którzy [1]: 

• mieli przetaczaną krew lub byli biorcami narządów przed lipcem 1992 roku (po tym czasie wprowadzono u krwiodawców obowiązkowe badania w kierunku wirusa HCV), 
• otrzymali podwyższone wyniki badania ALT oraz AST, 
• przyjmowali kiedykolwiek narkotyki drogą dożylną,
• są przewlekle dializowani, 
• są zakażeni wirusem HIV (co sprzyja transmisji wirusa HCV),
• wykonują na co dzień pracę, która wiąże się z ryzykiem ekspozycji na patogeny krwiopochodne (np. jako ratownik medyczny, pielęgniarka, laborant lub policjant). 

Wskazaniem do wykonania badania HCV jest również wykrycie zakażenia wirusem HCV u matki, gdy była w ciąży [1]. 

HCV niereaktywny – co oznacza taki wynik?

HCV niereaktywny to ujemny rezultat badania w kierunku wirusa HCV. Taki wynik badania oznacza, że pacjent nie miał kontaktu z wirusem. Adnotacja na badaniu może się różnić, w zależności od placówki laboratoryjnej, która przeprowadzała analizy. Może na nim pisać: HCV antygen niereaktywny, anty HCV niereaktywny, przeciwciała anty HCV niereaktywny lub wynik niereaktywny. W każdym z wymienionych przypadków oznacza to brak wirusa HCV w organizmie. 

Wyjątek stanowi sytuacja, gdy otrzymano nisko dodatni wynik HCV niereaktywny. Wtedy warto dodatkowo wykonać badanie molekularne, które wykluczy obecność RNA wirusa HCV we krwi. Ujemny wynik badania HCV RNA oznacza, że we krwi nie wykazano obecności materiału genetycznego wirusa HCV.

Co robić w przypadku pozytywnego wyniku na HCV?

Na wyniku badania HCV może widnieć informacja HCV reaktywny lub HCV niereaktywny. Co to znaczy, gdy antygen HCV jest reaktywny? Taka adnotacja świadczy o tym, że pacjent miał kontakt z wirusem HCV, natomiast nie jest jednoznaczna z tym, że pacjent jest aktualnie zakażony. Do potwierdzenia wyniku badania na HCV potrzebny jest dodatkowo test molekularny na obecność materiału genetycznego wirusa HCV (HCV RNA). Dopiero gdy to badanie da dodatni rezultat, świadczy to o wykryciu obecności materiału genetycznego wirusa HCV we krwi, co oznacza, że pacjent jest zakażony wirusem HCV.

O ile wynik HCV niereaktywny, potwierdzony dodatkowo (jeśli jest taka konieczność) testem molekularnym przynosi pacjentowi spokój, o tyle rezultat badania dodatni może przez długi czas spędzać sen z powiek. Co robić w przypadku otrzymania pozytywnego wyniku na HCV? W takiej sytuacji konieczna jest konsultacja u lekarza specjalizującego się w chorobach zakaźnych. Następnie wdrażane jest odpowiednie, ukierunkowane na HCV leczenie [1] [3]: 

• modyfikacja stylu życia, celem zahamowania degeneracji wątroby — całkowita rezygnacja ze spożywania alkoholu i palenia papierosów, przestrzeganie specjalnej diety, która nie obciąża wątroby, zwiększenie aktywności fizycznej w ciągu dnia oraz utrzymywanie odpowiedniej masy ciała, 
• stosowanie leków działających bezpośrednio na wirusa HCV, tzw. DAA (directly acting antivirals), 
• w przypadku cięższych powikłań — przeszczep wątroby.

Jak dotąd nie wynaleziono szczepionki przeciw wirusowi HCV. Na szczęście szanse na wyleczenie chorego na HCV są bardzo wysokie i wynoszą nawet 99% [1] [3]. 

Najlepszą metodą ochrony przed wirusem HCV jest [1] [2]: 

• niedzielenie się przedmiotami osobistymi, takimi jak np. szczoteczka do zębów czy też maszynki do golenia, 
• odpowiednia dezynfekcja powierzchni, które uległy skażeniu materiałem biologicznym, 
• poddawanie krwi i produktów krwiopochodnych procesom inaktywującym wirusa,
• przestrzeganie zasad właściwego przeprowadzania iniekcji oraz sterylizacji narzędzi wielokrotnego użytku w: przychodniach, szpitalach, gabinetach kosmetycznych oraz salonach tatuażu,
• używanie prezerwatyw podczas kontaktów seksualnych,
• wdrażanie szybkiego leczenia wobec osób, u których wykryto zakażenie wirusem HCV.