Przepuklina — rodzaje i definicje

Przepuklina zwykle występuje w jamie brzusznej lub pachwinie, gdy jeden z organów wewnętrznych nieprawidłowo przemieszcza się przez mięsień bądź inną tkankę, która go zawiera. Może przypominać nietypowe wybrzuszenie, które pojawia się i znika podczas różnych czynności lub w różnych pozycjach. Może, ale nie musi, powodować objawy, takie jak dyskomfort lub ból. W wielu przypadkach zalecana jest interwencja chirurgiczna. Jak wygląda przepuklina? Czym się charakteryzuje? Jakie są rodzaje przepuklin?

Co to jest przepuklina — charakterystyka

Przepuklina występuje, gdy wewnętrzna część ciała przepycha się przez osłabienie mięśnia lub otaczającej ściany tkanki. Większość zmian obejmuje jeden z narządów jamy brzusznej. Przepukliny mogą pojawiać się stopniowo wraz z wiekiem, gdy powolne zużywanie się i osłabienie mięśni zaczynają się sumować. Mogą również wynikać z urazu, przebytej operacji lub wady wrodzonej. Zwykle przypominają nietypowe uwypuklenia, a guzki może pojawiać się i znikać w zależności od wykonywanych czynności czy pozycji, w których się znajdujemy.

• Jak rozpoznać przepuklinę i z jakimi objawami zgłosić się do lekarza?


Nie wszystkie przepukliny powodują objawy, a różnym rodzajom zmian mogą towarzyszyć inne symptomy. Jednym z charakterystycznych objawów przepukliny jest widoczny guzek lub wybrzuszenie, które pojawia się podczas pewnych czynności lub w pewnych pozycjach fizycznych i powraca w innym czasie. Można również odczuwać ucisk, tępy ból lub szczypanie, gdy przepuklina wychodzi — szczególnie gdy napinamy mięśnie, podnosimy się, śmiejemy czy kaszlemy. W sytuacji gdy przepuklinie towarzyszą silne dolegliwości bólowe, lekarz może przepisać leki przeciwbólowe. Wówczas wypisana recepta przez Internet będzie dostępna do wykorzystania w każdej aptece na terenie Polski.

Ogólnie rzecz biorąc, te zmiany są powszechne, chociaż niektóre typy są bardziej popularne niż inne. Przykładowo przepukliny pachwinowe częściej dotykają mężczyzn, natomiast przepukliny udowe są bardziej obserwowalne u kobiet.

Ostatecznie wszystkie przepukliny są spowodowane połączeniem ucisku i otwarcia lub osłabienia mięśnia czy powięzi. Ciśnienie popycha narząd lub tkankę przez otwór lub powstały słaby punkt. Czasami osłabienie mięśni jest obecne przy urodzeniu. Ale częściej dzieje się to w późniejszym życiu. Wszystko, co powoduje wzrost ciśnienia w jamie brzusznej, może spowodować przepuklinę, w tym:


• podnoszenie ciężkich przedmiotów bez stabilizacji mięśni brzucha,
• intensywne problemy trawienne w tym biegunka lub zaparcia,
• uporczywy kaszel lub kichanie.

Ponadto otyłość, złe odżywianie i palenie mogą osłabiać mięśnie i zwiększać ryzyko wystąpienia przepuklin.

Rodzaje przepuklin — przepuklina pachwinowa

Przepukliny pachwinowe znajdują się w dolnej części brzucha tuż nad fałdem podudzi, w pobliżu lub w sąsiedztwie okolicy łonowej. Czasami mogą wystąpić po obu stronach okolicy łonowej, a jeśli tak, nazywane są obustronnymi przepuklinami pachwinowymi. Te zmiany mogą powodować ból, który rozciąga się wzdłuż ciała. Jest to najczęstszy typ przepukliny i dotyka głównie mężczyzn. Często wiąże się ze starzeniem się i powtarzającym się dużym wysiłkiem fizycznym (np. podnoszeniem ciężarów czy porodem).

Przepuklina udowa

Przepukliny udowe znacznie częściej występują u kobiet, ale mogą pojawić się również u mężczyzn. Te zmiany są widoczne tuż pod fałdą pachwinową. Osłabienie dolnej części pachwiny powoduje, że worek jelitowy wpada do kanału udowego, przestrzeni w pobliżu żyły udowej, która przenosi krew z nogi. Te zmiany są bardziej podatne niż przepukliny pachwinowe na rozwój uwięzienia lub uduszenia. Dlatego po zdiagnozowaniu tych przepuklin wewnętrznych niezwykle istotne jest szybkie działanie i zaleca się wczesną operację, zanim wystąpią wspomniane powikłania. 

Charakterystyka przepukliny pępkowej

Jest to drugi najczęstszy typ przepukliny. Przepuklina pępkowa występuje, gdy tłuszcz lub część jelita przepycha się przez mięsień w pobliżu pępka. Częściej występują u noworodków, zwłaszcza tych urodzonych wcześniej niż oczekiwano i dzieci poniżej 6. miesiąca życia; niemniej mogą się również rozwijać u dorosłych. Kobiety częściej niż mężczyźni doświadczają przepukliny pępkowej, a wśród czynników ryzyka wymienia się między innymi:

• nadwagę,
• wielokrotne bycie w ciąży,
• posiadanie dużej ilości płynu w jamie brzusznej (wodobrzusze),
• długotrwały kaszel,
• długotrwałe zaparcia,
• wielokrotne wymioty.

To, co łączy wszystkie te czynniki ryzyka, to zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej, które wypycha tkanki i tworzy przepuklinę.

Do objawów przepukliny w obszarze brzucha należą:

• wyraźny obrzęk pod skórą brzucha;
• uczucie ciężkości w jamie brzusznej, któremu czasami towarzyszą zaparcia lub krew w stolcu;
• dyskomfort w jamie brzusznej lub pachwinie podczas podnoszenia lub pochylania się;
• pieczenie lub ból w miejscu wypukłości;
• problemy trawienne w tym zgaga, wymioty czy zaparcia.

Rodzaje przepuklin — przepukliny w kresie białej

W przypadku przepuklin brzucha warto również wspomnieć o zmianie w kresie białej (splocie włókien kolagenowych mięśni brzucha, prostych oraz poprzecznych), czyli w miejscu, które łączy mięśnie po obu stronach brzucha. Takie osłabienie mięśni zwykle występuje w przypadku posiadania nadmiernej masy ciała, dlatego najczęściej dotyka osoby otyłe, ale może pojawić się również w ciąży. Co więcej, do osłabienia powłok brzusznych może także dojść w wyniku wzrostu ciśnienia wewnątrzbrzusznego m.in. po nadmiernych ćwiczeniach fizycznych, a także w wyniku przewlekłych problemów z układem trawiennym (w tym zaparć) czy długotrwałego kaszlu.

Przepuklina pooperacyjna — kiedy mamy z nią do czynienia?

Przepuklina, która pojawia się w miejscu poprzedniej operacji, nazywana jest przepukliną pooperacyjną. Te zmiany mogą pojawić się tygodnie, miesiące, a nawet lata po zabiegu. Różnią się one rozmiarem — od małych do bardzo dużych i złożonych. Jeśli podejrzewamy, że mamy przepuklinę pooperacyjną, ważne jest, aby skontaktować się z lekarzem, ponieważ może się ona poszerzyć i stać się niezwykle trudna do naprawienia.

Jakie są inne rodzaje przepuklin?

Przepukliny można również klasyfikować według czasu ich wystąpienia. Osoba może urodzić się ze zmianą lub przepuklina może zostać nabyta w wyniku codziennych czynności. Wrodzone przepukliny są obecne od urodzenia i występują w słabych punktach ściany brzucha. Warto zaznaczyć, że zmiany występujące u dzieci są prawie zawsze wrodzone. Natomiast nabyte przepukliny są spowodowane zmianami, które wpływają na zużywanie się tkanek w organizmie w tym porodem i przyrostem masy ciała.

Przepuklinę z wybrzuszeniem można sklasyfikować na podstawie tego, czy zmianę można spłaszczyć (lub zmniejszyć). Przepuklina redukowalna to zmiana z wypukłością, która spłaszcza się, gdy się położymy lub delikatnie ją naciśniemy. Ten typ przepukliny nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia, chociaż może być bolesny i pogarszać się z czasem, jeśli nie jest leczony. Z kolei nieredukowalna przepuklina pojawia się, gdy tkanka zostaje uwięziona i tracimy zdolność spłaszczania wypukłości. Nieredukowalne przepukliny są często bardzo bolesne i wymagają natychmiastowej pomocy medycznej.

Przepukliny można również klasyfikować na podstawie ich zaawansowania i zagrożenia dla zdrowia pacjenta. Uwięziona przepuklina to taka, w której tkanek nie można ruszyć. Jest bardzo poważny stan, ponieważ może prowadzić do uduszenia jelita lub innej tkanki. Uduszona przepuklina ma miejsce, gdy część tkanki zostaje ciasno uwięziona, a dopływ krwi odcięty. Ten stan jest uważany za nagły wypadek medyczny i wymaga natychmiastowej operacji, aby cofnąć blokadę i naprawić przepuklinę.

Co robić w przypadku przepuklin?

Gdy podejrzewamy, że możemy mieć przepuklinę, warto udać się na wizytę do specjalisty. W diagnozowaniu wykorzystuje się badanie fizykalne. Czasami obrzęk przepukliny jest widoczny, gdy stoimy prosto. Można zastosować metody obrazowania, żeby zobaczyć zmiany w tym badanie ultradźwiękowe (UT) czy prześwietlenie (RTG). 

Po potwierdzeniu diagnozy lekarz określi, czy konieczna jest operacja naprawy przepukliny. Przy podejmowaniu decyzji, zostanie wziętych pod uwagę wiele czynników, w tym:

• rodzaj przepukliny – niektóre rodzaje przepuklin częściej ulegają uduszeniu (obumarciu tkanek) lub powodują niedrożność jelit niż inne;
• treść przepukliny – jeśli przepuklina zawiera część jelita, mięśnia lub innej tkanki, może wystąpić ryzyko uduszenia lub niedrożności;
• objawy i wpływ na codzienne życie – operacja może być zalecana, jeśli symptomy są ciężkie lub pogarszają się, lub jeśli przepuklina wpływa na zdolność do wykonywania normalnych czynności;
• ogólny stan zdrowia – operacja może stanowić zbyt duże ryzyko, jeśli ogólny stan zdrowia pacjenta jest zły.

Chociaż większość przepuklin nie poprawi się bez operacji, ich stan niekoniecznie się pogorszy. W niektórych przypadkach ryzyko operacji przewyższa potencjalne korzyści wykonania zabiegu.

Operację przepukliny przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Chirurg zmienia pozycję przepukliny i, jeśli doszło do uduszenia, usuwa część narządu pozbawioną tlenu. Uszkodzona ściana mięśniowa będzie często naprawiana za pomocą syntetycznej siatki lub tkanki.

Coraz częściej zabiegów wykonuje się za pomocą laparoskopu, cienkiego instrumentu podobnego do teleskopu, który wymaga mniejszych nacięć i wiąże się z krótszym okresem rekonwalescencji i mniejszym bólem pooperacyjnym. Naprawy przepuklin są zwykle wykonywane w trybie ambulatoryjnym. Zazwyczaj nie ma ograniczeń dietetycznych, a powrót do pracy i regularnej aktywności może nastąpić po jednym lub dwóch tygodniach. Całkowite wyleczenie trwa od trzech do czterech tygodni, przy czym nie zaleca się podnoszenia ciężarów przez dwa do trzech miesięcy. Trzeba jednak pamiętać, że przepuklina może powrócić po operacji, dlatego środki zapobiegawcze są szczególnie ważne, aby uniknąć nawrotu.

Mała przepuklina może nie stanowić zbytniego powodu do dyskomfortu. Ale zmiany mają tendencję do powiększania się z czasem. Naruszona tkanka nadal słabnie i rozciąga się, a coraz więcej organu stopniowo się przepycha. Im więcej tkanki się przepycha, tym bardziej prawdopodobne jest, że zostanie uwięziona, co prowadzi do bólu i innych komplikacji.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️