Odleżyny – pierwsze objawy. Jak je rozpoznać?

Odleżyny to urazy skóry i znajdującej się pod nią tkanki, najczęściej spowodowane długotrwałym naciskiem na skórę. Mogą się zdarzyć każdemu, ale zwykle dotykają osoby przykute do łóżka lub siedzące na krześle lub wózku inwalidzkim przez długi czas. Mogą pojawiać się na całym ciele, jednak zwykle tworzą się w miejscach, gdzie kość dotyka podłoża. Wówczas powoduje to ograniczenie przepływu krwi. Czy odleżyny można wyleczyć? Jak długo można żyć z odleżynami?

Klasyfikacja odleżyn

Wyróżnia się 5 rodzajów odleżyn, które kategoryzuje się względem intensywności urazu. Nie warto bagatelizować nawet najłagodniejszych ran, ponieważ mogą one łatwo przerodzić się w poważniejsze stany. Czasami należy wdrożyć farmakoterapię i smarować dane miejsce odpowiednim kremem czy maścią, a recepta przez Internet na konkretny środek zostanie wystawiona przez lekarza na konsultacji.

• Odleżyny – jak im zapobiegać? Przyczyny i leczenie


Pierwsze stadium to najłagodniejszy etap. Te odleżyny wpływają tylko na górną warstwę skóry. Do objawów zalicza się ból, pieczenie lub swędzenie danego obszaru. Miejsce może również różnić się od otaczającej skóry – stać się jędrniejsze lub bardziej miękkie, cieplejsze lub chłodniejsze. Można zauważyć zaczerwienienie obszaru skóry. Pierwszą i najważniejszą rzeczą do zrobienia w przypadku odleżyn jest zatrzymanie ucisku. Warto zmienić pozycję lub używać piankowych podkładek, poduszek lub materacy. Jeśli spędzamy dużo czasu w łóżku, warto starać się ruszać przynajmniej co około 2 godziny. Ranę warto przemywać łagodnym mydłem i wodą i delikatnie osuszać. Pomocna może być dieta bogata w białko, witaminy A i C oraz minerały żelazo i cynk. Zaleca się również picie dużej ilości wody. Czas rekonwalescencji dla odleżyn pierwszego stopnia to około 2-3 dni. Jeśli w tym czasie rany nie znikną albo nastąpi pogorszenie, należy skontaktować się z lekarzem.

W drugim etapie często pojawia się otwarta rana powstała w wyniku przerwania ciągłości skóry. Ból może się wzmagać, a obszar być spuchnięty, ciepły w dotyku albo zaczerwieniony. Na skórze mogą pojawiać się pęcherze, a także może sączyć się ropa. Warto wykonywać czynności pielęgnacyjne jak w pierwszym stadium. Zaleca się również przemywanie rany roztworem z soli fizjologicznej, co pozwala na lepsze oczyszczenie skóry. Później obszar należy dokładnie osuszyć. Ranę warto przykryć przezroczystym opatrunkiem lub wilgotną gazą. Jeśli zauważymy oznaki infekcji (takie jak wyciek ropy, gorączka lub zaczerwienienie), należy powiedzieć o tym lekarzowi. Czas rekonwalescencji zajmuje od kilku dni do kilku tygodni.

Trzecie stadium świadczy o rozwoju odleżyn na pełnej grubości skóry. Uszkodzenie może dotrzeć nawet do tkanki tłuszczowej. Rana wygląda jak krater i może wydobywać się z niej nieprzyjemny zapach. Mogą być również widoczne oznaki infekcji: zaczerwienione krawędzie urazu, wyciek ropy, wzmożony ból czy ciepło. Jeśli zaobserwujemy, że tkanki wewnątrz rany są czarne, może to świadczyć o martwicy, czyli jednej z głównych niepokojących dolegliwości obecnych w czwartym stopniu rozwoju zmiany. Te dwa rodzaje ran będą wymagały więcej opieki. Przede wszystkim należy je zgłosić lekarzowi. Specjalista może usunąć martwą tkankę i przepisać antybiotyki w celu zwalczania infekcji. Gojenie się odleżyn trzeciego i czwartego stopnia zajmie co najmniej jeden miesiąc, a maksymalnie 4 miesiące.



Odleżyny piątego stopnia są najpoważniejsze. Niektóre mogą wpływać na mięśnie i ścięgna, a nawet kości. Rana staje się głęboka i duża. Skóra jest czarna i wykazuje oznaki infekcji – czerwone krawędzie, ropa, nieprzyjemny zapach, ciepło i tkliwość. Należy natychmiast powiadomić o tym lekarza. Te rany wymagają natychmiastowej uwagi i może być konieczna operacja. Gojenie się odleżyn piątego stadium może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat.

Jak wyglądają pierwsze objawy odleżyn?

Do wczesnych objawów rozwoju odleżyn zalicza się zmianę koloru skóry. Osoby o jasnej cerze częściej zaobserwują czerwone plamy na skórze, natomiast u jednostek o ciemniejszej skórze zwykle pojawiają się fioletowe lub niebieskie plamy, jednak mogą być trudniejsze do zauważenia. Co więcej, pojawia się zaczerwienienie skóry, które nie zmienia koloru na biały po naciśnięciu. Wszelkie nietypowe zmiany w strukturze skóry mogą być związane z uszkodzeniem uciskowym. Dany obszar ciała może wydawać się chłodniejszy lub cieplejszy w dotyku niż inne. Na skórze może pojawić się bolesna i swędząca plama.

Początek odleżyn – gdzie się pojawiają?

Odleżyny są spowodowane długotrwałym uciskiem na skórę bądź tarciem o oporną powierzchnię, taką jak materac do łóżka. Obszary, w których wypukłości kostne są mniej wyściełane mięśniami i tłuszczem, takie jak kości biodrowe, kość krzyżowa, kość ogonowa i pięty stóp, są najbardziej podatne na powstawanie odleżyn. Na rozwój ran są bardziej narażone osoby niemobilne.

Dlaczego nie należy ignorować pierwszych objawów odleżyn?

Wszelkie powikłania związane z rozwojem odleżyn mogą powodować przedłużony pobyt w szpitalu, trwały intensywny ból i pogorszenie jakości życia. Rany zwykle pojawiają się na wypukłościach kostnych, gdzie krążenie krwi zostało ograniczone przez dłuższy okres (dwóch godzin lub dłużej).

Bez odpowiedniego leczenia w danym obszarze dotkniętym chorobą często pojawia się znaczne uszkodzenie skóry, w których martwicza tkanka tworzy otwartą ranę. Ponadto osoby starsze, poważnie chore, diabetycy i osoby mające problemy z poruszaniem się są najbardziej narażone na rozwój odleżyn z powikłaniami. Leczenie odleżyn zależy od tego, jak uszkodzenia są poważne. Dla niektórych osób są niedogodnością wymagającą podstawowej opieki pielęgniarskiej. Dla innych mogą być poważne i prowadzić do zagrażających życiu powikłań. W zaawansowanym stadium odleżyny mogą ulec zaostrzeniu w wyniku tarcia, ścinania i nacisku. Bez odpowiedniego leczenia u pacjenta może rozwinąć się:

• zapalenie tkanki łącznej,
• zapalenie kości i szpiku,
• gangrena, 
• posocznica,
• martwicze zapalenie powięzi.

Sposoby zapobiegania pogorszeniu się odleżyn i wspomagania ich leczenia obejmują:

• stosowanie opatrunków, które przyspieszają proces gojenia i mogą pomóc zmniejszyć ucisk;
• regularne poruszanie się i zmienianie pozycji;
• stosowanie specjalnie zaprojektowanych materacy lub poduszek piankowych;
• spożywanie zdrowej, zbilansowanej diety, która zawiera wystarczającą ilość białka oraz szeroką gamę witamin i minerałów;
• oczyszczania rany i usuwanie uszkodzonej tkanki; 
• codzienne sprawdzanie skóry pod kątem wczesnych objawów odleżyn;
• rzucenie palenia – palenie zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia odleżyn z powodu zaburzenia krążenia krwi.

W najpoważniejszych przypadkach czasami stosuje się operację usunięcia uszkodzonej tkanki i zamknięcia rany.

Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?

Wypełnij formularz w 5 minut ➡️