Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Hematokryt to rodzaj podstawowego badania, w trakcie którego oznacza się stosunek objętości erytrocytów do objętości krwi. Badanie powinno wykonywać się profilaktycznie, ponadto wskazania do jego wykonania obejmują nasilone krwawienia miesiączkowe, a także objawy takie jak bladość czy osłabienie. Nieprawidłowy wynik badania świadczyć może o występowaniu różnych chorób, w tym nawet wskazywać na niedokrwistość wymagającą leczenia, czy też niektóre nowotwory lub niedobory. Każdorazowo jednak interpretacja wyników powinna należeć do lekarza, który uwzględni również czynniki dodatkowe, mogące prowadzić do stanu obniżenia lub podwyższenia hematokrytu. Co jeszcze należy wiedzieć o HCT? Zapraszamy do artykułu!
Spis treści
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
Hematokryt — co to jest?
HCT lub Ht to skróty oznaczające hematokryt, czyli parametr sprawdzany w przypadku standardowo wykonywanych badań krwi. By wytłumaczyć, co to jest hematokryt, należy wspomnieć, że w skład krwi wchodzą nie tylko krwinki czerwone, ale również krwinki białe (określane mianem leukocytów) i płytki krwi (określane mianem trombocytów) oraz inne składniki, a wzajemne proporcje między wymienionymi elementami krwi mają istotne znaczenie kliniczne. Co oznacza HCT w morfologii? Jest to stosunek objętości erytrocytów do całościowej objętości próbki krwi. Hematokryt wyraża się zazwyczaj w procentach lub w ułamkach. Jeśli np. wynik HCT to 32%, rozumieć można, że w 100 ml krwi znajdują się 32 ml erytrocytów. Oznaczenia poziomu hematokrytu dokonuje się wykorzystując metodę mikroskopową bądź mikrohematokrytową.
Na wynik hematokrytu wpływ ma niewątpliwie wiek i płeć pacjenta, ponadto znaczenie ma tutaj objętość czerwonych krwinek i ich wielkość, a także objętość krwi. Erytrocyty są bardzo ważnymi elementami krwi, gdyż odpowiadają za transport tlenu z płuc do tkanek oraz transport dwutlenku węgla z tkanek do płuc. Są to okrągłe, bezjądrzaste komórki, których istotnym elementem jest hemoglobina. Udział erytrocytów w objętości krwi określa hematokryt. Morfologia jest badaniem, które powinno się wykonywać regularnie, w ramach profilaktyki, a także każdorazowo przy szczególnych wskazaniach.
Nieprawidłowe wyniki badań krwi, w tym między innymi hematokryt powyżej lub poniżej normy, to wskazanie do kontaktu z lekarzem i poszerzonej diagnostyki. Niejednokrotnie z problemem trzeba walczyć dobranymi odpowiednio lekami, a te często wydawane są wyłącznie z przepisu lekarza. W tym przypadku pomocna może być recepta przez internet, którą otrzymać można zaledwie w kilka minut i to bez konieczności wychodzenia z domu.
Hematokryt — kiedy warto się zbadać?
Jak zaznaczono wcześniej, hematokryt najlepiej wykonywać regularnie, co ma znaczenie dla profilaktyki zdrowotnej i ewentualnego wczesnego wykrywania niepokojących zmian w organizmie. Zaleca się, by przynajmniej raz w roku wykonywać morfologię z HCT. Badanie krwi powinno być również dodatkowo wykonane w stanach zwiększonego osłabienia i wzmożonej męczliwości, a także jeśli pacjentowi towarzyszy bladość skóry i kołatania serca. Wskazaniem do oznaczenia hematokrytu jest również nienajlepsza kondycja skóry, włosów i paznokci, a także zwiększona podatność na infekcje, czy też występowanie bardzo obfitych miesiączek. Dobrze wykonać również badanie, jeśli pacjent ma uderzenia gorąca.
Hematokryt w ciąży także powinien być regularnie sprawdzany, gdyż przyszła mama musi szczególnie dbać zarówno o siebie, jak i o rosnący płód. Hematokryt poniżej normy w ciąży, w tym szczególnie w jej drugiej połowie, nie jest zwykle alarmujący i ma prawo spaść o kilka procent, co jest związane ze wzrostem objętości osocza u ciężarnej. Ostatecznie jednak zawsze interpretację wyniku należy zostawić lekarzowi, gdyż bardzo obniżony hematokryt może już wskazywać na anemię, a przy niedokrwistości w ciąży konieczna może być dodatkowa suplementacja żelaza i kwasu foliowego.
Jak przygotować się do badania poziomu hematokrytu?
Hematokryt należy do badań, które powinny być wykonywane na czczo. Najlepiej, aby pacjent zgłosił się na takie badanie w godzinach porannych, nie spożywając posiłków przez przynajmniej 8-12 godzin wstecz, przy czym ostatni posiłek powinien być lekkostrawny. Przed samym badaniem dopuszczalne jest jednak wypicie niewielkiej ilości wody. By wynik wyszedł miarodajny, nie zaleca się wzmożonej aktywności fizycznej przed pobraniem krwi, a także spożywania alkoholu minimum kilka dni przed badaniem. Przed badaniem należy się rozluźnić i uspokoić. Jeśli badanie ma być wykonane kobiecie, nie powinno się zgłaszać na nie w czasie trwania miesiączki ani przez kilka dni po jej zakończeniu, gdyż może to wpłynąć na wyniki.
Badanie polega na pobraniu próbki krwi pacjenta (najczęściej z żyły łokciowej, choć nie jest to jedyna możliwość), a na wynik zazwyczaj czeka się nie dłużej niż 1-2 dni robocze. Uzyskane wyniki mają podane przyjęte przez laboratorium normy, jednak mimo wszystko zaleca się konsultację z lekarzem, gdyż na ewentualną diagnozę wpływ mogą mieć również czynniki dodatkowe, jak chociażby ciąża, stosowane leki lub choroby, z którymi pacjent się zmaga lub zmagał do niedawna.
Jakie są normy hematokrytu w organizmie?
Gdy oznaczany jest w danym laboratorium hematokryt, norma podawana jest zazwyczaj obok wyniku, gdyż niektóre placówki mogą przyjmować nieco inne zakresy prawidłowe. Wynik należy zawsze analizować w oparciu o podane przy wynikach normy, a te zależne są również od wieku i płci. Hematokryt u noworodków jest zwykle w normie, jeśli mieści się w zakresie 48-69%. W przypadku dzieci w wieku 6-16 lat norma jest już niższa i wynosi około 35-45%. Hematokryt dla dziewczynek w wieku 13-18 lat ma normę 36-46%, a dla chłopców w tym wieku norma wynosi 37-49%. Jeśli chodzi o kobiety dorosłe, norma hematokrytu to zwykle 36-46%, a u mężczyzn jest ona nieco wyższa i wynosi 41-53%.
Zarówno hematokryt powyżej normy, jak i hematokryt niski wymagają sprawdzenia, gdyż mogą wskazywać na to, że organizm nie funkcjonuje należycie i konieczne jest wdrożenie działań zaradczych. Jeśli pacjent ma hematokryt ponad normę lub poniżej normy, powinien skonsultować się z lekarzem, gdyż to jemu należy pozostawić ostateczną diagnozę. Ostatecznie wynik analizuje się, biorąc pod uwagę również wyniki pozostałych parametrów krwi, a także czynniki dodatkowe.
Czy wysoki hematokryt jest korzystny dla zdrowia? Niekoniecznie. Osoby, które mają hematokryt podwyższony, mogą być odwodnione. W tym przypadku krew ulega zagęszczeniu, a to znów może prowadzić do nadciśnienia lub zatorów. Jeśli to faktycznie odwodnienie wskazuje na hematokryt wysoki, jak obniżyć nie powinno być problematyczne – konieczne będzie odpowiednie nawodnienie organizmu. Taki wynik wskazuje jednak czasem także na inne dolegliwości, w tym na zapalenie otrzewnej lub występowanie oparzeń, ponadto nie jest rzadkością przy niektórych chorobach serca, płuc oraz u palaczy, czy też osób mieszkających w górach. Hematokryt wysoki może wskazywać na nadkrwistość pierwotną lub wtórną. Wtórna nadkrwistość może być efektem nowotworów i przewlekłych schorzeń płuc, a do pierwotnej przyczynia się czerwienica prawdziwa.
Obniżony hematokryt także może wskazywać na pewne problemy zdrowotne. Przykładem może być anemia z niedoboru żelaza. Taki wynik może też wskazywać na niedobory w organizmie, w tym niedobory witamin i składników mineralnych. Występuje również przy chorobach szpiku kostnego, ostrych krwawieniach, a także przy niektórych nowotworach, ponadto może wskazywać na nieprawidłową budowę hemoglobiny. Niski hematokryt może występować przy nieprawidłowej pracy nerek, a także przy marskości wątroby, przewodnieniu organizmu, a także w ciąży.
Potrzebujesz e-Recepty lub L4 ?
